نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر؛ مراقبت‌های ضروری برای بهبودی
جراحی دیسک معمولاً برای کاهش علائم و نشانه‌هایی مانند علائم سیاتیک در ناحیه کمر و ساق پا ناشی از فتق دیسک انجام می‌شود. هدف از این جراحی بهبود دردهای کمری و درد ساق پا، بازگرداندن عملکرد و امکان بازگشت به فعالیت‌های عادی روزانه است. نحوه بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر از سؤالات متداولی است که پس از عمل دیسک کمر پرسیده می‌شود.
اگر می‌خواهید در مورد نحوه بالا رفتن از پله پس از جراحی دیسک و به‌طورکلی مراقبت‌های پس از جراحی دیسک کمر اطلاعات بیشتری داشته باشید در ادامه با ما همراه شوید.
آنچه در اين مقاله مي خوانيد
به‌طورکلی شما باید از قبل از اینکه عمل دیسک کمر را انجام دهید نسبت به عوارض بعد از عمل دیسک کمر و نحوه مراقبت‌ها و انجام فعالیت‌ها اطلاعات کافی داشته باشید تا بهبودی به بهترین شکل ممکن انجام شود.
عمل دیسک کمر یکی از عمل‌های پر ریسک و بسیار حساس است که شما باید مراقبت ویژه‌ای از خودتان تا زمان بهبودی قابل‌قبول داشته باشید.
همچنین باید از قبل برنامه‌ریزی کنید که فردی در خانه حداقل تا چند هفته از شما مراقبت کند؛ زیرا ممکن است حتی بسیاری از کارهای ساده مانند دستشویی رفتن پس از جراحی دیسک کمر برایتان سخت باشد و نیاز به کمک داشته باشید.
در مورد بالا و پایین رفتن از پله پس از انجام عمل دیسک کمر نیز باید بگوییم شما حداقل تا 4 هفته بعد از انجام جراحی فعالیت‌هایی این چنینی که باعث ایجاد فشار بر کمر می‌شوند را نباید انجام دهید تا بافت‌های نرم، ماهیچه‌ها و بخیه‌های انجام‌شده ترمیم شوند و بهبود پیدا کنند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم تا این زمان از بالا و پایین رفتن از پله بعد از جراحی دیسک کمر اجتناب کنید.
حتی اگر در منزلی اسکان دارید که آسانسور ندارد و باید از پله استفاده کنید یا تا این زمان نباید از خانه خارج شوید و یا باید از قبل تدارکی ببینید که مدت بهبودی اولیه یعنی همان 4 هفته را در منزل یکی از دوستان یا افراد خانواده که فضای مناسب‌تری دارند بمانید.
علاوه بر این که در این مدت باید از بالا و پایین رفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر خودداری کنید نباید حرکاتی مانند چرخیدن، چمباته زدن (استفاده از دستشویی ایرانی)، دولا شدن و ... را انجام دهید، زیرا تمامی این موارد می‌تواند در روند بهبودی اخلال ایجاد کند.
همچنین حرکات قابل انجام مانند ایستادن، نشستن، خوابیدن و ... باید به‌صورت اصولی و طبق گفته متخصص انجام شود. جراح شما در روزی که شما را از بیمارستان مرخص می‌کند به شما خواهد گفت که اولین ملاقات بعدی جهت پیگیری نحوه ترمیم و درمان در چه زمانی است.
در این جلسه درصورتی‌که شرایط بهبودی محیا شده باشد پزشک شما را به یک فیزیوتراپ معرفی می‌کند تا بتوانید برخی از حرکت‌ها مانند بالا و پایین رفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر را به‌صورت اصولی و کم‌کم شروع کنید؛ بنابراین تمامی حرکات شما باید تحت نظر متخصص انجام شود تا فشار اضافه بر ناحیه جراحی‌شده وارد نشود و بهبودی به‌طور صحیح حاصل گردد.
افرادی که بدون توجه به این نکات و خیلی سریع، بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر را شروع می‌کنند به دلیل فشار زیادی که بر ناحیه جراحی‌شده وارد می‌شود باعث می‌شوند که ترمیم به‌درستی صورت نگیرد. درنتیجه به‌شدت دچار عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک کمر می‌شوند و ممکن است نیاز به جراحی‌های مجدد داشته باشند.
اکثر بیمارانی که جراحی دیسک کمر را انجام می‌دهند می‌توانند چند ساعت الی چند روز پس از جراحی از بیمارستان به خانه بروند. رویکرد سنتی برای نقاهت پس‌ازاین عمل برای بهبودی کامل و اجتناب از خم شدن، بلند کردن یا چرخش به مدت حداقل 6 هفته است تا از فتق مجدد دیسک جلوگیری شود.
درحالی‌که بسیاری از پزشکان فعالیت بیش‌ازحد را برای 6 هفته اول محدود می‌کنند، تحقیقات محدودی نشان می‌دهد که محدود کردن فعالیت‌ها به مدت 2 هفته پس از انجام این عمل ممکن است برای بسیاری از بیماران کافی باشد.
بااین‌حال، این زمان را به‌طور دقیق جراح شما بر اساس وضعیت سلامتی شما و جراحی که انجام داده است مشخص می‌کند و باید برای جلوگیری از عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک کمر به‌طور دقیق انجام شوند. برخی از مراقبت‌های دیگری که باید در این زمان به آن‌ها توجه داشته باشید عبارت‌اند از:
-
♦ رانندگی و فعالیت‌های سبک معمولاً پس از حدود 2 هفته از سر گرفته می‌شود.
-
♦ فعالیت‌های معمول، مانند کار، مدرسه و یا سرگرمی‌ها ممکن است ظرف 6 هفته از سر گرفته شوند.
-
♦ ورزش‌های تماسی ممکن است پس از 12 هفته یا بیشتر شروع شود.
درد و خستگی معمولاً در چند روز اول پس از جراحی دیسک کمر شدید است. در روزهای اولیه در خانه، مهم است که شخصی برای کمک به کارهای اولیه مانند آشپزی و کارهای خانه در کنار شما حضور داشته باشد.
اگر تنها زندگی می‌کنید، درخواست از یک دوست، خویشاوند یا فردی که استخدام می‌کنید برای کمک کردن به شما در انجام امور روزانه می‌تواند کمک قابل توجهی باشد.
مهم است که از قبل برنامه‌ریزی کنید و جایگزین‌هایی برای فعالیت‌های معمول روزانه خود آماده کنید. نمونه‌هایی از فعالیت‌های خاصی که ممکن است قبل از جراحی انجام شوند شامل خرید مواد غذایی، انجام کارهای اداری، رسیدگی به کارهای خانه، مانند شستن لباس‌ها و تعویض ملحفه‌ها و غیره است.
بهبودی بعد از جراحی دیسک کمر و توانایی برای بالا و پایین رفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر ممکن است به دلایل زیر به تأخیر بیفتد:
• فعالیت بیش‌ازحد، مانند بلند کردن وسایل سنگین یا فشار آوردن به دلیل انجام فعالیت و خستگی، ممکن است منجر به افزایش درد یا آسیب مجدد شود که نیاز به درمان اضافی دارد.
• مراقبت نکردن از محل برش در طول دوره نقاهت اولیه و محدود کردن برخی از فعالیت‌ها، مانند شنا کردن یا حمام کردن، می‌تواند باعث عفونت محل برش شود.
• کم‌تحرک ماندن و راه نرفتن کافی می‌تواند باعث ضعیف شدن بیشتر عضلات و طولانی شدن درد و سفتی بعد از جراحی شود. بی‌تحرکی بیش‌ازحد ممکن است سایر عوارض بعد از عمل دیسک کمر مانند مشکلات گوارشی، خواب و یا خلق‌وخو را نیز افزایش دهد.
اکثر جراحان توصیه می‌کنند پیاده روی بعد از عمل دیسک کمر را در چند روز اول پس از جراحی شروع کرده و به‌تدریج مدت آن را افزایش دهید.
• عدم پایبندی به برنامه دارویی تجویز شده توسط جراح پس از جراحی می‌تواند منجر به تسکین ناکافی درد، عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک کمر و تأخیر در بهبودی شود.
اگر داروی تجویز شده مؤثر نبود یا عوارض جانبی ایجاد کرد، از جراح بپرسید که آیا گزینه دیگری وجود دارد یا خیر؟ مهم است که جراح را در مورد عوارض تمام داروها و مکمل‌ها آگاه کنید.
• ابتلا به دیابت یا سایر بیماری‌های مزمن ممکن است روند بهبود را کند نماید. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک کمر هستند.
• سوءتغذیه و ضعیف بودن سلامت کلی بدن
به‌طورکلی تکنیک‌ها و روش‌های جراحی دیسک کمر در سال‌های اخیر با دوره نقاهت کوتاه‌تر، درد کمتر و میزان موفقیت بالاتر به‌طور قابل توجهی بهبود یافته است. مراقبت از محل برش، کمر و حفظ سلامتی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر موفقیت کلی جراحی داشته باشد.
اکثر افراد در همان روز جراحی میکرودیسککتومی کمری به خانه باز می‌گردند و معمولاً درد، خستگی و خواب‌آلودگی را تجربه می‌کنند. در روز اول پس از جراحی، سطح درد می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد و ممکن است زمانی که اثر داروهای مسکن قوی از بین برود و یا عصب‌ها شروع به بهبودی کنند، بیشتر شود.
در طی دو هفته اول پس از جراحی دیسک کمری، فعالیت‌های زیر نباید انجام شوند:
درحالی‌که خم کردن زانو و باسن خوب است، خم کردن پشت (مانند خم شدن در ناحیه کمر) توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است بافت‌های حساس کمر را تحریک کند و درد را افزایش دهد.
ممکن است اجسام سبک را بتوانید حمل کنید، اما بلند کردن هر چیزی که بیش از 5/3 کیلوگرم وزن دارد، معمولاً توصیه نمی‌شود. برخی از پزشکان ممکن است تنها بلند کردن وزن کمتر از 5/2 کیلوگرم را مجاز بدانند.
ممکن است برای جلوگیری از پیچش ستون فقرات، مانند هنگام سوارشدن به داخل ماشین یا داخل و خارج شدن از رختخواب، برخی تنظیمات در فعالیت‌های معمول مورد نیاز باشد.
به دلیل درد، خواب‌آلودگی و کاهش هماهنگی پس از جراحی در یک یا دو هفته اول رانندگی در این زمان ممنوع است. نشستن در ماشین سواری نیز محدود به سفرهای کوتاه و ضروری است.
خستگی و خواب‌آلودگی در چند روز اول پس‌ازاین جراحی شایع و کاملاً طبیعی است که تا حدی به دلیل داروهای مورد استفاده در طول عمل و برای مدیریت مداوم درد است. به‌جای تلاش برای رفع خستگی، استراحت و خواب زیاد در این زمان توصیه می‌شود.
درحالی‌که استراحت بسیار مهم است، حرکات دوره‌ای کم ضربه برای بهبودی ضروری است. پیاده روی پس از جراحی دیسک به‌صورت کوتاه توصیه می‌شود و معمولاً می‌تواند چند ساعت پس از جراحی، بسته به توانایی بیمار شروع شود.
در ابتدا توصیه می‌شود به‌جای زمین‌های شیب‌دار یا ناپایدار، فقط روی سطوح صاف مانند پیاده‌رو یا در خانه راه بروید.
اگر بیمار احساس بی‌ثباتی می‌کند یا همچنان با پا درد درگیر است، ممکن است جراح استفاده از واکر یا عصا را برای پیاده روی بعد از عمل دیسک کمر توصیه کند ولی به‌هیچ‌وجه استراحت مطلق برای مدت طولانی توصیه نمی‌شود؛ زیرا می‌تواند عضلات شما را تضعیف کرده و عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک را افزایش دهد.
همان‌طورکه قبلاً هم گفتیم در روزها و هفتههای اول پیاده‌روی فقط بر روی سطوح صاف توصیه می‌شود و هنوز برای بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر زود است.
خب همان‌طورکه همه ما میدانیم دستشویی رفتن یکی از ضروریات زندگی ماست که حتی افرادی که تحت جراحی‌های شدید قرار می‌گیرند که به‌هیچ‌وجه نباید پس از جراحی تکان بخورند از وسایل مختلف برایشان جهت این امر استفاده می‌شود.
در مورد دستشویی رفتن بعد از عمل دیسک کمر توجه به این نکته بسیار مهم است که شما به‌هیچ‌وجه نباید از دستشویی‌های ایرانی استفاده کنید؛ زیرا حالت نشستن در این دستشویی‌ها می‌تواند فشار بسیار زیادی را بر کمر وارد کرده و اجازه بهبودی مناسب را نمی‌دهد. به‌علاوه درد شدیدی را برای بیمار ایجاد می‌کند.
بنابراین از قبل در مورد تعبیه دستشویی‌های فرنگی مناسب و استاندارد برای دوره نقاهت بیمار برنامه‌ریزی کنید. ازآنجایی‌که پیاده روی پس از جراحی دیسک می‌تواند از چند ساعت بعد از جراحی شروع شود، دستشویی رفتن نیز به‌صورت آرام و با کمک پرستار یا فردی که به شما در این دوره کمک می‌کند مشکلی ندارد.
لازم به ذکر است در دوران استراحت بخصوص در روزهای اول نباید زیاد روی کمرتان بنشینید و فشار بیاورید. همچنین مشکلاتی مانند یبوست می‌تواند فشار زیادی را در هنگام دستشویی رفتن بعد از عمل دیسک کمر وارد کند که در این شرایط باید از دکتر دیسک کمر خود راهکار بخواهید. معمولاً داروهایی مانند شیاف‌های مخصوص برای درمان یبوست به بیمار داده می‌شود تا این مشکل نیز برطرف گردد.
خواب کافی و آرام برای بهبودی سریع‌تر بعد از هر عمل جراحی ضروری است. اگر داروها یا مکمل‌های خواب در نظر گرفته می‌شوند، مهم است که با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا از تداخلات نامطلوب با سایر داروها جلوگیری کنید.
برای جلوگیری یا کاهش حرکات دردناک خم شدن و پیچش، دانستن تکنیک log-rolling برای داخل و خارج شدن از رختخواب به شما کمک می‌کند.
برای این کار زانوها را دقیقاً مماس در کنار هم قرار داده و کمر را کاملاً صاف نگه دارید. روی لبه تخت بنشینید. درحالی‌که پاها را بلند می‌کنید سر را به سمت تخت پایین بیاورید و بخوابید. همچنین ممکن است استفاده از انواع مختلف بالش بدن برای حمایت در هنگام دراز کشیدن به شما کمک کند.
اگر می‌خواهید هرچه زودتر توانایی بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر را پیدا کنید باید مراقبت‌های لازم را انجام دهید. تمیز و خشک نگه‌داشتن محل برش بسیار مهم است. برای کاهش خطر عفونت، در این مرحله باید از مرطوب کردن، خیس کردن یا غوطه‌ور کردن محل برش در آب اجتناب شود.
اکثر جراحان برش را مقاوم در برابر آب می‌دانند، اما ضد آب نیستند. اگر بتوان محل برش را خشک نگه داشت، دوش گرفتن یا حمام اسفنجی به‌طورکلی مجاز است، اما حمام معمولی و استفاده از وان به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و خطر عفونت را در پی دارد.
همچنین این توصیه ممکن است بر اساس بخیه‌هایی که برای بستن برش استفاده می‌شود تغییر کند، بنابراین مهم است که هر گونه سؤال یا نگرانی در مورد بخیه را با جراح در میان بگذارید. علائم بالقوه عفونت موضعی در محل برش شامل افزایش قرمزی، درد یا ترشح است. سایر علائم عمومی عفونت مانند تب یا لرز نیز ممکن است رخ بدهد که باید سریعاً به پزشک اطلاع داده شود.
احساس نوسانات در درد و سطح انرژی پس از جراحی دیسک، به‌ویژه در دو هفته اول بهبودی، طبیعی است. بااین‌حال، برخی از علائم و نشانه‌ها نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارند، ازجمله:
-
♦ دردی که علیرغم مصرف دارو طبق دستور بدتر می‌شود.
-
♦ ی‌حسی و یا ضعف در یک یا هر دو پا یا ناحیه پرینه (بین ران‌ها)
-
♦ کاهش یا از دست دادن کامل توانایی کنترل روده یا مثانه
-
♦ افزایش قرمزی، درد یا ترشح در محل برش
-
♦ تب یا لرز
-
♦ حالت تهوع، سرگیجه یا سردرد شدید
اکثر افراد پس از جراحی دیسک در صورت انجام دستورالعمل‌های مراقبتی پزشک می‌توانند به‌خوبی در خانه بهبود یابند، اما مهم است که علائم را تحت نظر داشته باشید و در صورت بروز هر گونه علائم و نشانه‌های نگران‌کننده با پزشک خود مشورت کنید.
تقریباً 2 هفته پس از عمل جراحی، بیشتر بیماران شروع به تجربه درد بسیار کمتر و سطح انرژی بالاتری می‌کنند و بازگشت تدریجی به فعالیت‌های کم تأثیر بیشتر تشویق می‌شود.
ممکن است لازم باشد همچنان از ورزش‌های تماسی، بلند کردن اجسام سنگین و سایر فعالیت‌های سنگین در این زمان اجتناب شود. فعالیت بدنی سبک برای بهبود بافت و بازیابی قدرت در قسمت پایین کمر نیز مهم است.
علاوه بر پیاده روی پس از جراحی دیسک کمر، کشش‌های سبک و ورزش‌های ملایم ممکن است برای کمک به بهبود بافت توصیه شود. برخی از جراحان ممکن است شروع یک برنامه فیزیوتراپی را تحت راهنمایی یک متخصص آموزش‌دیده قبل از پایان 6 هفته توصیه کنند، اما برخی دیگر ممکن است ترجیح دهند بیمار حداقل تا 6 هفته پس از جراحی صبر کند.
مهم است که قبل از شروع هر گونه تمرین یا کشش جدید با جراح مشورت کنید. اگر هر نوع حرکتی باعث افزایش درد می‌شود، توصیه می‌شود از آن حرکت خودداری کنید زیرا بدن به بهبودی بیشتری نیاز دارد.
قبل از بازگشت به فعالیت‌های شغلی قبلی خود مانند ساخت‌وساز، تعمیر و نگهداری یا رقص بیمار باید توانایی انجام وظایف مورد نیاز را با خیال راحت نشان دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر درد یا خستگی همچنان مشکل باشد، خطر تصادف و عوارض بعد از عمل دیسک کمر در محل کار افزایش می‌یابد.
در صورت امکان، بازگشت تدریجی به کار ممکن است برای ایجاد استقامت و مدیریت عودهای احتمالی درد یا سفتی مورد نیاز باشد.
حتی اگر بیمار بعد از 6 هفته استراحت مناسب طبق دستورات جراح دردی نداشته باشد و بتواند فعالیت‌های معمولی را انجام دهد، بازگشت به رقابت‌های ورزشی یا ورزش‌های تماسی ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد.
اگر آمادگی بدنی به سطح لازم برسد و ورزش بدون بدتر شدن درد انجام شود، ممکن است انجام آن‌ها حدود 8 تا 12 هفته پس از عمل دیسک کمر مجاز باشد. ورزش‌های پرتاثیر، مانند هاکی یا فوتبال، احتمالا به دوره نقاهت طولانی‌تری نیاز دارند.
همان‌طورکه ملاحظه کردید افرادی که تحت عمل جراحی دیسک قرار می‌گیرند باید بعد از انجام این جراحی مراقبت‌های خاصی را انجام دهند و حتی برخی فعالیت‌های ساده مانند بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر نیاز به زمان استراحت حداقل 2 الی 6 هفته دارد و تنها زمانی مجاز است که جراح مناسب بداند.
سایر فعالیت‌ها نیز طبق یک برنامه مشخص که پزشک برایتان مشخص می‌کند و احتمالاً انجام جلسات فیزیوتراپی، کم‌کم قابل انجام هستند. بسیار مهم است که بخصوص در هفتههای اول پس از عمل جراحی برای جلوگیری از عوارض احتمالی پس از جراحی دیسک کمر و فتق دیسک مجدد تمامی دستورالعمل‌های جراح را موبه‌مو اجرا کنید و مراقبت‌های لازم را انجام دهید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو