نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
با عوارض سیاتیک و عوامل و بیماریهای شکلدهنده آن آشنا شوید
احساس درد تیز، سوزش، احساس ضعف در پاها و عضلات و ... آیا تا به حال با این علائم مواجه شدهاید؟ اگر پاسختان بله است، احتمالاً با «سیاتیک» آشنا هستید. عوارض سیاتیک یکی از رایجترین و مزاحمترین مشکلات عصبی در جامعه هستند که میتوانند زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهند. این وضعیت بیماری، نه تنها باعث درد و عدم راحتی فیزیکی میشود، بلکه میتواند به تحلیل و تضعیف عضلات و حتی تغییر در حس نیز منجر شود. اما آیا این علائم قابل بهبود هستند؟ آیا تداوم این بیماری و عدم درمان آن، مشکلات جدیتری را به دنبال دارد؟ در این مقاله، به بررسی عوارض این بیماری و علتهای آن، روشهای تشخیص و درمان میپردازیم به نظرتان بهترین دکتر سیاتیک در تهران کیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید:
عوارض سیاتیک
سیاتیک به معنای تحت فشار قرار گرفتن یا تحریک عصب سیاتیک است که از ناحیه کمر به پاها گسترش مییابد. به طور کلی، دو نوع سیاتیک وجود دارد: سیاتیک حاد و سیاتیک مزمن. این دو نوع با توجه به شدت علائم و مدت زمان وجود علائم متفاوت هستند.
-
♦ سیاتیک حاد: سیاتیک حاد به معنای شروع ناگهانی علائم سیاتیک است که به طور معمول به دلیل گرفتگی دیسک فقرات کمری ایجاد میشود.
-
♦ سیاتیک مزمن: سیاتیک مزمن معمولاً به تدریج تشکیل میشود و ممکن است به مرور زمان شدت علائم افزایش یابد.
با توجه به نوع و شدت سیاتیک، عوارض ممکن است متفاوت باشند. به طور کلی، عوارض عصب سیاتیک عبارتاند از:
-
♦ درد شدید و تیز در طول مسیر اعصاب سیاتیک، از پشت تا باسن، ران و پا تا پاشنه. این درد ممکن است از محل فشار بیشتر یا تحریک اعصاب ناشی شود.
-
♦ احساس تحلیل، سوزش یا احساس درد تیز و تیغ مانند در طول مسیر عصب سیاتیک
-
♦ افت توانایی عضلات در پا به علت تحت تأثیر قرار گرفتن عصب سیاتیک. این میتواند باعث مشکلات در حرکت، پیادهروی و کارهای روزمره شود.
-
♦ کاهش حس: کاهش حس یا احساس ضعف حسی در ناحیههایی که تحت تأثیر عصب سیاتیک قرار دارند.
-
♦ ممکن است به دلیل درد و عدم کنترل عضلات، حرکت کردن پا یا پشت به مشکل بخورد.
-
♦ مشکلات کمری: افزایش درد در منطقه پایین کمر میتواند نشان از ایجاد فشار بر روی مهرههای فقرات کمری داشته باشد.
-
♦ در برخی موارد، عوارض سیاتیک میتواند باعث مشکلات در کنترل مثانه و روده شود.
تشخیص و درمان سیاتیک بستگی به علت اساسی و شدت عوارض دارد. اگر علائم سیاتیک را تجربه میکنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص صحیح گرفته و طرح درمان مناسب را دنبال کنید.
آیا از دست دادن حس پاها از عوارض سیاتیک است؟
بله، از دست دادن حس پاها و کاهش حس در نواحی تحت تأثیر عصب سیاتیک میتواند یکی از عوارض سیاتیک باشد.
در مواردی که فشار یا تحریک به اعصاب سیاتیک ایجاد شود، ممکن است افراد احساس کاهش حس، احساس سستی یا بیحالتی در پاها داشته باشند. این ممکن است به دلیل تداخل در انتقال اطلاعات عصبی از ناحیههای تحت تأثیر باشد.
فشار یا تحریک مستقیم بر روی عصب سیاتیک میتواند باعث اختلال در اطلاعات ارسالی به مغز شود. این تحریک ممکن است باعث تخلیه پیامهای عصبی غیر صحیح یا اختلال در فرآیند انتقال اطلاعات شود که در نتیجه به از دست دادن حس در نواحی مورد تحریک منجر میشود.
یکی از علل شایع سیاتیک، گرفتگی دیسک کمری است. این اختلال ممکن است منجر به فشار بر روی عصب سیاتیک شود که در نتیجه، عصب میتواند تحریک شده و به درستی عمل نکند.
التهاب عصب سیاتیک میتواند منجر به تخریب و آسیب به روند نقل و انتقال پیامهای عصبی شود. این التهاب ممکن است باعث کاهش حس یا از دست دادن حس در نواحی تحت تأثیر شود.
در نتیجه، تحریک، فشار یا آسیب به عصب سیاتیک میتواند فرآیند انتقال پیامهای عصبی را مختل و منجر به کاهش حس یا از دست دادن حس در نواحی تحت تأثیر این عصب کند. برای تشخیص دقیقتر و درمان مناسب، توصیه میشود به پزشک مراجعه کنید.
آیا از دست دادن کنترل مثانه یا روده ارتباطی به عوارض سیاتیک دارد؟
بله، از دست دادن کنترل مثانه یا روده نیز میتواند به عنوان یکی از عوارض سیاتیک ظاهر شود. این عارضه با نام «سیاتیک درجه دوم» یا «سیاتیک کامل» نیز شناخته میشود و به معنای اختلال در کنترل عضلات مربوط به مثانه و روده به دنبال فشار یا تحریک بر روی عصب سیاتیک است.
اگر فشار یا تحریک بر روی عصب سیاتیک به اندازه کافی شدید باشد و در ناحیهای از مسیر این عصب در نزدیکی منطقه کمری ایجاد شود، میتواند منجر به اختلال در عملکرد عصبی اعصاب کمری شود که به کنترل عضلات مرتبط با مثانه و روده نیز آسیب وارد میکند.
اختلال در کنترل مثانه میتواند باعث علائمی مانند ناتوانی در کنترل ادرار، تشدید نیاز به دستشویی رفتن و تخلیه ناقص ادرار شود.
اختلال در کنترل روده نیز میتواند باعث مشکلاتی مانند یبوست شدید یا دیگر مشکلات تخلیه روده شود.
اگر شما علائمی از اختلال در کنترل مثانه یا روده تجربه میکنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانههایی از اختلالات جدی عصبی یا سیاتیک باشند که نیاز به ارزیابی و درمان تخصصی دارند.
در چه مواردی برای درمان عوارض سیاتیک از جراحی استفاده میشود؟
جراحی در درمان عوارض سیاتیک معمولاً در مواردی که درمانهای غیر جراحی به نتیجه مطلوب نرسیده و علائم شدید و مزاحم ادامه دارند، مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر مواردی که جراحی ممکن است در درمان عوارض سیاتیک مورد استفاده قرار گیرد، آورده شده است:
-
♦ گرفتگی دیسک فشرده: در بسیاری از موارد، گرفتگی دیسک فشرده باعث فشار زیادی بر ریشههای عصبی میشود که منجر به علائم سیاتیک میشود. اگر درمانهای غیر جراحی نتیجه ندهند، جراحی برای برداشتن قسمتهای مخرب از دیسک و کاهش فشار بر ریشههای عصبی ممکن است انجام شود.
-
♦ تخریب عصبی جدی: در برخی موارد، فشار بر ریشههای عصبی به حدی شدید و پایدار است که منجر به تخریب دائمی عصبی میشود. در این موارد، ممکن است برای کاهش فشار و بهبود توانایی عصبی جراحی انجام شود.
-
♦ تودههای عصبی: وجود تودههایی نظیر تورم، کیست در نزدیکی عصب سیاتیک میتواند باعث تشدید علائم و فشار بر عصب شود و ممکن است برای تخلیه فشار از عصب و تخریب تودهها جراحی انجام شود.
-
♦ ترمیم بافتهای آسیبدیده: در برخی موارد، اصلاح بافتهای آسیبدیده نظیر فیبرهای عضلانی، انسجام بافتهای اطراف و تعمیر ناحیه آسیبدیده با استفاده از جراحی صورت میگیرد.
-
♦ تخریب دیسک: در برخی جراحیها، دیسک آسیبدیده کاملاً تخریب میشود و عملکردش بهبود مییابد. این روشها به طور کلی به عنوان جراحیهای تخریب دیسک شناخته میشوند.
مهم است توجه داشت که جراحی برای درمان عوارض سیاتیک در موارد خاص و پیچیدهتر تجویز میشود و در موارد معمول، ابتدا درمانهای غیر جراحی مانند داروها، فیزیوتراپی و تزریقهای ضد التهابی انجام میشوند. تصمیمگیری درباره جراحی باید توسط پزشک متخصص و با بررسی دقیق وضعیت فرد و شدت علائم انجام شود.
آیا عوارض سیاتیک بهبود پذیرند؟
بله، در بسیاری از موارد، عوارض سیاتیک بهبودپذیر هستند و با درمان مناسب میتوانند بهبود یابند. اکثر افراد با سیاتیک، با ترکیب درمانهای غیر جراحی و تغییرات در سبک زندگی، بهبود قابل توجهی در علائم خود تجربه میکنند. اما مهم است بدانید که سرعت و میزان بهبود، بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله شدت علائم، علت اصلی سیاتیک و واکنش بدن به درمانها.
در برخی موارد، عوارض سیاتیک خود به خود بهبود مییابند و در مدت زمان کوتاهی به طور کامل برطرف میشوند. اما در موارد دیگر، ممکن است نیاز به ترکیب درمانها داشته باشید تا بهبود حاصل شود. درمانهای غیر جراحی اغلب شامل استفاده از داروها (مانند ضد التهابیها و ضد دردها)، فیزیوتراپی، تزریقهای ضد التهابی موضعی و تغییر در شیوههای فعالیتهای روزانه میشوند.
در مواردی که عوارض سیاتیک با تغییرات زیادی در عضلات و بافتهای اطراف همراه باشد یا در مواردی که تخریب عصبی رخ داده باشد، بهبودی کامل در زمان بیشتری اتفاق میافتد.
چه عواملی میتوانند عوارض سیاتیک را تشدید کنند؟
عوارض سیاتیک ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرند و تشدید شوند. در زیر تعدادی از عواملی که میتوانند عوارض سیاتیک را تشدید کنند آورده شده است:
-
♦ فشار زیاد: فشار زیاد و ناگهانی بر ریشههای عصبی میتواند علائم سیاتیک را تشدید کند؛ مثلاً تصمیم به حمل و برداشتن یک جعبه سنگین بدون استفاده از تکنیکهای مناسب، موجب فشار زیاد بر ریشههای عصبی در ناحیه کمر شود و علائم سیاتیک را تشدید میکند.
-
♦ حرکات نادرست: حرکات نادرست یا اشتباهی میتواند منجر به فشار بیشتر بر ریشههای عصبی شود و علائم را تشدید کند. انجام حرکتهای نادرست و نیاز به خم شدن با زاویه نادرست در خم کردن شکم، باعث فشار اضافی بر ریشههای عصبی میشود.
-
♦ افزایش التهاب: التهاب در ناحیه کمر و پیرامون ریشههای عصبی میتواند به تشدید علائم سیاتیک منجر شود.
-
♦ حرکات تنشزا: حرکاتی که باعث افزایش تنش در عضلات و بافتهای اطراف عصبهای سیاتیک میشود، میتوانند علائم را تشدید کنند. خم شدن زیاد به جلو یا خم شدن به عقب ممکن است فشار بیشتری بر روی عصب سیاتیک و کمر اعمال کند. تا حد امکان، از انجام انعطافات پیشروی زیاد خودداری کنید. حرکاتی مانند جمع کردن و پرت کردن اشیا با وزن سنگین از پشت سر ممکن است تشدید علائم سیاتیک را افزایش دهند. همچنین برخی ورزشها مانند تنیس، بدمینتون، والیبال و فوتبال ممکن است فشار زیادی بر روی منطقه کمر و عصب سیاتیک ایجاد کنند. در صورت مبتلا بودن به سیاتیک، بهتر است با پزشک یا متخصص ورزش مشورت کنید که چه نوع ورزشهایی برای شما مناسب است.
-
♦ تغییرات در وضعیت جسمی: وضعیتهای نشستن یا ایستادن نادرست میتواند به فشار اضافی بر ریشههای عصبی و تشدید علائم سیاتیک منجر شود. نشستن به شیوه نادرست به مدت طولانی باعث فشار بیشتر بر ناحیه کمر و ریشههای عصبی میشود و عوارض سیاتیک را تشدید میکند.
-
♦ استرس: استرس و فشار روحی ممکن است به عوارض سیاتیک افزوده شده و علائم را تشدید کنند. تحمل استرس ناشی از فشارهای شغلی یا رویدادهای زندگی میتواند به افزایش فشار روحی و جسمی و بهبود کمتر علائم سیاتیک منجر شود.
-
♦ صدمات جسمی: ضربهها، صدمات و تصادفات جسمی میتوانند به فشار بیشتر بر ریشههای عصبی و تشدید علائم سیاتیک منجر شوند.
-
♦ چاقی میتواند به افزایش فشار بر ریشههای عصبی و تشدید علائم سیاتیک منجر شود.
به طور کلی، شناخت و اجتناب از عواملی که ممکن است به تشدید علائم سیاتیک منجر شوند، میتواند به بهبود و کاهش علائم کمک کند.
چگونه میتوان از عوارض سیاتیک پیشگیری کرد؟
پیشگیری از عوارض سیاتیک میتواند با انجام تغییرات در سبک زندگی و ایجاد عادات بهداشتی مناسب، ممکن باشد. در زیر تعدادی از راههایی که به شما کمک میکنند از عوارض سیاتیک پیشگیری کنید، ذکر شده است:
-
♦ با حفظ وزن سالم و تغذیه مناسب، میتوانید از افزایش فشار بر عصبهای سیاتیک جلوگیری کنید.
-
♦ انجام تمرینات ورزشی مناسب با کمک فیزیوتراپیست یا مربی حرفهای، میتواند عضلات پشتی و شکمی را تقویت کند و استحکام ناحیه کمر را افزایش دهد.
-
♦ حرکات صحیح و ایستادن و نشستن به شیوههای درست
-
♦ در هنگام برداشتن اشیای سنگین، از تکنیکهای صحیح برای انجام این کار استفاده کنید. این عمل به کاهش فشار بر ریشههای عصبی کمک میکند. به عنوان مثال، از زانوها برای خم شدن استفاده کنید و شی را به طور مستقیم از زمین بردارید. اگر شیء سنگینی را باید بردارید، از اشیایی مانند چمدانهای با دسته استفاده کنید تا وزن بیشتری به طور متوازن توزیع شود.
-
♦ انتخاب مبلمان و صندلیهایی که دارای پشتی به خمیدگی مناسب هستند، به حفظ تراز و وضعیت صحیح نشستن کمک میکند.
-
♦ مدیریت استرس و اضطراب به کمک روشهای مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینهای تنفسی میتواند به بهبود وضعیت عصبی و کاهش علائم سیاتیک کمک کند.
با رعایت این نکات و تغییرات در سبک زندگی، میتوانید از عوارض سیاتیک پیشگیری کنید و کیفیت زندگی خود را بهبود دهید.
چه بیماریهایی تشدیدکننده عوارض سیاتیک هستند؟
این بیماریها و شرایط میتوانند فشار بیشتری بر روی عصب سیاتیک اعمال کنند یا به عوامل التهابی یا تغییرات شیمیایی در بدن منجر شوند که عوارض سیاتیک را تشدید میکنند.
-
♦ لغزش دیسکی: در این بیماری، دیسکهای میان ستون فقرات کمری به دلیل آسیب یا ترک خوردگی میتوانند به عصب سیاتیک فشار اعمال کرده و عوارض سیاتیک را تشدید کنند.
-
♦ تنگی کانال نخاعی: اگر کانال نخاعی کمری تنگ شده باشد، فشار بر ریشههای عصبی افزایش مییابد و علائم سیاتیک تشدید میشوند. در مواردی که تنگی کانال نخاعی تشخیص داده میشود و علائم سیاتیک نیز وجود دارد، نیاز به درمان جدی و گاهاً جراحی احساس میشود.
-
♦ انسداد عروق خونی: وجود انسداد یا تنگی در عروق خونی اطراف عصب سیاتیک میتواند عوارض سیاتیک را تشدید کند.
-
♦ دیابت: بیماران دیابتی ممکن است به علت تغییرات عصبی و عروقی که این بیماری باعث میشود، حساسیت بیشتری نسبت به عوارض سیاتیک داشته باشند.
-
♦ التهابات و عفونتها: التهابات و عفونتهای اطراف عصب سیاتیک میتوانند به عوارض سیاتیک افزوده شوند.
-
♦ ترمیم ناقص شکستگیها: در صورتی که یک شکستگی ناقص ترمیم نشود، احتمال فشار بر روی عصب سیاتیک و تشدید عوارض سیاتیک افزایش مییابد.
برای درمان عوارض سیاتیک چه تزریقهایی انجام میشود؟
برای درمان عوارض سیاتیک، تزریقهای مختلفی ممکن است توسط پزشک متخصص انجام شود تا به تسکین درد، کاهش التهاب و بهبود وضعیت عصبی کمک کنند. تزریقهای معمول در درمان عوارض سیاتیک عبارتاند از:
-
♦ تزریقهای استروئید: تزریق استروئید مثل کورتیکواستروئیدها به ناحیه تحت فشار روی ریشه عصبی میتواند در کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.
-
♦ تزریقهای آنالژزیک: تزریق مواد آنالژزیک (مخصوصاً لیدوکائین) به ناحیه فشار یافته عصبی، میتواند به طور به کاهش درد کمک کند. این تزریقها بهطور موقت درمانی معتبر برای کاهش درد مرتبط با سیاتیک هستند.
-
♦ تزریقهای داروهای ضد التهابی: تزریق داروهای ضد التهابی مانند کورتیزون و ناپروکسن به منطقه تحت فشار عصبی میتواند در بهبود التهاب و درد مؤثر باشد.
تزریقهای مذکور ممکن است به صورت موضعی به مناطق مختلف ناحیه کمر، باسن یا پا انجام شوند. قبل از تزریق هر یک از این داروها، پزشک شما به دقت و بر اساس شرایط شما، تصمیم میگیرد که کدام نوع تزریق برای شما مناسبتر است.
مهم است به یاد داشته باشید که تزریقها تسکین موقتی از درد را به ارمغان میآورند و تأثیرات بلندمدت متفاوت هستند.
سخن پایانی
عوارض سیاتیک میتواند چالشی بزرگ باشد؛ اما با دسترسی به اطلاعات و راهنماییهایی که در این مقاله ارائه دادیم، میتوانید بهترین تصمیمها را برای خودتان بگیرید. مهمترین نکته در این مسیر، مشورت با پزشک متخصص است. در تشخیص این بیماری نقش پزشک شما بسیار ارزشمند است و با توجه به شرایط شما، برنامه درمانی مناسب را تدوین میکند. اما به یاد داشته باشید که شما با تغییر در سبک زندگی، توجه به وضعیت جسمی و روحی خود و پیروی از دستورات پزشک، میتوانید بهبود و تسلط بیشتری در مقابل این بیماری داشته باشید. پس، به جای درگیر شدن با درد و نگرانیها، با اطمینان و امید به سمت زندگی بیدرد حرکت کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو