پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک کمر یکی از آسیب‌های دردناک است که ممکن است در هر سنی و هر جنسیتی رخ دهد. اما به دلیل تأثیر افزایش سن بر تحلیل غضروف‌ها و استخوان‌ها و همچنین خشک شدن دیسک‌های بین مهره‌ای در افراد مسن، احتمال پارگی دیسک کمر با بالا رفتن سن نیز بیشتر میشود. پارگی دیسک کمر که به آن دیسک فتق شده نیز می‌گویند یک بیماری پیش‌رونده است که گاهی خود را با علائمی مانند درد در ناحیه کمر، لگن، پاها و حتی انگشتان پا نشان می‌دهد و گاهی نیز هیچ علامتی ندارد. عدم درمان پارگی دیسک کمر عوارض ناگواری مانند اختلال در عملکرد مثانه و روده، فلج شدن و از دست دادن توان حرکت را به همراه دارد. بنابراین مهم است که در صورت بروز درد در نواحی وابسته در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد باتجربه مراجعه کنید تا علت درد مشخص شود. زیرا پارگی دیسک کمر هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود، راحت‌تر قابل درمان بوده و احتمال نیاز به جراحی برای درمان کاهش پیدا میکند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با این آسیب آشنا کنیم و به شما بگوییم در صورت ابتلا به این بیماری باید چه کاری انجام دهید؟
آنچه در این مقاله می خوانید
پارگی دیسک کمر چیست؟
دیسک فتق شده یا پاره شده به مشکلی در یکی از دیسکها که مانند بالشتک‌های لاستیکی از مهره‌های ستون فقرات حمایت میکنند، مربوط میشود. هر دیسک که بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارد دارای یک مرکز نرم ژله‌ای است که در یک دیواره سخت‌تر و لاستیکی مانند حلقه محصور شده است. پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از هسته‌ها به دلیل فشار زیاد از طریق پارگی یا ترک حلقه خارجی به بیرون نشت کنند.
دیسک فتق شده که می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات ایجاد شود، می‌تواند عصب اطراف را نیز تحریک کند. بسته به محل فتق دیسک، این آسیب می‌تواند منجر به درد، بی حسی یا ضعف در اندام مرتبط مانند پاها نیز شود.
کمر درد و دیسک کمر چگونه رخ می دهد؟
کمردرد در دیسک کمر زمانی رخ می دهد که دیسک پاره شود. هنگامی که رشته های حساس درد که در کمر قرار دارد تحریک شود، منجر به دیسک دژنره می شود. در این حالت دیسک به ریشه عصبی فشار نمی آورد.
پارگی دیسک کمر چگونه اتفاق می‌افتد؟
حلقه بیرونی سختی که اطراف هسته ژل مانند دیسک را پوشانده آنولوسفیبروزوس و هسته ژل مانند نوکلئوسپالپوزوس نام دارد. به دلایل مختلف مانند پیری و ساییدگی، دیسکها مقداری از مایعات ژله‌ای خود را از دست می‌دهند که باعث انعطاف‌پذیری و اسفنجی شدن آنها میشود. درنتیجه، احتمال صاف و سخت شدن دیسکها وجود دارد. این روند که به‌عنوان تحلیل رفتن دیسک شناخته میشود تقریباً از همان اوایل زندگی شروع میشود و به‌مرور با افزایش سن بیشتر خواهد شد. تا جایی که دیسکها ضعیف شده و وقتی فشار یا استرس به ستون فقرات وارد میشود، حلقه بیرونی دیسک دچار پارگی میشود یا ترک می‌خورد.
علائم پارگی دیسک کمر چیست؟
بیشتر دیسک‌های فتق شده در ناحیه کمر ایجاد می‌شوند، اگرچه ممکن است در گردن نیز رخ دهد. علائم و نشانه‌ها به محل قرارگیری دیسک و فشار دیسک بر روی عصب‌های اطراف بستگی دارد. علائم معمولاً یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مهم‌ترین علائم پارگی دیسک کمر عبارت‌اند از:
درد در پاها
اگر دیسک فتق شده در پایین کمرتان قرار داشته باشد، احتمالاً بیشترین درد را در ناحیه ران، باسن و ساق پا احساس خواهید کرد. همچنین ممکن است تنها در قسمتی از پا درد داشته باشید. درد پارگی دیسک کمر اغلب به‌صورت تیز یا سوزاننده توصیف میشود.
رادیوکلوپاتی
پارگی دیسک کمر گاهی رشتههای عصبی مستقر در ستون فقرات را فشرده میکند. این کار سبب بروز دردی ناخوشایند به همراه سوزنی شدن و بیحسی در اندامهای تحتانی میشود. این بیماری بیشتر در افرادی که مشاغل سختی دارند و مجبور به حمل وسایل سنگین هستند، دیده شده است. همچنین ورزشکاران حرفهای نیز احتمالاً درد رادیوکلوپاتی را تجربه میکنند.
بی حسی یا سوزن سوزن شدن ( پارستزی)
افرادی که دچار پارگی دیسک کمر می‌شوند اغلب در قسمتی از بدن که اعصاب آسیب دیده‌اند دچار بی حسی یا گزگز می‌شوند.
احساس ضعف
ماهیچه‌هایی که توسط اعصاب آسیب‌دیده کار میکنند در صورت پارگی دیسک کمر ضعیف می‌شوند. این شرایط می‌تواند بر توانایی شما در بلند کردن یا نگه‌داشتن وسایل تأثیر بگذارد.
گاهی مشکلات دیسک کمر تنها مربوط به پارگی کامل دیسک نیست. بیرونزدگی جزئی و ورم دیسکها نیز میتوانند چنین نشانههایی داشته باشند. پزشک متخصص ارتوپد نوع و شدت آسیبدیدگی دیسک را مشخص خواهد کرد.
دلایل پارگی دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک اغلب نتیجه ساییدگی تدریجی و مربوط به افزایش سن است. با بالا رفتن سن، دیسک‌های شما انعطاف‌پذیری خود را از دست خواهند داد و با کمترین فشار یا پیچ‌خوردگی جزئی نیز مستعد پارگی می‌شوند.
اما به‌طورکلی در اکثر افراد نمی‌توان علت دقیق فتق دیسک را مشخص کرد. گاهی اوقات، استفاده از عضلات پشت به‌جای عضلات پا و ران برای بلند کردن اجسام سنگین به‌صورت مداوم یا ناگهانی، می‌تواند منجر به پارگی دیسک کمر شود. همچنین چرخش نامناسب کمر هنگام بلند کردن اجسام می‌تواند دیسک فتق شده را ایجاد کند. برخلاف تصور عوام به‌ندرت، یک رویداد آسیب‌زا مانند سقوط یا ضربه به کمر دلیل پارگی دیسک کمر است، مگر اینکه واقعاً شدید باشد.
چه موقع برای پارگی دیسک کمر به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کمردرد شما به سمت پاها کشیده شود یا اگر علاوه بر درد احساس ضعف و گزگز در ناحیه کمر و پاها دارید باید حتماً به متخصص ارتوپد مراجعه کنید. همان‌طورکه قبلاً هم به آن اشاره کردیم هرچه سریع‌تر دیسک فتق شده تشخیص داده شود، بدن بهتر به روش‌های درمانی پاسخ داده و شاید برای درمان نیاز به جراحی نداشته باشید.
چه عواملی احتمال پارگی دیسک کمر را افزایش می‌دهد؟
عواملی که میتوانند خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهند عبارت‌اند از:
چاقی و اضافه وزن
اضافه‌وزن بدن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک‌های کمرتان میشود و می‌تواند پارگی دیسک را ایجاد کند.
برخی از مشاغل پرفشار
افرادی که در مشاغل سخت مانند بنایی و مرمت فعال هستند، بیشتر در معرض مشکلات کمر قرار می‌گیرند. بلند کردن، کشیدن، فشار دادن، خم شدن به پهلو و چرخاندن مکرر در هنگام فعالیت می‌تواند خطر ابتلا به پارگی دیسک کمر را افزایش دهد.
ژنتیک
برخی از افراد به‌صورت ژنتیکی زمینه ابتلا به پارگی دیسک کمر را دارند.
سیگار کشیدن
تصور میشود که استعمال دخانیات باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک شده و سرعت تخریب آن را افزایش می‌دهد. درنتیجه احتمال پارگی دیسک کمر در افراد سیگاری بیشتر است.
کنترل اولیه درد پارگی دیسک کمر
کنترل درد شدید ناشی از پارگی دیسک کمر فوری‌ترین نیاز بیمار هنگام بروز علائم است که باید توسط پزشک متخصص تجویز گردد. گزینه‌های اولیه کنترل درد احتمالاً شامل موارد زیر است:
استفاده از کمپرس سرد
استفاده از یخ یا بسته‌های سرد می‌تواند برای تسکین التهاب اولیه و اسپاسم عضلانی مرتبط با دیسک فتق شده کمر مفید باشد. یخ نیز معمولاً در 48 ساعت اول پس از شروع درد کمر مؤثر است.
داروهای ضد درد
پزشک برای درمان درد و التهاب ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ( NSAIDs ) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن بدون نسخه را توصیه کند.
شل کننده‌های عضله
اسپاسم عضلات ممکن است به دلیل پارگی دیسک کمر ایجاد شود و داروهای شل کننده عضله میتوانند از اسپاسم دردناک تا حدودی جلوگیری کنند.
گرما درمانی
استفاده از گرما می‌تواند باعث تسکین اسپاسم عضلانی دردناک بعد از 48 ساعت اول شود. پدهای گرمایشی و کمپرس گرم گزینه‌های خوبی هستند. گرمای مرطوب، مانند حمام گرم نیز ممکن است به کاهش درد کمک کند.
استراحت
استراحت در رختخواب برای درد شدید بهترین گزینه است سعی کنید یک یا دو روز را درخانه استراحت کنید تا این درد تسکین پیدا کند ولی چیزی که باید به آن توجه داشته باشید این است که استراحت نباید زیاد طول بکشد زیرا استراحت طولانی منجر به سفتی و درد بیشتر در ناحیه کمر میشود. پس از استراحت کوتاه، فعالیت سبک و حرکت مكرر توصیه میشود. همچنین از انجام ورزش‌های سنگین باید خودداری شود.
درمان‌های پزشکی غیر جراحی برای پارگی دیسک کمر
روش‌های درمانی پزشکی غیر جراحی که اغلب برای تسکین درد طولانی‌مدت مفید هستند، عبارت‌اند از:
فیزیوتراپی
جلسات فیزیوتراپی در آموزش حرکات کششی هدفمند و تمرینات توان‌بخشی مهم است. فیزیوتراپی می‌تواند روش‌های بهتری برای انجام فعالیت‌ها مانند بلند کردن و راه رفتن را به بیمار آموزش دهد.
تزریق اپیدورال
تزریق داروهای استروئیدی در ناحیه آسیب‌دیده در برخی موارد می‌تواند تسکین‌دهنده درد باشد. درواقع تزریق استروئید اپیدورال به‌منظور تسکین درد انجام میشود که اثرات آن موقتی است.
تزریق اوزون
گاهی به جای داروهای استروئید از اوزون تراپی استفاده میشود که عوارض آن کمتر بوده و اثر آن نیز ماندگاری بیشتری دارد.
رفتاردرمانی
شناخت کامل شرایط بیماری و رفتاری که باید در قبال آن انجام دهید می‌تواند در مدیریت درد سیاتیک مفید باشد. این روش درمانی به افراد کمک میکند تا رفتارهای نامناسب که آسیب را تشدید میکنند را کنترل کرده و تغییر دهند.
ماساژ درمانی
ماساژ صحیح توسط یک فرد باتجربه می‌تواند با افزایش گردش خون، شل شدن عضلات و آزادسازی مسکن‌های طبیعی بدن، به نام آندورفین، کمردرد را تسکین دهد.
درمان گیاهی پارگی دیسک کمر
اولین درمانی که انسان برای پارگی دیسک یافت، داروهای گیاهی است. یکی از این داروها که به عنوان اولین داروی ضدالتهابی توسط انسان از پوست درخت بید ساخته شده است، به نام آسپرین است. یکی دیگر از داروهای گیاهی مورد استفاده برای درمان دیسک، پیاسکلدین است که از میوه آووکادو به دست می‌آید.
ترکیبی از زردچوبه به نام کورکومین نیز در درمان دیسک تجویز میشود که به صورت کپسول های 40 و 80 میلی گرمی موجود است. علاوه بر این داروی دیگری که از گیاهی به نام پنجه شیطان یافت میشود برای درمان دیسک استفاده می شود که نام این دارو دولوتفین است. البته که تمامی این دارو ها فقط برای ساعاتی درد پارگی دیسک کمر را کاهش می دهند و برای تشخیص و درمان صحیح‌تر به پزشک ارتوپد مراجعه کنید.
در چه صورت برای درمان پارگی دیسک کمر نیاز به جراحی است؟
درست بالای کمر، نخاع شما پایان می‌یابد. آنچه از طریق کانال نخاع ادامه می‌یابد مجموعه‌ای از ریشه‌های عصبی است که شبیه دم‌اسب (cauda equina) می‌باشد. به‌ندرت، فتق دیسک می‌تواند کل کانال نخاع، ازجمله تمام اعصاب درگیر را فشرده کند. اما در این شرایط به دلیل اینکه ممکن است ضعف دائمی یا فلج اتفاق بیفتد، به جراحی اضطراری نیاز است. همچنین در صورت بروز شرایط زیر ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند:
-
وقتی علائم درد، بی حسی و ضعف تا حدی زیاد می‌شوند که فعالیت‌های روزمره شما را مختل میکنند.
-
وقتی پارگی دیسک کمر باعث اختلال در عملکرد مثانه یا روده شده و باعث بروز مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار میشود.
-
وقتی به‌تدریج اندامی مانند ران‌های داخلی، پشت پاها و اطراف ناحیه رکتوم دچار بی حسی می‌شوند.
ترمیم و درمان پارگی دیسک کمر
دیسک‌هایی که در بین مهره های کمر قرار دارند مانند سایر قسمت های بدن قابل ترمیم و جبران هستند. ترمیم و درمان پارگی دیسک کمر به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:
• مقدار پارگی دیسک کمر: هرچه مقدار پارگی دیسک بیشتر باشد، درمان و ترمیم دیسک دشوار تر می شود.
• سلامت عمومی: به طور کلی افرادی که آمادگی جسمانی بالایی دارند کمتر به این بیماری دچار می شوند و در صورت ابتلا به آن، امکان بهبودی در آنها سریع‌تر و آسان‌تر از افراد ضعیف است. زیرا سیستم ایمنی و آمادگی جسمانی در درمان و ترمیم دیسک کمر نیز تأثیر دارد.
• سن بیمار: در سالمندان به دلیل کم آب بودن و خشکی دیسک توانایی ترمیم کمتر است. بنابراین ترمیم دیسک های صدمه دیده دشوار تر می شود.
اگر پارگی فتق دیسک کمر اندک باشد، سیستم ایمنی بدن به تنهایی بدون بروز درد، مشکل را حل میکند. اما در موارد دشوار این طور نیست و بیمار برای سلامت خود نیاز به درمان دارد. خوشبختانه روش‌های متفاوتی برای درمان پارگی دیسک کمر وجود دارد که انتخاب هر یک از این روش‌ها توسط جراح و متخصص ارتوپدی انجام می شود.
سخن آخر
پارگی دیسک کمر از آسیب‌های پیش‌رونده است که اگر در همان مراحل ابتدایی تشخیص داده شود خیلی بهتر قابل‌کنترل و درمان است و در این صورت نیاز به جراحی کمتر میشود. این آسیب معمولاً خود را با دردهایی در ناحیه دیسک فتق شده و نواحی مرتبط مانند پاها نشان می‌دهد. در صورت بروز علائم بهتر است هرچه سریع‌تر به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا اگر دچار پارگی دیسک شده‌اید، روند درمانی هرچه زودتر آغاز شود.
برای اطمینان از ارزیابی کامل، تشخیص دقیق و بهترین روش‌های درمانی تحت نظر متخصصانی کار بلد و ماهر نیز می‌توانید به کلینیک ما مراجعه کنید. جهت گرفتن نوبت می‌توانید از شماره تماس‌های موجود در بخش تماس با ما یا لینک‌های ارتباطی در سمت چپ صفحه نیز استفاده نمایید.