علائم دیسک گردن؛ شناخت علائم برای تشخیص شدت آسیب و اتخاذ بهترین رویکرد درمانی
علائم دیسک گردن میتواند بسیار شدید باشد. از عوامل دیسکوپاتی گردن میتوان به درد خود گردن یا کمربند شانه‌ای اشاره کرد. از دیگر علائم مرتبط میتوان به رادیکولوپاتی اشاره کرد که در این حالت، درد به صورت تابشی از گردن به دست انتقال مییابد و میتواند به صورت برق گرفتگی و سوزش تا نوک انگشتان دست منتشر شود. اما در برخی موارد افراد علائمی مبهم خواهند داشت. شناخت علائم دیسک گردن از این جهت اهمیت دارد که عدم رسیدگی به دیسک بیرون زده با فشار وارده به اعصاب نخاعی، میتواند عوارض بیشتری برجای بگذارد.
بیرون زدگی دیسک وضعیتی است که در سنین بالاتر یا در افراد با شغل هایی معین بیشتر رخ میدهد. شناسایی زودرس دیسک بیرون زده توسط پزشک ارتوپد و با کمک تصویر برداری و سایر ابزار ها صورت میپذیرد. این امر به بهبود سریعتر آسیب رخ داده کمک میکند.
ستون مهره ها ساختاری نسبتا منعصف بوده و استخوان های آن از نخاع و اعصابی که از آن خارج میشوند حمایت میکنند. در عین حال، دیسک هایی که بین مهره ها قرار دارند به کمر و گردن ما امکان حرکت هایی از قبیل خم شدن و چرخیدن میدهند. این دیسک ها همچنین دارای خاصیت جذب کننده گی فشار هایی هستند که به طور مزمن بر بدن وارد میشود.
ساختار آن به شکل یک ماده ی ژله مانند در مرکز و یک حلقه ی محکم در اطراف میباشد. با افزایش سن و کاهش تدریجی استکحام از حلقه ی لیفی شیوع بیرون زدگی دیسک بالا میرود. به این صورت که حلقه ی لیفی در اطراف دیگر تحمل نگه داشتن ماده ی ژله ای به طور منسجم را ندارد و بسته به میزان آسیب دیدگی و ضعف آن، درجاتی از بیرون زدگی دیسک رخ میدهد. برای مثال دیسک میتواند صرفا برآمده باشد یا کاملا بیرون زده باشد.
در موارد خفیف که در اکثر افراد با سن بالا در نقاط مختلف ستون مهره دیده میشود، علامت خاصی وجود ندارد و جزئی از روند طبیعی پیری محسوب میشود. اما در موارد شدید تر یا مواردی که پارگی به شکل حاد رخ میدهد، فشار وارد بر اعصاب نخاعی بالا بوده و علائم دیسک گردن برای بیمار ایجاد میشود.
این عارضه بیشتر در بخش های تحتانی کمر دیده میشود زیرا این ناحیه از بقیه ی نواحی ستون ها، بیشتر از همه باید وزن بدن را تحمل کند. با این در استفاده ی نادرست مانند نحوه ی نادرست نشستن، بلند کردن اجسام، کار کردن و غیره ممکن است باعث شود این مشکل در نقاط بالاتر ستون مهره مانند گردن دیده شود. حرکاتی که به طور کلی برای ستون مهره ها مناسب اند و احتمال بروز بیرون زدگی دیسک را بالا میبرند عبارت اند از:
♦ بلند کردن اجسام خصوصا به طور نادرست و اجسام سنگین. برای کاهش وارد شدن فشار بر ستون مهره هنگام بلند کردن یک جسم باید زانوان خود را خم کرده و باسن را عقب ببرید. تا وزن کمتری روی کمر باشد. به طور کلی تاجایی که ممکن است از حمل اجسام سنگین خودداری کنید.
♦ هل دادن
♦ خم شدن
♦ چرخیدن
به آسیبی که بر اعصاب نخاعی در محل خروج از حفرات مهره ای میشود رادیکولوپاتی گفته میشود.
در این وضعیت ناحیه ی سرویکال یا همان گردنی دچار مشکل شده است و بیرون زدگی دیسک در حدی بوده که اعصاب نخاعی را تحریک کرده. تحریک اعصاب باعث بروز دردی میشود که به شانه، بازو و دست تیر میکشد. دردی که حس میشود میتواند به شکل گزگز، مورمور و سوزن سوزن شدن باشد. همچنین ممکن است پارستزی رخ دهد که مجموعه ای از علائم است.
علائم دیسک گردن میتوانند به شکل بی حسی یا گزگز و مور مور باشند. همچنین در موارد طول کشیده یا شدید ممکن است ضعف عضلات و حرکات به وجود آید. در این مرحله در صورت عدم درمان ممکن است از بین رفتن کامل حس یا فلج حرکتی نیز رخ دهد.
عوامل دیسکوپاتی گردن متفاوت است. معمولا پیدا کردن علت برای بیرون زدگی دیسک دشوار است. معمولا رخ داد آن بسیار تدریجی و بدون علتی مخشص است. اما یک سری عوامل دیسکوپاتی گردن احتمال بروز آن را بالا میبرند:
سن: با بالا رفتن سن، استحکام دیسک پایین آمده و آبی که در بافت ژله ای ماده ی مرکزی آن وجود دارد نیز کاهش میابد. کاهش آب بافتی باعث میشود انعطاف شان کاهش یابد. بنابراین هنگام انجام حرکاتی از قبیل چرخش یا خم شدن، احتمال پاره شدن آن بالاتر میرود. در افراد مسن تر پارگی دیسک و بیرون زدگی آن با فشار کمتری رخ میدهد.
ژنتیک: بیرون زدگی دیسک در نسل های یک خانواده دیده میشود.
حرکت: حرکات شدید و ناگهانی ممکن است باعث آسیب به دیسک شوند.
ضربه ی ناگهانی: هنگام بلند کردن یک جسم سنگین یا چرخش بخش بالایی تنه با سرعت بسیار بالا ممکن است دیسکتان تخریب شود.
در پاسخ به این پرسش که علائم دیسک گردن چیست باید گفت بیرون زدگی دیسک‌های گردن یکی از شایع ترین علل ایجاد درد گردن است. از آنجایی که اعصابی که به دست و بخش فوقانی شانه عصبدهی حسی و حرکتی میرسانند، اگر این دیسک بر روی یک ریشه ی عصب فشار وارد کند، علائم دیگری نیز در این نواحی احساس میشوند:
♦ درد در خود گردن یا کمربند شانه ای
♦ رادیکولوپاتی (در این حالت ، درد به صورت تابشی از گردن به دست انتقال مییابد و میتواند به صورت برق گرفتگی و سوزشی نیز تا نوک انگشتان دست هم انتقال یابد)
♦ درد در منطقه فوقانی
♦ بی حسی یا گزگز شانه یا بازو که تا دست و انگشتان کشیده میشود.
♦ ضعف دست یا بازو
در صورت وارد شدن فشار به خود نخاع علائم جدی تری بارز میشوند:
♦ اختلال در راه رفتن و لنگیدن
♦ گزگز یا حس شوک مانند در ستون مهره ها که به سمت پایین بدن و پاها کشیده میشود.
♦ اختلال در استفاده از دست ها برای مثال هنگام انجام حرکات ظریف از جمله نوشتن
♦ اختلال در حفظ تعادل و هماهنگی حرکات
علت ایجاد این علائم متفاوت است . یکی از علل های ایجاد علائم دیسک گردن در واقع وارد شدن آسیب بر ابتدای راه ارتباطی نواحی پایین تری بدن و اندام ها با مغز از طریق نخاع است. هر چه دیر تر این فشار اضافه از روی نخاع برداشته شود، احتمال بروز آسیب برگشت ناپذیر و علائم شدید غیر قابل درمان کامل بالا میرود.
بیرون زدگی دیسک شایع است و در مردان بیشتر از زنان دیده میشود. معمولا در سنین 35 تا 55 بیشتر از سایر سنین دیده میشود. اگر در گردن خود درد احساس میکنید یا یکی از علائم دیسک گردن که در بالا ذکر شد را همراه آن دارید بهتر است به متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا با تصویر برداری، معاینه فیزیکی و شرح حال وجود یا نبود دیسک‌های گردن در شما تعیین شده و درمان مناسب برای آن صورت پذیرد.
انواع روش های درمان سریع دیسک گردن بر اساس شدت و نوع آسیب وارد بر نخاع ی اعصاب و محل وارد شدن فشار وجود دارد. بسیاری از افراد متوجه بیرون زدگی دیسک خود نخواهند شد، زیرا موارد خفیف علامت خاصی ایجاد نکرده و بنابراین به ارزیابی و درمان جدی ای هم نیاز ندارد.
اما در مواردی که فرد به علت درد یا علامت دیگر مراجعه کرده و با CT, MRI و معاینه تشخیص دیسک‌های گردن قطعی شده ممکن است با توجه به وضعیت بالینی بیمار از قبیل سن، وجود بیماری های دیگر و غیره درمان به صورت محافظه کارانه، درمان دارویی یا جراحی باشد.
درمان دارویی شامل ضد درد ها در کنار استراحت و بستن گردن با استفاده از گردنبند های طبی میباشد. پزشکان تا جایی که برای بیمار خطر نداشته باشد سعی میکنند روش محافظه کارانه یا دارودرمانی را پیش بگیرند تا بیمار متحمل عوارض جراحی از قبیل عفونت، خونریزی نشود.
همچنین مدت زمانی که بعد از جراحی فرد باید استراحت کند تا بهبود یابد طولانیست. اما در مواردی که جراحی غیرقابل اجتناب است، برای مثال علائم خطر وجود دارد، بخشی از استخوان مهره ها برداشته میشود تا فضا برای اعصاب و نخاع بیشتر شده و دیگر به آنها فشار وارد نشود.
همچنین ورزشهایی برای دیسک‌های گردن وجود دارد که به بهبود آن کمک کننده اند. در این رابطه حتما با پزشک متخصص مشورت کنید زیرا در صورت انجام حرکات مضر وضعیت شما بدتر خواهد شد.
توجه کنید این ورزشها جایگزین ارزیابی دقیق توسط پزشک و گاها درمان اصولی نمیباشد.
♦ اکستنشن گردن:
روی تخت یک یک میز به پشت دراز بکشید به طوری که قاعده ی گردنتان در حاشیه ی میز یا تخت قرار گیرد. به آرامی و با نرمی سر خود را به عقب ببرید و آن را نگه دارید. اگر این حرکت باعث بدتر شدن دردتان یا کشیده شدن آن به بازو ها شد از ادامه ی آن خودداری کنید. این وضعیت را برای 1 دقیقه نگه دارید. یک دقیقه استراحت دهید و این روند را 5 تا 15 بار تکرار کنید.
♦ اکستنشن گردن با بالابردن سر:
روی شکم خود، روی میز یا تخت دراز بکشید به طوری که دست ها در کنار بدنتان قرار گرفته و سرتان از میز یا تخت آویزان باشد. به آرامی سر خود را بالا بیاورید و برای 5 تا 10 ثانیه در همین حالت بمانید. این حرکت 15 الی 20 بار تکرار شود.
♦ عقب بردن گردن (چانه)
♦ عقب بردن شانه:
برای این حرکت میتوانید به دیوار تکیه دهید، دستان خود را در طرفین خود به دیوار بچسپانید و مفصل آرنج خود را خم کنید. شانه های خود را پایین و عقب بیاورید و پشت بازوی خود را به سمت دیوار هل دهید تا لبه های کتف به سمت هم فشار آورند.
هنگامی که یک دیسک آسیب دیده در حال ترمیم است از حرکاتی که مستلزم تحرک سریع و تیز میباشند، از قبیل، دویدن، پریدن و پاورلیفتیگ خودداری کنید. این حرکات درد را افزایش داده و سرعت بهبودی را کم میکند. در مقابل حرکات نرم مانند حرکاتی که قبلتر ذکر شد با افزایش خونرسانی به ستون فقرات، کاهش استرس و حفظ استقامت باعث افزایش سرعت بهبود میشود.
در پاسخ به این پرسش که علائم دیسک گردن چیست باید بگوییم این علائم معمولا به صورت درد یا پارستزی (بی حسی، گزگز، مورمور) و حتی سوزش در شانه، بازو و دست میباشد. در کنار این علائم ممکن است ضعف در حرکت دادن دست ها نیز به وجود آید که حاکی از شدید بودن آسیب است.
در صورت وجود علائم دیسک گردن در شما بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با تصویر برداری و سایر ابزار های تشخیصی بیرون زدگی دیسک و میزان و اهمیت آن در شما تعیین شده و طبق عوامل متنوع که بالاتر به آن اشاره شد، روش و برنامه درمان سریع دیسک گردن برای شما انتخاب شود.