نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

ارتوپد

پزشک ارتوپد بیماری‌ها و آسیب‌های تاثیرگذار بر سیستم اسکلتی عضلانی را درمان می‌کند. استخوان‌ها، بافت نرم، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها ساختارهای اسکلتی عضلانی هستند که در صورت آسیب دیدگی یا آسیب ناشی از بیماری، توسط پزشک یا جراح متخصص تشخیص داده و درمان می‌شوند. اصلاح بیومکانیکی و بررسی انحراف‌‌های محوری توسط پزشک ارتوپد صورت می‌گیرد، از جمله بررسی قوز یا کیفوز، اسکولیوز یا انحراف طرفی، انحراف مچ، زانو، لگن و هر گونه انحرافی که به تدریج منجر به تخریب ساختارهای عضلانی و اختلالاتی چون بیرون زدگی دیسک یا مشابه آن می‌شود. هر گونه درد یا احساس غیرطبیعی طول کشیده باید توسط پزشک متخصص ارتوپد مورد بررسی قرار گیرد و پزشک با انجام اقدام تشخیصی چون آزمایشات و تصویربرداری و غیره نسبت به درمان مشکل اقدام می‌نماید. متخصصان ارتوپد همچنین از ایجاد آسیب‌ها و بیماری‌های مرتبط با مشکلات اسکلتی-عضلانی در آینده جلوگیری می‌کنند.

شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید

پزشکان ارتوپد چه افرادی هستند؟

پزشکان متخصص ارتوپد جزو پزشکانی هستند که بر پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات و ناهنجاری‌های اسکلتی-عضلانی و مراقبت از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، مفاصل، رباط‌ها، اعصاب و تاندون‌های فرد (بافتی که استخوان‌ها و مفاصل را به هم متصل می‌کند) تمرکز می‌کنند. در کل این گروه از متخصصین روی "سیستم اسکلتی-عضلانی" فرد نظارت دارد.

در آسیب‌های بافت نرم یا سخت تعیین پلن درمانی کاری تخصصی است که می‌بایست توسط پزشک متخصص ارتوپد صورت گیرد. مفاهیمی چون بی‌حرکت ساختن و جااندازی با تکنیک‌های گوناگونی صورت می‌گیرد که تصمیم‌گیری در خصوص اتخاذ هریک از این تکنیک‌ها برای هر فرد کاملاً در تخصص ارتوپد است. به عنوان مثال برای بی‌حرکتی می‌توان از آتل، گچ استفاده کرد و یا برای جااندازی از جااندازی باز و بسته، استفاده از ابزارهای ارتوپدی و عدم استفاده از آن می‌تواند مد نظر قرار گیرد که هریک از این تکنیک‌ها نیازمند تخصص یک پزشک ارتوپد با تجربه است.

حیطه وظایف پزشکان ارتوپد شامل:

• تشخیص و سپس درمان آسیب‌های ناشی از صدمات ورزشی یا فعالیت بدنی؛
• کمک به مدیریت شرایطی که معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شود از جمله پوکی استخوان و آرتروز؛
• جلوگیری از درد و ناراحتی ناشی از استفاده مکرر از ماهیچه یا مفصل و "آسیب های بیشتر"
• کمک به توانبخشی و بازیابی تحرک، قدرت، دامنه حرکتی و انعطاف پذیری پس از آسیب یا جراحی
• ارائه راهکارهایی برای جلوگیری از آسیب یا پیشگیری از تشدید بیماری‌های مزمن مانند آرتریت

این گروه از پزشکان متخصص در درمان نواحی ذیل تخصص دارند:

• دست و مچ دست
• پا و مچ پا
• زانو
• شانه و آرنج
• گردن
• کمر
• باسن
• ستون فقرات

برای چه مواردی ممکن است به یک پزشک ارتوپد مراجعه نمایید؟

بسیاری از افراد برای درد یا آسیب‌های ناشی از فعالیت بدنی یا ورزش به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه می‌کنند. به عنوان مثال، اگر به دوچرخه سواری علاقمند هستید و زانو درد دارید احتمالاً مراجعه به پزشک متخصص در درمان مشکلات زانو برایتان سودمند باشد.

با این حال این دسته از پزشکان در درمان طیف وسیعی از مشکلات حتی فراتر از آسیب‌های ورزشی تبحر دارند. برای دریافت درمان پیشرفته در خصوص مشکلاتی که در ادامه ذکر شده بیماران احتمالاً به یک پزشک متخصص مراجعه می‌کنند:

• کمردرد
•  آرتروز
•  شکستگی استخوان
•  ترک خوردگی
•  پارگی رباط‌ها و ماهیچه‌ها
•  کشیدگی عضلانی و رگ به رگ شدن آنها
• آسیب‌های کاری
• تومورهای استخوانی
• بیماری‌های مرتبط با افزایش سن مانند پوکی استخوان

اگرچه پزشکان عمومی برخی از آسیب‌های مشابه را درمان می‌کنند، با این حال بهتر است به پزشک متخصص در درمان این مشکلات مراجعه کنید. پزشکان ارتوپد به نسبت پزشکان عمومی برای درمان مشکلات اسکلتی-عضلانی دانش و آموزش‌های پیشرفته‌تری را سپری کرده‌اند. از سوی دیگر این پزشکان دوره‌های تخصصی بیشتری را در خصوص نواحی مختلف و خاص بدن از جمله مفصل ران، مچ پا و پا یا شانه – سپری کرده و در یک حوزه تخصصی فعالیت می‌کنند و از همین رو می‌تواند در درمان نواحی خاص بدن رویکردهای درمانی بهتری ارائه دهند.

از سوی دیگر برخی از این پزشکان در درمان کودکان تخصص دارند. متخصصان ارتوپد اطفال مشکلات رشد استخوانی کودکان – از جمله اسکولیوز - یا مشکلات رشدی که کودکان با آنها متولد می‌شوند از جمله پای چنبری یا دیسپلازی مفصل ران را مورد بررسی قرار می‌دهند.

تحت چه شرایطی حتما باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کرد؟

بسیاری از دردهای عضلانی و مفصلی به صورت کوتاه مدت بروز می‌کنند و پس از مدتی به ویژه پس از آسیب به خودی خود برطرف می‌شوند. با این حال اگر درد بیش از 12 هفته طول بکشد، احتمالاً ضروری باشد به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کند، به خصوص اگر:

• فرد نتواند مثل گذشته حرکت کند یعنی به عبارتی محدوده حرکتی فرد کاهش می‌یابد
•  فرد حین راه رفتن یا ایستادن احساس لرزش می‌کند،
• انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن از پله‌ها برای فرد سخت است.
• درد یا تورم در استخوان، مفصل یا عضله که مداوم و عودکننده نبوده یا به مراقبت‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد
• دامنه حرکتی مفصل زانو، آرنج یا شانه که به شکل قابل توجهی کاهش یافته است
• علائم مربوط به آسیب عصبی از جمله بی حسی و سوزن سوزن شدن یا احساس "مور مور شدن" در بازوها یا پاها پدیدار می‌شوند
• آسیب به استخوان یا مفصل که نیاز به توجه متخصص دارد

شیوه‌های درمانی اتخاذی توسط یک پزشک ارتوپد شامل چه مواردی است؟

پزشکان ارتوپد انواع مختلفی از درمان‌ها و روش‌های درمانی را برای بیماری‌های تحت درمان توصیه می‌کنند.

• درمان‌های غیرجراحی

این نوع درمان‌ها رویکردهای درمانی محافظه کارانه و یا درمان‌های اولیه نیز نامیده می‌شوند. پزشکان متخصص اغلب پیش از توصیه به انجام جراحی، ابتدا روی درمان‌های غیرجراحی تمرکز می‌کنند.

برخی از انواع درمان‌های غیرجراحی که توسط متخصص ارتوپد توصیه می‌شود عبارتند از:

1. ورزش: ممکن است پزشک متخصص تمرینات یا حرکات خاصی را برای حفظ یا بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی بیمار در یک ناحیه خاص توصیه کند.
2. بی حرکتی: گاهی جلوگیری از اعمال فشار اضافی به یک ناحیه می‌تواند به بهبود آن کمک کند. نمونه‌هایی از تکنیک‌های عدم تحرک شامل استفاده از بریس، آتل و گچ می‌باشد.
3. داروها: پزشک متخصص ممکن است داروهای خاصی را برای کمک به تسکین علائم مانند درد و تورم توصیه کند. برخی از آنها شامل داروهای مسکن از جمله ایبوپروفن و آسپرین است. آنها همچنین ممکن است داروهای تجویزی خاصی از جمله کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدالتهابی را تجویز کنند. از مصرف خودسرانه این داروها جدا بپرهیزید و پیش از مصرف حتماً با پزشک مشورت کنید.
4. تزریق اوزون و کورتون: در برخی مواقع ممکن است پزشک برای کاهش درد و التهاب تزریق مستقیم کورتون، اوزون و یا تزریق اپیدورال داخل فضای ستون فقرات را پیشنهاد دهد.
5. کفی و کفش طبی یا گردنبند و کمربند طبی: در برخی مواقع پزشک متخصص به منظور اصلاح ناهنجاری ساختار استخوانی و فیزیکی فرد که عامل اصلی درد و ناراحتی است ممکن است استفاده از این گزینه‌ها را پیشنهاد دهد که بهتر است به شکل شخصی و طب ساختار تغییر شکل یافته فرد توسط تکنسین‌های ارتوپد طراحی شوند.
6. تغییر سبک زندگی: احتمال دارد پزشک ارتوپد در ایجاد تغییر در سبک زندگی فرد به وی کمک کند. این تغییرات می‌تواند شامل تغییر فرم بدن حین نشستن، ایستادن و بلندکردن اجسام بوده و یا شامل فعالیت بدنی، رژیم غذایی و شیوه‌های تمرینی وی برای جلوگیری از تشدید آسیب یا بیماری باشد.

• درمان‌های جراحی

گاهی بیماری یا آسیب با اقدامات محافظه کارانه بهبود نمی‌یابد. در این موارد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. چند نمونه از عمل‌های انجام شده توسط جراح ارتوپدی عبارتند از:

1. تعویض مفصل: جراحی تعویض مفصل شامل جایگزینی قسمت‌های آسیب دیده یا بیمار از مفصل است، معمولاً برای آرتروز استفاده می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به تعویض مفصل زانو و جراحی تعویض مفصل ران اشاره کرد.
2. تثبیت داخلی: تثبیت داخلی شامل قرار دادن سخت افزار‌های مانند پین، پیچ، پلیت و میله است که به نگه داشتن استخوان‌های شکسته در طول بهبودی کمک می‌کند.
3. فیوژن: شامل استفاده از مواد پیوند استخوان به علاوه نوعی تثبیت داخلی برای اتصال دو استخوان به یکدیگر است. با بهبود بافت استخوانی، این دو استخوان به یک استخوان تبدیل می‌شود. این تکنیک اغلب در جراحی گردن و ستون فقرات استفاده می‌شود.
4. استئوتومی: استئوتومی نوعی جراحی شامل برش قسمتی از استخوان و سپس جایگزینی آن است. این نوع جراحی ممکن است گاهی برای درمان آرتروز استفاده شود.
5. ترمیم بافت نرم: این نوع جراحی برای ترمیم عضلات، رباط‌ها یا تاندون‌های آسیب دیده به کار می‌رود.
6. جراحی رهاسازی: این یک نوع جراحی است که برای سندرم تونل کارپ انجام می‌شود و با کاهش فشار بر عصب مدیان به تسکین علائم کمک می‌کند.

تصور نادرستی که متاسفانه امروزه بسیار رایج شده آن است که پزشکان ارتوپد همیشه گزینه جراحی را برای درمان مشکلات استخوانی-عضلانی و مفصلی توصیه می‌کنند. در صورتی که اینگونه نیست این پزشکان ابتدا با ارائه رویکردهای درمانی اولیه غیرجراحی برای درمان مشکلات اقدام می‌کند و در اکثر مواقع، در صورت عدم اثربخشی شیوه‌های درمانی اولیه، جراحی به عنوان آخرین گزینه درمانی توسط آنها مطرح می‌شود.

و کلام آخر

جراحان ارتوپد بیمار‌هایی را که بر استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، مفاصل، تاندون و رباط‌های فرد تأثیر می‌گذارد، تشخیص داده و درمان می‌کنند. شیوه‌های درمانی که توسط این متخصصان اتخاذ می‌شود شامل اقدامات محافظه کارانه مانند ورزش و دارو یا در برخی موارد، شامل تعویض کامل زانو می‌باشد. پزشکان همچنین می‌توانند به توانبخشی فرد و بازیابی توانایی حرکتی وی کمک کرده و از بدتر شدن علائم بیماری موجود جلوگیری کنند. دردهایی که منجر به اختلال در حرکات سیستمی بدن می‌شوند بسیار حائز اهمیت بوده و نادیده گرفتن آنها به ضرر خود شخص خواهد و از همین رو باید بلافاصله پس از مشاهده کوچکترین علائم مرتبط با آسیب‌های اسکلتی و عضلانی برای درمان به متخصص مربوطه مراجعه کرد. مرکز فوق تخصصی و تخصصی ما با بهره‌مندی از گروهی از متخصصین تراز اول ارتوپدی کشور آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید..

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو