حال به خوبی درک کردیم منظور از این درد چیست و به چه دلیلی بروز می‌کند باید با عومال خطر آن آشنا شویم. فاکتورهای خطر مرتبط با درد ناحیه کمر، لگن و پا احتمالاً شامل موارد زیر باشد:
درد کمر و لگن و پا به دردی اشاره دارد که در ناحیه کمر، لگن و پا بروز می‌کند. این دردها احتمالاً یا کاملاً همزمان بایکدیگر و یا کاملاً مستقل از هم شناخته می‌شوند. دردهای کمر و لگن و پا معمولاً به علت مشکلاتی در ستون فقرات، عضلات، اعصاب و بافت‌های دیگر در این ناحیه ایجاد می‌شود، برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند خود زمینه ساز درد در این نواحی باشند.
مهم‌ترین علت درد کمر و لگن و پا شامل موارد ذیل است:
- سندرم کمر درد: به درد و ناراحتی ناحیه پایین کمر اطلاق می‌شود که می‌تواند به لگن و پاها منتشر شود.
- اسپندیلوزیس: بیماری مربوط به مهره است که عامل ناهنجاری در مهره‌های کمری شده و می‌تواند درد در کمر و لگن و پا را به همراه داشته باشد.
- مشکل در ستون فقرات گردنی و کمری: از سوی دیگر وجود مشکل در ناحیه ستون فقرات گردنی و کمری می‌تواند درد کمر و لگن و پا را نیز به دنبال داشته باشد.
- آسیب عصبی: ضربه یا فشار وارده به عصب‌های ناحیه کمر و لگن قادر به ایجاد درد در کمر و لگن و پا شود.
- عفونت: بروز عفونت در مفاصل، استخوان‌ها یا بافت‌های نرم نواحی کمر و لگن می‌توانند به عنوان علل درد کمر و لگن و پا تشخیص داده شوند.
- تومور: وجود تومور داخل ستون فقرات موجب می‌شود، نخاع عبوری از ستون فقرات تحت فشار زیاد قرار بگیرد و همین مسئله موجب درد در ناحیه لگن، کمر و پای بیمار شود.
- آسیب عضلانی: کشش ماهیچه‌ها یا تنش در عضلات کمر و لگن و پا قادر به ایجاد درد در این نواحی خواهد بود.
- رگ به رگ شدن کمر و لگن: وارد آمدن ضربه به پا، کمر و لگن و برداشتن اجسام سنگین به شیوه ناایمن، ورزش کردن بدون گرم کردن بدن می‌تواند زمینه ساز رگ به رگ شدن این اندام‌ها و در نتیجه درد کمر و لگن و پا باشد.
- بیرون زدگی دیسک بین مهره: دیسک‌ها به عنوان محافظین مهره‌ها در برابر فشار و ضربه عمل می‌کنند، اما اگر فشار وارده به این دیسک‌ها بیش از حد باشد، می‌توانند آسیب ببینند و ساختار آنها دچار تخریب شود. این تخریب ساختار دیسک که با بیرون زدگی ماده ژلاتینی داخل هسته همراه است می‌تواند عامل درد در کمر، لگن و پا باشد.
- شکستگی استخوان کمر و لگن: در صورتی که استخوان‌های این دو ناحیه در اثر وارد آمدن فشار بیش از حد به کمر و لگن، افتادن یا زمین خوردن دچار آسیب یا شکستگی شوند، می‌تواند منجر به بروز درد کمر و لگن و پا شوند. احتمال بروز این مسئله در افراد مبتلا به پوکی استخوان شدیدتر است.
- سیاتیک: به عنوان طولانی‌ترین عصب بدن که از کمر تا نوک انگشتان پا انشعاب می‌یابد. تحت فشار قرارگیری این عصب می‌تواند عامل درد سیاتیکی شود که خود زمینه ساز درد در ناحیه کمر، لگن و پا خواهد شد.
- علل مرتبط با منشاء ستون فقرات کمری: ستون فقرات کمری می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کنند که گروه بزرگی از این مشکلات به آرتریت‌های کمری مربوط است. منظور از آرتریت‌های ستون فقرات کمری به التهاب بین ستون فقرات ناحیه کمر که می‌تواند عفونی باشد به عنوان مثال بر اثر سل، یا بروسلوز یا تب مالت یا می‌تواند التهابی و در اثر بیماری‌های اتو ایمینیوم مثل اسپوندیلیت آنکیلوزان و یا تخریبی باشد مثل استئو
آرتریت یا آرتروز.
تنگی کانال نخاع کمری، دیسکوپاتی‌ها یا بیماری‌ها و اختلالات دیسکی اعم از فتق دیسک، بیرون‌زدگی و یا مشکلات تخریبی دیسک بین مهره‌های ستون فقرات کمری نیز می‌تواند منشاء چنین دردی باشد.
تومورهای ایجاد شده در ستون فقرات کمری، تومورهای عصبی (تومور خود نخاع) و یا تومورهای استخوانی ستون فقرات می‌تواند عامل درد باشد و از سوی دیگر متازتاز تومور پروستات و پستان نیز می‌تواند عامل درد کمر و لگن باشد.
- نوروپاتی‌های محیطی: نوروپاتی محیطی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن اعصاب محیطی منتقل‌کننده سیگنال‌ها میان سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و بقیه بدن آسیب دیده یا دچار اختلال می شوند. این بیماری می‌تواند بسته به نوع و محل اعصاب آسیب دیده، علائم مختلفی را ایجاد کند.
نوروپاتی‌های محیطی که مسبب درد در کمر، لگن باسن و پا می‌شود. این نوروپاتی‌ها انواع مختلفی دارند و می‌توانند در پی دیابت، آسیب یا صدمه، بیماری‌های خودایمنی، عفونت، سموم و سوء تغذیه ایجاد شود.
- مشکلات دستگاه تناسلی و ادراری: برخی از مشکلات تناسلی و مشکلات مربوط به سیستم ادراری هم می‌تواند عامل دردهایی باشد که کمر، پایین شکم و لگن بوده و به کشاله‌های ران منتشر می‌شود. به عنوان مثال بیماری التهابی لگن در زنان یا PID و یا بیماری پروستاتیت یا التهاب پروستات در مردان، عفونت‌های ادراری و تناسلی در مردان و زنان، انواع فتق مثل فتق مغبنی یا اینگوینال، فتق فمورال یا رانی از این نوع است. این موارد عامل درد ممتد در لگن، کشاله ران بوده و می‌تواند به پاها تیر بکشد.
- سندرم پریفورمیس: سندرم پیریفورمیس وضعیتی است که در پی تحریک یا فشردگی عصب سیاتیک توسط عضله پیریفورمیس بروز می‌کند. عضله پیریفورمیس عضله کوچک در اعماق ناحیه باسن است و عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن است که از بخش تحتانی کمر از داخل باسن و پایین هر پا عبور می‌کند.
درد این نوع سندرم عموماً زانوها به پایین پا را درگیر نمی‌کند و حتی نسبت به سیاتیک در درگیر کردن پشت ران شیوع بسیار کمتری دارد.
- سایر علل دخیل در درد کمر و لگن و پا: علاوه بر مواردی که تاکنون به آنها اشاره شد، مشکلات متعدد دیگری از جمله آرتروز، تنگی کانال نخاعی، انحراف در ستون مهره‌ها، مشکلات کلیوی و مشکل رحم نیز می‌توانند در افراد مبتلا چنین دردهایی را پدید آورند و از همین رو در صورت رد احتمال موارد بالا می‌توان احتمال چنین مشکلاتی را مورد ارزیابی قرار داد.
علائم مرتبط با درد در ناحیه کمر، لگن و پا به علل بروز این درد وابسته است با این حال برخی از اصلی‌ترین علائمی که ممکن است فرد با آن مواجه باشد، شامل موارد ذیل خواهد بود:
- احساس درد ناگهانی و شدید در کمر و لگن و پاها
- درد شدید و تیرکشنده در یک یا هر دو پا
- احساس خم شدن، فشار، یا سنگینی در ناحیه کمر و لگن
- درد انتشار یافته به پاها و پاشنه پاها
- احساس لرزش، ضعف یا سستی در پاها
- ناتوانی در تحرک و محدودیت در جابه‌جایی
- درد شدید هنگام خم شدن یا بلند کردن اشیا
- احساس گرمی، فشردگی و ناراحتی در پاها
به هر حال، توصیه می‌شود که برای ارزیابی دقیق علل هر یک از این علائم و بررسی علت درد کمر و لگن و پا حتما از هر گونه خوددرمانی جدا اجتناب نموده و در اسرع وقت به یک پزشک مراجعه کرده و علائم خود را به وی توضیح دهید.
به منظور تشخیص صحیح علت درد کمر و لگن و پا و تعیین کارآمدترین درمان برای این مشکلات مشاوره و بررسی توسط پزشک الزامی است.
برای همین منظور پزشک متخصص در ارتباط با سوابق پزشکی شما سوالاتی پرسیده و در مورد میزان درد، زمان و شرایط بروز درد، علائم همراه، و عوامل انتشار درد به لگن و پا اطلاعاتی کسب خواهد کرد.
احتمالاً برای تشخیص دقیق علل این دردها و ارزیابی دقیق‌تر آنها می‌توان از انواع رویکردهای تصویربرداری موجود اعم از تصویر برداری با اشعه x ، سونوگرافی، ام آر آی (MRI) و آزمایش‌های تکمیلی دیگر استفاده شود.
در ادامه به اختصار هر یک از این مراحل کمک تشخیصی درد کمر و لگن و پا را برایتان شرح می‌دهیم:
- ویزیت پزشک: احتمال آن وجود دارد که متخصص از شما در مورد علائم، شدت و مکان درد، تاریخچه پزشکی، فعالیت‌های روزانه و عوامل تشدید یا تسکین درد سوالاتی را برای تشخیص دقیق علل درد بپرسد.
- معاینه فیزیکی و جسمانی: پزشک متخصص احتمالاً پس از بررسی سوابق و ویزیت اولیه بیمار بخش‌های مختلف بدن بیمار از جمله کمر، لگن و پاها، بافت‌ها و مفاصل را برای جستجوی هر علائم قابل مشاهده مورد بررسی قرار می‌دهد.
- تست‌های تصویربرداری: پزشک احتمالاً پس از طی دو مرحله پیشین تست‌های تصویربرداری از جمله رادیوگرافی، ماموگرافی، اسکن ام آر ای یا سی تی اسکن انجام دهد تا تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی بدن بیمار به دست آورد و بدین ترتیب بتواند به شناسایی مشکلات احتمالی چون تغییرات دیسک، شکستگی استخوان یا توده‌های بدخیم کمک کند.
- آزمایش‌های تشخیصی: پزشک ممکن است براسی تشخیص بهتر برخی از علل موثر در بروز درد لگن و کمر و پا انجام برخی آزمایشات از جمله آزمایش خون و ادرار، آزمایش‌های روماتولوژیک، تست‌های عصبی، و سایر آزمایش‌های تشخیصی دیگر را تجویز نماید.
مهم‌ترین قسمت در تشخیص درست درد در ناحیه کمر، لگن و پا ارتباط مستقیم شما با پزشک خواهد بود. بدیهی است برای کمک به تشخیص بهتر توصیه می شود کلیه علائم و نگرانی‌های خود را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
همانطور که به طور جامع در این مقاله بدان اشاره کردیم علل متنوعی قادر به بروز درد ناحیه کمر، لگن و پا خواهد شود. برخی از این علل از جمله ضعف ماهیچه‌های پشت و شکم، التهابات عضلانی و مفصلی، عدم تحرک، تروما و آسیب‌های عصبی خواهد بود.
به علاوه، بیماری‌های مزمن مانند اسپوندیلوزیس آنکیلوزان، سندرم پیرفورمیس، بیرون زدگی دیسکی، اختلالات ستون فقرات و بیماری فیبرومیالژیا نیز قادرند عامل درد در این نواحی باشند.
راهکارهای درمانی درد نواحی کمر و لگن و پا معمولاً به عوامل و علل اساسی درد وابسته است. روش‌های درمان این دردها احتمالاً شامل موارد زیر باشد:
- آرامش و استراحت: استراحت به صورت موقت در مواردی که درد ناحیه کمر و لگن و پا در پی آسیب‌های ساده بروز کرده که با استراحت کاهش می‌یابد، می‌تواند مفید باشد.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات تقویتی و کششی قادر به تقویت عضلات بوده و می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
- داروها: احتمال آن وجود دارد که پزشک متخصص در این مرحله داروهای ضدالتهاب غیر‌استروئیدی (NSAIDs)، انواع مسکن‌ها یا داروهای دیگر را برای کاهش درد و التهاب بیماران تجویز کند.
- تزریق: در برخی موارد، تزریق داروهای ضدالتهابی و مسکن از جمله تزریق استروئیدها یا مسدودکننده‌های عصبی موضعی قادر به تسکین درد بیماران خواهد بود.
- درمان جراحی: در برخی موارد شدید درد کمر و لگن و پا از جمله تحت فشار قرارگیری عصب‌های این ناحیه جراحی ممکن است لازم باشد.
نکته حائز اهمیت در درمان درد نواحی کمر و لگن و پا شناسایی و درمان علت اصلی درد است. بنابراین، برای دستیابی به نتیجه بهتر، توصیه می‌شود که با پزشک متخصص قابل اعتماد خود مشورت کنید.
علاوه بر درمان‌های نوین پزشکی، برخی درمان‌های خانگی و تغییرات در کارهای روزمره نیز قادر به بهبود درد بیماران است.
- تسکین درد بیماران با استفاده از کمپرس سرد و گرم. (برای درد کمر و لگن و پا استفاده از بسته‌های یخ روی ناحیه دردناک به مدت 15 تا 20 دقیقه و چند بار در روز می‌تواند کمک کند. از سوی دیگر برخی افراد احتمالاً با استفاده از کمپرس گرم (مثلاً دستمال گرم یا حمام گرم) برای تسکین درد مفید خواهد بود.)
- استفاده از کمربند یا استفاده از ابزارهای کمکی برای راه رفتن از جمله عصا و واکر برای جلوگیری از فشار وارده زیاد بر روی ناحیه کمر.
- حرکات و تمرینات استرچینگ و تقویتی کمر و لگن و موثر در تعادل و استحکام عضلات.
- رعایت قواعد ایمنی و حفاظتی در استفاده از وزنه‌ها و بارهای سنگین.
- بهره‌برداری از تکنیک‌های مدیریت درد و روش‌های آرامش بخش از جمله روش‌های تنفس عمیق، آرامش فکری و روش‌های تمرکز و آرامش.
- تسکین درد به کمک ماساژ نرم و آرام ناحیه دردناک و استفاده از روغن‌های ضد التهاب و ضد درد مانند روغن زیتون، روغن آووکادو یا روغن آرنیکا.
- آب‌درمانی: کمک به کاهش درد با استفاده از آب گرم برای شنا کردن یا قرار گرفتن در حوضچه یا وان آب گرم. نقش یاری رسان آب گرم به عضلات و مفاصل و احساس آرامش و تسکین.
بی شک بروز درد کمر و لگن و پا پدیدآورنده محدودیت‌های جدی در زندگی روزانه افراد است که در صورت مدیریت نادرست احتمالاً به مشکلات بیشتری منتهی می‌شود. بنابراین شناخت علل و روش‌های درمانی موجود از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای تشخیص صحیح و مدیریت درمان درد کمر و لگن و پا، رویکردهای تشخیصی متنوعی وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به سوابق پزشکی دقیق، معاینه فیزیکی، آزمایش‌های تصویری مانند ایکس‌ری، توموگرافی کامپیوتری و ام آ ر ای، آزمون‌های عصب‌شناسی و تست‌های تخصصی اشاره کرد که با استفاده از این روش‌ها پزشک علت اصلی درد شما را تشخیص خواهد داد.
برای کاهش درد و کنترل و مدیریت آنها، بی شک ضروری است از هر گونه خوددرمانی اجتناب کرده و در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه نمایید. به علاوه رعایت سبک زندگی سالم، انجام تمرینات ورزشی منظم، استراحت به موقع و استفاده از روش‌های تسکین درد می‌تواند بهبودی شما کمک شایانی کند.
بنابراین با مشاهده اولین علائم درد به یک مرکز تخصصی که ابزارهای تشخیصی تخصصی برای تعیین علت درد دارد، مراجعه نمایید. مرکز فوق تخصصی ارتوپدی ما با بهره‌مندی از پزشکان باتجربه و سابقه هزاران درمان موفقیت آمیز و بدون عوارض احتمالی آماده ارائه خدمات به شما است.