نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

درد دست چپ

درد دست چپ، می تواند دلایل زیادی داشته باشد، این درد می تواند مربوط به خود دست و یا اصطلاحا دردی محلی باشد و یا نشانه مشکل در قسمت دیگری از بدن باشد که به آن درد ارجاعی گفته می شود. در نگاهی کلی دلایل درد دست چپ، می توانند از یک کشیدگی عضلانی ساده تا یک مشکل قلبی جدی، متفاوت باشند. دردهای خفیف در بازوی چپ، اغلب طبیعی و بخشی از روند افزایش سن است. اما درد ناگهانی یا غیرمعمول در بازوی چپ، می تواند نشانه یک مشکل جدی تر باشد و لازم است تا فرد، در اسرع وقت، جهت تشخیص علت و درمان به پزشک ارتوپد مراجعه نماید، چرا که عدم مراجعه به موقع، در مواردی ممکن است نتایج خطرناکی در پی داشته باشد. آگاهی از دلایل و مشخصات درد در بازوی چپ، می تواند به فرد کمک کند تا در زمان درد، ضرورت مراجعه به پزشک و استفاده از مداخله حرفه ای پزشکی را تشخیص دهد. علاوه بر آن، مشخص کردن نوع درد (خفیف، شدید، منقطع، با یا بدون ضعف و بی حسی و ...) می تواند به پزشک در تشخیص علت نیز کمک کند. از آن جایی که درد دست چپ می تواند علل مختلفی اعم از علل استخوانی، بافت نرم، تحریک عصبی، گیر کردن عصب یا  اختلالات احشایی مانند کیسه صفرا، دیافگرام و یا حتی مشکلات قلبی داشته باشد، مراجعه به یک پزشک حاذق و با تجربه اهمیت ویژه ای دارد، چرا که پزشک، با گرفتن شرح حال و انجام معاینات دقیق قادر است با تشخیص منشا درد، موارد جدی و تهدید کننده حیات و یا مواردی که در صورت عدم درمان موجب عوارض پایدار می گردند را از موارد غیر جدی افتراق دهد و در صورت لزوم اقدامات فوری جهت درمان موارد خطرناک را انجام دهد. در این مقاله سعی داریم تا به بررسی دلایل درد دست چپ و درمان های مربوط به هریک بپزدازیم، پس اگر شما هم از جمله افرادی هستید که اخیرا به درد دست چپ دچار شده اید و در این باره احساس اضطراب می کنید، در ادامه با ما همراه باشید.

درد دست چپ

درد دست چپ می تواند دلایل زیادی داشته باشد. درد دست معمولاً به درد، ناراحتی یا سفتی اطلاق می شود که می تواند در هر جایی از شانه ها تا انگشتان شما و نیز در یک یا هر دو دست رخ می دهد. در اغلب موارد این درد، به دلیل آسیب دیدگی یا استفاده بیش از حد و انجام مکرر فعالیت هایی است که دستان شما را درگیر می کند، اما بسیاری از دلایل پزشکی دیگر نیز وجود دارد که می تواند باعث آسیب رساندن و احساس درد در دست شما گردد.

درد دست چپ: دلایل

همانطور که اشاره گردید، دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است فرد، درد دست چپ را تجربه کند. در ادامه به بررسی برخی از این دلایل و علائم مربوط به آن می پردازیم:

• بورسیت

بورسا، کیسه ای لیفی (فیبروز) و حاوی مایعی به نام سینوویال است و بین استخوان و قسمت های متحرک یک مفصل است. زمانی که بورسا به هر دلیلی ملتهب شود، اصطلاحا به آن بورسیت گفته می شود. بورسیت شانه، اغلب در نتیجه حرکات مداوم شانه ایجاد می گردد و با افزایش سن خطر ابتلا به آن نیز بالا می رود. درد ناشی از بورسیت، معمولا با حرکت یا دراز کشیدن روی بازو یا شانه، افزایش می یابد و حتی ممکن است بیمار نتواند شانه خود را به طور کامل بچرخاند. از علائم دیگر این بیماری نیز می توان به سوزش و سوزن سوزن شدن اشاره نمود.

• شکستگی استخوان

چنانچه درد بازوی شما در نتیجه آسیب دیدگی جسمی شروع شده باشد، ممکن است علت آن، شکستگی استخوان باشد. در این شرایط ممکن است فرد علاوه بر درد، هیچ گونه علائم بیرونی که نشان دهنده شکستگی استخوان باشد را نداشته باشد. شکستگی استخوان بازو و یا مچ دست معمولا با دردی همراه است که با حرکت تشدید می شود. از دیگر علائم در زمان شکستگی استخوان، علاوه بر درد، می توان به تورم، کبودی، بی حسی و یا ضعف اشاره نمود. در این حالت لازم است که بلافاصله به پزشک ارتوپد مراجعه نمایید تا بازوی شما معاینه گردد و درمان مناسب را دریافت نمایید.

• کشیدگی یا پیچ خوردگی

همچنین مممکن است درد دست چپ، در نتیجه آسیب به عضلات (کشیدگی) و یا رباط ها (پیچ خوردگی) رخ دهد. در این شرایط احتمالا، علائمی شامل درد، تورم، کبودی، ضعف و اسپاسم عضلات را تجربه خواهید کرد. در هر دوی این آسیب دیدگی ها معمولاً فرد به خودی خود بهبود می یابد، اما اگر علائم شدید باشد، لازم است تا فرد در ب اسرع وقت به پزشک مراجعه نماید.

• بیرون زدگی دیسک (فتق دیسک)

دیسک ها صفحاتی غضروفی بین استخوان ها در ستون فقرات هستند. آن ها در واقع، کمک فنرهای ستون فقرات انسان به شمار می آیند. در طی مشکل بیرون زدگی ديسک، با برآمدن و یا پاره شدن لايه خارجی ديسک، مايع و مواد هسته مركزی بيرون می ريزند، ديسک ناسالم مايع خود را از دست می دهد و حالت اسفنجی و انعطاف پذيری آن كاهش می ياید و در نتیجه روی اعصاب ستون فقرات و یا طناب نخاعی فشار می آورد. در این حالت درد ممکن است از گردن شروع شده و به تدریج به سمت شانه و پایین بازو حرکت کند. همچنین ممکن است فرد احساس بی حسی، سوزن سوزن شدن یا سوزش در بازوی خود داشته باشد و در هنگام حرکت، افزایش درد را تجربه نماید.

• گیر افتادگی عصب یا رادیکولوپاتی گردنی

گیرافتادگی اعصاب زمانی اتفاق می‌افتد که عصب، فشرده شده یا تحت فشار قرار گیرد. این پدیده می تواند در نتیجه بیرون زدگی دیسک و یا عوامل دیگری همچون فرسودگی رخ دهد. علائم گیر افتادگی عصب مانند علائم بیرون زدگی دیسک است که می تواند شامل بی حسی، گزگز یا احساس سوزش در بازو باشد و با حرکت افزایش یابد.

• تاندونیت

تاندونیت شانه یکی از آسیب های شایع شانه است که در طی آن، تاندون های شانه در اثر آسیب و پارگی های میکروسکوپی، دچار التهاب می شوند. انجام فعالیت های مکرر با دست ها، وارد شدن ضربه به شانه در حین حوادث و یا فعالیت های ورزشی مانند تنیس، شنا و هندبال و نیز فعالیت هایی که در آن ها به طور مکرر از دست ها استفاده می گردد، خطر ابتلا به تاندونیت شانه را افزایش می دهد. در نتیجه، تاندونیت در شانه یا آرنج می تواند در مواردی منشأ درد دست چپ باشد.

• پارگی روتاتور کاف (کلاهک گرداننده)

روتاتور کاف به گروهی از عضلات و تاندون ها گفته می شود که شانه را در جای خود نگه داشته و به فرد کمک می کند تا بتواند بازوی خود را چرخانده و اشیا را بلند کند. بلند کردن یک جسم سنگین یا انجام حرکات تکراری می تواند منجر به پارگی تاندون در روتاتور کاف شانه شما شود و شانه را به میزان قابل توجهی ضعیف کرده و انجام کارهای روزمره را دشوار سازد. پارگی روتاتور کاف به طور معمول در اثر استفاده بیش از حد از شانه یا ضربه مستقیم ایجاد می شود. افزایش سن نیز باعث تحلیل رفتن بافت شانه می شود که می تواند خطر ساییدگی و یا پارگی را افزایش دهد. علائم این مشکل می تواند از یک درد مزمن و خفیف در بازو تا دردی شدید و مداوم، متغیر باشد. اگر به آسیب روتاتور کاف مشکوک هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید و در صورت لزوم از فیزیوتراپی بهره مند گردید.

• سندروم خروجی قفسه سینه ( TOS )

سندروم خروجی قفسه سینه، مجموعه ای ازعلائم و نشانه ها مانند درد، گزگز و ضعف دست و اندام فوقانی می باشد که ناشی از تحت فشار قرار گرفتن شبکه بازویی و ورید و شریانی هستند که از فضای مابین ترقوه ودنده اول عبور می کنند. از علائم دیگر آن، می توان به تغییر رنگ دست، سردی دست یا بازو و نبض ضعیف در بازو اشاره کرد. همچنین در صورت عدم درمان، می تواند منجر به آسیب عصبی پیشرونده شود.

• آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید، یک بیماری خود ایمنی است. در بیماری خود ایمنی سیستم ایمنی بدن، که نقش حفاظت از بدن در برابر عوامل خارجی مثل ویروس و باکتری ها را دارد، به‌ اشتباه به بافت های خود حمله می‌کند. این امر موجب ایجاد التهاب و درنتیجه ضخیم شدن بافت‌های پوشاننده‌ی درون مفصل، تورم و درد مفاصل بدن می گردد. علائم آرتریت روماتوئید از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما به طور کلی خستگی، سفتی مفاصل در صبح، خشکی، درد و تورم در مفصل، بی حسی و گزگز و نیز کاهش دامنه حرکتی از علائم این بیماری می باشد.

• شانه یخ زده

شانه یخ زده که با نام کپسولیت چسبنده نیز شناخته می شود، بیماری است که باعث درد و سفتی در مفصل شانه می گردد. از علائم این بیماری می توان به درد، گرفتگی، التهاب و تورم شانه، خشکی و سفتی مفصل شانه و کاهش دامنه حرکتی شانه در نتیجه آن و یا افزایش درد به دنبال حرکت دست یا شانه اشاره نمود. علائم و نشانه های این بیماری معمولا به تدریج شروع می شوند، پس از یک دوره وخیم تر می شوند و سپس در طی یک بازه زمانی یک تا سه ساله برطرف می شوند. شانه منجمد معمولا افراد در رنج سنی چهل تا شصت سال را درگیر می کند و معمولا در زنان بیشتر از مردان مشاهده می گردد. شانه یخ زده معمولا در طی سه مرحله پیشرفت می کند و هر یک از مراحل آن می تواند چند ماه به طول بیانجامد. در مرحله اول، انجام هر حرکتی در شانه، باعث درد می شود، در این مرحله دامنه حرکت شانه شما شروع به محدود شدن می کند، این مرحله معمولا حدود شش تا نه ماه ممکن است طول بکشد. در مرحله دوم، ممکن است درد شانه شروع به کاهش یافتن کند، اما شانه شما در این مرحله سفت شده و استفاده از آن دشوارتر می گردد، این مرحله نیز ممکن است از چهار تا بیست ماه طول بکشد. در مرحله سوم، که بین پنج تا بیست و شش ماه ممکن است طول بکشد، دامنه حرکت و نیز درد شانه شروع به بهبود می کند.

• حمله قلبی

حمله قلبی زمانی اتفاق می افتد که بخشی از عضله قلب، به دلیل وجود مشکلی در سیستم گردش خون مانند لخته، دچار کمبود اکسیژن شده و در نتیجه آن، دچار آسیب شده یا به طور کامل عملکرد خود را از دست می دهد. در بیشتر موارد، سکته های قلبی در نتیجه تنگی عروق کرونر اتفاق می افتند. لخته شدن خون یا پارگی در شریان کرونر می تواند جریان خون به بخشی از قلب را متوقف کند. در این حالت، عضله قلب به سرعت آسیب می بیند و چنانچه درمان صورت نگیرد، عضله قلب شروع به مردن می کند. درد دست چپ، یکی از رایج ترین علائم حمله قلبی به شمار می آید. در این حالت، اعصاب منشعب از قلب و همچین اعصاب بازو، سیگنال های درد را به سلول های مغزی یکسانی ارسال می کنند، در نتیجه، مغز نمی تواند منبع درد را متمایز کند. این پدیده که اصطلاحا، درد ارجاعی نامیده می شود، توضیح می دهد که چرا فردی که دچار حمله قلبی می شود، ممکن است بدون آن که دردی در قفسه سینه احساس کند، دچار درد دست چپ گردد. به طور کلی توصیه می گردد که چنانچه فردی به طور ناگهانی دچار درد دست چپ می گردد که به مرور زمان در مدت چند دقیقه بر شدت آن افزوده می شود و یا به همراه درد دست چپ، هریک از علائم زیر را دارد، فورا با اورژانس تماس بگیرد:

• احساس ناراحتی و فشار و یا درد در مرکز سینه که بیش از چند دقیقه دوام داشته باشد و یا برای دقایقی از بین برود و مجدد بازگردد.
• درد، بی حسی یا ناراحتی غیرمعمول در قسمت پشت، گردن، فک یا قسمت پایین شکم
• نفس نفس زدن با یا بدون درد قفسه سینه
• سوء هاضمه
• حالت تهوع یا استفراغ
• سبکی سر
• عرق سرد ناگهانی یا گرگرفتگی

• آنژین

آنژین زمانی اتفاق می افتد که عضلات قلب، اکسیژن کافی دریافت نمی کنند. آنژین در واقع یک سکته قلبی نیست، اما نشانه وجود یک مشکل قلبی است و دلیل آن معمولا گرفتگی یا تنگی عروق کرونر است. آنژین، علائمی مشابه سکته قلبی ایجاد می کند اما معمولا تنها چند دقیقه طول می کشد و دردی است که با استراحت کمتر و با فعالیت تشدید می شود.

• اضطراب و استرس

اضطراب و استرس، به خودی خود می تواند باعث ایجاد درد گردد. اما در شرایط وجود درد دست چپ به هر دلیلی، اضطراب می تواند آن را تشدید کند و فرد را نسبت به درد حساس نماید.

درد دست چپ: درمان

اگر درد دست چپ شما خفیف باشد، می توانید با استراحت، استفاده از کمپرس سرد در ناحیه درد و بالا نگه داشتن بازو، آن را درمان کنید. اگر درد، ناشی از شکستگی باشد، دست شما باید به مدت چند هفته در گچ و بی حرکت بماند. اگر علت آن مسئله اسکلتی عضلانی باشد (حالتی که استخوان ها، مفاصل یا بافت نرم شما دچار آسیب شده باشند)، درمان ممکن است شامل مسکن یا داروهای ضد التهاب، استراحت و فیزیوتراپی باشد. استفاده از مسکن و ترکیب آن با کمپرس آب گرم و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) ، می تواند درد عضلات و مفاصل را تسکین دهد. اگر درد دست چپ، ناشی از یک بیماری زمینه ای قلبی باشد، ممکن است لازم باشد تا علاوه بر ایجاد برخی تغییرات اساسی در شیوه زندگی، همچون ترک سیگار، دستیابی به وزن مناسب، شروع یک روتین ورزشی و یا داشتن یک رژیم غذایی سالم، مصرف دارو به منظور کاهش کلسترول، جلوگیری از لخته شدن خون یا کاهش فشار خون و تسکین درد نیز تجویز گردد. اگر پزشکان اورژانس به این نتیجه برسند که درد دست چپ بیمار از علائم حمله قلبی یا انسداد شریانی است، بلافاصله اقدام می کنند. در گام اول، به احتمال زیاد الکتروکاردیوگرام، آزمایش خون، اشعه ایکس قفسه سینه و احتمالاً اسکن آنژیوگرافی CT توموگرافی را انجام می دهند. پزشک همچنین ممکن است در این حالت، از یک روش تصویربرداری به نام کاتتریزاسیون قلب استفاده کند. این آزمایش به پزشکان اجازه می دهد تا با تزریق ماده رنگی به عروق، میزان انسداد را ارزیابی کنند. سپس بر اساس نتایج این آزمایش، پزشکان ممکن است درمان غیر تهاجمی مانند تجویز دارو به منظور از بین بردن لخته های خون را انتخاب کنند و یا در موارد انسداد شدیدتر روش جراحی را برگزینند. روش های مختلفی جهت درمان قلب وجود دارد و عواملی که در انتخاب مناسب ترین روش موثر هستند پیچیده هستند. برخی از این گزینه های بالقوه جهت بازگرداندن جریان خون در قلب عبارتند از:

• کاشت استنت

در این روش، جراح یک لوله مشبک را در یک رگ باریک شده قرار می دهد تا رگ را گشاد کند و جریان خون را بهبود بخشد. به این لوله استنت گفته می شود.

• آنژیوپلاستی

در طی این روش، جراح یک بالون کوچک را به طور موقتی در داخل یک سرخرگ مسدود شدهف به مدت چند ثانیه قرار داده و آن را باد می کند تا رگ مسدود شده کاملا باز شده و جریان خون برقرار گردد. بعد از انجام این عمل، رگ باز می شود و به روال طبیعی خود باز می گردد اما اغلب به منظور جلوگیری از انسداد مجدد ممکن است یک استنت را به بالون متصل کنند که در رگی که دارای انسداد است قرار داده شود.  

• جراحی بای پس

عمل جراحی بای پس، یک روش جراحی است که در آن مسیر جریان خون از مسیری که مسدود شده و یا تنگ گردیده، منحرف شده و به مسیر دیگری هدایت می‌شود تا خون‌رسانی به بافت قلب به وضعیت قبلی خود بازگردد. در این روش، جراح از بخش دیگری از بدن قسمتی از رگ را برداشته و در محل موردنظر در قلب قرار می‌دهد تا جریان خون مجدداً در آن بخش از عضله قلب، بازگردد یا افزایش یابد.

در نهایت اگر پزشک با یک ارزیابی جامع، تشخیص دهد که اضطراب، باعث درد در دست چپ شما شده است، ممکن است یکی یا ترکیبی از درمان های زیر را به کار گیرد:

• تغییر در سبک زندگی، مانند ورزش منظم، تغذیه مناسب و خواب کافی جهت کاهش استرس
• درمان شناختی-رفتاری ( CBT ) با تکیه بر شناسایی، درک و تغییر الگوهای فکری و رفتاری شما
• داروهای ضد اضطراب

برخی از داروهای محبوب ضد اضطراب عبارتند از:

مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) که باعث می شود سروتونین بیشتری در بدن برای بهبود خلق و خو موجود شود.

مهارکننده های جذب مجدد سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs) ، که باعث افزایش سطح سروتونین و نوراپی نفرین برای بهبود خلق و خو می شوند.

بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، کلونازپام، دیازپام و لورازپام که علائم جسمی مانند تنش عضلانی را کاهش می دهد.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA) مانند آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین که باعث آرامش می شوند و علائم جسمی را برطرف می کنند.

سخن پایانی

همانطور که اشاره گردید، درد دست چپ علل مختلفی می تواند داشته باشد و تشخیص هریک از این موارد نیاز به مراجعه به پزشک و انجام معاینات دقیق و آزمایشات تکمیلی و دریافت درمان مناسب دارد. سرانجام، چنانچه درد دست چپ شما شدید، ناگهانی و همراه با درد یا فشار در قفسه سینه است، با اورژانس تماس بگیرید. در مواردی که درد دست چپ شما با فشار همراه است اما با استراحت تسکین می یابد و یا زمانی که دچار آسیب ناگهانی در دست خود شده اید ( به خصوص وقتی که با صدای ناگهانی همراه باشد)، درد و تورم شدیدی را تجربه می کنید و در حرکت کف دست به سمت بالا به پایین یا بلعکس مشکل دارید، لازم است که در اسرع وقت به یک پزشک ارتوپد مراجعه نمایید و در مواقعی که درد دست چپ شما به گونه ای است که بعد از استراحت، بالا نگه داشتن و یا استفاده از کمپرس یخ بهبود پیدا نمی کند و یا دارای قرمزی، تورم و یا ناراحتی در ناحیه آسیب دیده است و یا دردی دارید که شما را مضطرب کرده است، لازم است تا یک وقت ملاقات با یک پزشک ارتوپد هماهنگ نمایید. به طور کلی در زمان ابتلا به درد دست چپ، مراجعه به  پزشک  متخصص و با تجربه، جهت تشخیص منشا درد و افتراق موارد خطرناک و تهدید کننده حیات و یا موارد آسیب زننده در صورت عدم دریافت درمان به موقع از موارد غیرجدی توسط  پزشک  ضروری است.   

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو