نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
عفونت انگشت شست پا دیابتی چیست؛ مهم‌ترین عوارض در بیماران دیابتی
عفونت پا در افراد دیابتی بسیار رواج دارد که سبب عوارض زیاد و خطر قطع عضو می شود. عفونت انگشت شست پا دیابتی کم، متوسط یا شدید دسته بندی می گردد. باکتری های گرم مثبت، مانند استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوک بتا همولیتیک، بیشترین باکتری ها در عفونت خفیف و متوسط هستند. عفونت های شدید، مزمن یا قبلاً درمان شده اغلب چند میکروبی هستند. تشخیص و بررسی عفونت انگشت پا دیابتی طبق علائم و نشانه ها مانند التهاب های موضعی است. در ادامه مطالب بیشتر در مورد این بحث می‌پردازیم، همراه ما باشید.
مبتلایان به دیابت در مدت زیاد به آسیب، زخم و عفونت در پا مستعد هستند چون زیادی قند خون سبب بیماری عروق محیطی و یا نوروپاتی محیطی می شود. برای بیماران دیابتی یک آسیب کم در پا به سرعت سبب زخم و عفونت می شود. به افراد مبتلا به دیابت توصیه می گردد روزانه پاهایشان را شسته، خشک کرده و بررسی کنند. از گرما و سرما زیاد و ضربه دوری کنند. بیمار اگر علائم عفونت پا یا انواع زخم پای دیابتی مانند شکنندگی در پوست، تغییر در رنگ پوست، کبودی یا تورم را داشت باید به متخصص برود.
اگر درمان نشوند زخم در پا در بیمار دیابتی سبب قطع در عضو می شود. مبتلایان به دیابت نسبت به افراد دیگر 30 برابر بیشتر درگیر قطع عضو به دلیل عفونت می باشند. در حدود در 10 درصد ار دیابتی ها. قطع عضو پا خیلی زیاد بر کیفیت زندگی فرد تاثیر خواهد داشت. سایش، ضربه، یا سوراخ شدن پا سبب به عفونت شست پا دیابتی می شود. دیدن زخم پا به معنای عفونت شست پا دیابتی نیست. اما عفونت باید درمان گردد تا سبب مشکلات عدیده در فرد نشود.
عفونت با ترشحات چرکی با علائمی مانند گرما، حساسیت، درد و سفتی در پا همراه است. پزشک باید با دیدن بافت حساس، حساسیت زخم و یا متوجه بوی بد زخم در پا شود. بیماران دیابتی 12 تا 25 درصد خطر ابتلا به عفونت انگشت شست پا دیابتی به دلیل نوروپاتی را دارند. اگر بیمار درگیر اختلالات حسی و حرکتی شود و حس اش را برای درک آسیب از دست می دهد به زخم های پا مبتلا می شود.
بیماری شریانی محیطی سبب اختلال در جریان خون می شود و توانایی بدن برای مبارزه با عفونت محدود می شود. عوامل خطر دیگر عبارتند از هیپرگلیسمی و بیماری مفصلی دژنراتیو (به عنوان مثال، بیماری شارکو) که پاسخ ایمنی بدن را مختل می کند. انگشتان پشت و کف پا بیشترین محل ایجاد زخم خواهند بود.
در رابطه با سوال "زخم انگشت پا نشانه چیست" عفونت پا از علل مهم عوارض در بیماران دیابت است و اگر درمان نشود سبب قطع عضو می شود. به بیماران باید گفت که هر روز پاهای خود را شستشو داده و خشک کنند و بررسی کنند. در صورت دیدن علائم عفونت پا یا زخم جدید، به پزشک بروید. مصرف آنتی بیوتیک ها لازم و مهم است.
حتی بستری شدن در بیمارستان برای تزریق آنتی بیوتیکی و جراحی لازم و مهم است. اگر عفونت شست پا دیابتی سریع درمان نگردد، زخم پا یا سوراخ و تاول در فرد دیابتی عفونی می شود.
عفونت شست پا دیابتی در افراد با دیابت در مدت زیاد رواج دارد که حتی با بررسی کردن پا و بررسی قند خون، برخی از افراد دچار عفونت می شوند. درمان قطعی زخم پای دیابتی با روش های جدید طبق نظر پزشک انجام می شود.
عفونت شست پا دیابتی در افراد مبتلا به دیابت در زمان زیاد رخ می دهد، به خصوص در افرادی که موارد زیر را دارند:
♦ آسیب در اعصاب پاها
♦ قند خون زیاد
♦ وزن بالا
♦ فشار خون و کلسترول بالا
قند خون بالا در زمان زیاد سبب آسیب عصبی به نام نوروپاتی مرتبط با دیابت می گردد. نوروپاتی مرتبط با دیابت در سراسر بدن رخ خواهد داد، اما بیشتر در پاها این اتفاق می‌افتد. این وضعیت ممکن است سبب بی‌حسی در پاهای فرد شود. اگر پاهای شما بی حس شد، تاول، بریدگی یا زخم را حس نخواهید کرد. مثلاً حتی یک سنگ ریزه را در جوراب حس نکرده و متوجه بریدگی در پای خود نمی شوید.
علائم نوروپاتی دیابتی موارد زیر است:
♦ پوستی تیره در ناحیه آسیب دیده
♦ بی حسی به گرما یا سرما
♦ ریزش مو در پا
♦ درد پا
♦ مور مور شدن پا
اگر نوروپاتی سبب زخم پا گردد، علائم آن عبارتند از:
♦ تاول، پینه و زخم
♦ ترشح مایع یا چرک
♦ بوی بد پا
♦ درد پا
♦ سرخی پا
♦ تغییر در رنگ پوست
♦ تورم پا
برای تشخیص عفونت شست پا دیابتی، یک متخصص باید موارد زیر را انجام دهد:
♦ در مورد علائم و روش کنترل قند خون می پرسد.
♦ انگشتان پا و پا را بررسی کند.
♦ انگشتان پا را با ابزار مختلف لمس کرده تا بررسی کند که آیا حس دارید یا خیر.
اگر زخم یا تاول وجود داشته دارد، پزشک احتمالاً موارد زیر را انجام می‌دهد:
♦ پا را برای هر نوع علائم عفونت، مانند قرمزی، تورم، گرمی، تغییر رنگ یا ترشح بررسی می‌کند.
♦ برای عکس های دقیق تر از پوست، اشعه ایکس یا ام آر آی را برایتان می نویسد.
برای درمان قطعی زخم پای دیابتی مراقبت از درد پا شامل موارد زیر است:
♦ تمیز کردن زخم
♦ تخلیه چرک از زخم
♦ گذاشتن باند و پماد برای جذب مایع
♦ مصرف آنتی بیوتیک
برای دوری از هیپرگلیسمی و نوروپاتی باید قند خون به دقت کنترل شود. باید عفونت شست پا دیابتی را با رعایت نکات زیر کم کنید:
♦ هر روز انگشتان پا را بررسی کنید.
♦ ناخن پای خود را کوتاه و سوهان بکشید.
♦ جریان خون در پاها. هنگام نشستن پاهای خود را بالا برده و انگشتان پا را تکان دهید.
♦ میخچه یا پینه پا را درمان کنید.
♦ هنگام پوشیدن جوراب، نباید خیلی تنگ باشد و همچنین کفش ها بهتر است طبی باشد. مبتلایان به دیابت برای جلوگیری از زخم کفش های طبی می پوشند.
♦ پاها را با آب ولرم بشویید. بین انگشتان پا را کاملا خشک کنید. سپس لوسیون بمالید.
برای دوری از هیپرگلیسمی و نوروپاتی از موارد زیر اجتناب شود:
♦ پینه یا میخچه را درمان کنید.
♦ دوری از دود و دخانیات
♦ پاهای خود را خیس نکنید.
♦ پابرهنه راه نروید.
♦ جوراب یا کفش تنگ نپوشید.
اگر بیماری دیابت دارید، به پزشک اطلاع دهید:
♦ هر تغییر در شکل انگشتان پا و پا
♦ هر تغییر در پوست پا، مانند زخم، قرمزی یا تیرگی، گرما یا بو بد
♦ ریزش مو در پاها
♦ بی حسی در انگشتان پا
♦ درد، سوزن سوزن شدن در پاها
♦ ناخن های ضخیم و زرد
دیابتی ها به پای شارکو مبتلا می شوند، عارضه کمی است که سبب بدشکلی دائمی در پا می شود. اگر دیابت دارید، هر روز از پاهای خود را بشویید و هر مشکلی دارید را به متخصص گزارش دهید. درمان سریع از بستری شدن تغییر شکل پا و قطع عضو جلوگیری خواهد کرد.
عوارض عفونت شست پا دیابتی شامل موارد زیر است:
♦ اگر درگیر دیابت هستید، گلوکز خون زیاد عوارض جدی در پا ایجاد می کند.
♦ عفونت در پوست و استخوان. بریدگی یا زخم کوچک سبب عفونت می شود. آسیب در عصب و عروق خونی، با مشکلات سیستم ایمنی بیشتر می شود.
♦ عفونت به استخوان پا وارد می شود. درمان شامل تخلیه عفونت است که شاید نیاز به برداشتن استخوان یا بافت است، اما روش‌های جدید تر، مانند اکسیژن درمانی کمتر تهاجمی است.
♦ بدشکلی در آسیب عصب ماهیچه های پا را تضعیف کرده و سبب مشکلاتی مانند انگشت چکشی می گردد.
♦ دیابت سبب تضعیف استخوان ها می شود.
برخی از مشکلات عفونت شست پا دیابتی موارد زیر است:
♦ در مبتلایان به دیابت، مشکل در پا سبب عفونت و قطع عضو می شود.
♦ پای ورزشکار. پای ورزشکار سبب خارش، قرمزی و ترک خوردن می گردد. میکروب ها از شکاف های پوست شما وارد شده و سبب عفونت می شوند.
♦ عفونت قارچ ناخن: ناخن های مبتلا به قارچ تغییر رنگ می دهند (قهوه ای مایل به زرد یا مات)، ضخیم و شکننده شده و از بقیه ناخن جدا می شوند. شاید ناخن شما تیکه تیکه گردد. محیط تاریک، مرطوب و گرم در کفش سبب رشد قارچ می شود. آسیب در ناخن سبب عفونت قارچ می گردد. درمان عفونت قارچ ناخن بسیار سخت است.
♦ پینه ها: پینه به دلیل عدم تعاددل وزن ایجاد می گردد. پینه ها به دلیل کفش نامناسب یا مشکل پوستی ایجاد می گردد. وجود پینه روی پای نرمال است، باید پینه توسط پزشک درمان شود.
♦ میخچه: میخچه یعنی تجمع پوست در ناحیه استخوانی بین انگشتان پا است. میخچه به علت فشار کفش تنگ یا بین انگشتان پا ایجاد می شود.
♦ تاول: اگر کفش تنگ بپوشید تاول ایجاد می‌شود. پوشیدن کفش نا مناسب یا کفش بدون جوراب سبب تاول می گردد.
♦ پینه پا: اگر انگشت شست پا به سمت انگشت دوم خم گردد، پینه شکل می گیرد. جایی که انگشت شست پا به پای شما بمالد سبب قرمزی و پینه می شود.
♦ پوست خشک: پوست خشک ترک می خورد و به میکروب اجازه ورود می دهد.
♦ انگشت چکشی: به دلیل ضعف عضلانی ایجاد می گردد.
♦ ناخن های فرو رفته در انگشت پا
مراقبت صحیح از پا از مشکلات پا جلوگیری می کند. نکات مهم برای مراقبت از پا موارد زیر است:
♦ مراقب قند خون خود باشید. توصیه های پزشک را در مورد تغذیه، ورزش و دارو رعایت کنید.
♦ روزانه پاها را با آب ولرم و صابون شستشو دهید.
♦ هر روز پای خود را از نظر زخم، تاول، قرمزی، پینه بررسی کنید.
♦ اگر پوست پاهایتان خشک است، پس از شستن و خشک کردن حتما با لوسیون مرطوب نگه دارید.
♦ ناخن های پای خود را بررسی کنید. ناخن پا را کوتاه نگه دارید.
♦ کفش یا دمپایی بپوشید. با پای برهنه راه نروید.
♦ جوراب بپوشید. جوراب هایی بپوشید که مناسب پا شما باشد و نرم باشد.
♦ کفشی مناسب و طبی بپوشید.
♦ داخل کفش را چک کنید تا سنگ داخل کفش نباشد.
♦ هنگام نشستن پای خود را بالا ببرید و مچ پا را چند بار در روز حرکت دهید و برای طولانی پاهای خود را روی هم نگذارید.
♦ سیگار نکشید. سیگار کشیدن سبب آسیب به جریان خون می شود.
♦ هر 2 تا 3 ماه یکبار برای بررسی به متخصص پا مراجعه شود، حتی اگر مشکلی خاص در پا ندارید.
اگر موارد زیر را دارید با متخصص پا تماس بگیرید:
♦ تغییرات در رنگ پوست
♦ تغییرات در دمای پوست
♦ تورم در پا یا مچ پا
♦ درد در پاها
♦ میخچه یا پینه
♦ ترک های خشک در پوست و اطراف پاشنه پا
در بیماران دیابتی، هر عفونت پا و انواع زخم پای دیابتی مهم است. زیادی عفونت در پای دیابتی از سطحی تا عفونت عمیق در استخوان تغییر پذیر است. عفونت پا از رایج ترین و جدی ترین عوارض ار دیابت است. اگر زخم پا دیابتی طولانی گردد سبب قطع عضو می گردد. زخم و عفونت پا از عوامل قطع عضو است.
برای پاسخ به سوال "زخم انگشت پا نشانه چیست" می‌توان گفت، زخم در پا به دلیل متفاوت ایجاد می گردد مانند:
♦ اختلال در گردش خون
♦ نارسایی ورید
♦ دیابت
♦ نارسایی کلیوی
♦ فشارخون بالا
♦ لنف‌ادم
♦ بیماری‌های التهابی
♦ کلسترول بالا، کم‌خونی سلول داسی‌شکل، مشکلات گوارشی
♦ سیگار
♦ ژنتیک
♦ بدخیمی
♦ عفونت
♦ مصرف داروها
اولین نشانه زخم در پای افراد دیابتی ترشحات است که سبب لکه روی جوراب و یا کفش می شود و هر ورم غیر نرمال، ناراحتی، قرمزی یا بوی بد از نشانه اولیه زخم دیابت در پا است. کبودی ها بر اثر کمبود جریان خون در زخم از اصلی ترین نشانه های زخم پا در دیابتی ها است.
این مشکل دلمه است، ماده اسیدی است که سبب خشکی اطراف زخم می گردد و در اطراف زخم، عفونت و چرک ایجاد می شود و سبب بوی بد و درد می شود و حتی سبب از دست رفتن می شود.
همه مبتلایان به دیابت درگیر زخم پا دیابتی اند و به دلایل متفاوت رخ می دهد. بعضی از عوامل بروز زخم را بالا می برد و شامل:
♦ پوشیدن کفش نامناسب
♦ داشتن بهداشت کم
♦ کوتاه نکردن ناخن ها
♦ مصرف زیاد الکل
♦ مشکلات در بینایی
♦ مشکلات در قلب و عروق
♦ مشکلات در کلیه
♦ چاقی مفرط
♦ مصرف دود
لازم به ذکر است که زخم پا دیابت، در مردان رواج بیشتری دارد.
مدیریت عفونت شست پا دیابتی به جراحی و مدیریت زخم، درمان آنتی بیوتیک و اصلاح ناهنجاری متابولیک (هیپرگلیسمی و نارسایی شریانی) مرتبط است. درمان آنتی بیوتیکی برای زخمی که غیر عفونی است، لزومی ندارد.
عفونت کم در بافت نرم با آنتی بیوتیک های خوراکی مانند دیکلوکساسیلین، سفالکسین و کلیندامایسین درمان می شود و عفونت زیاد در بافت نرم را ابتدا با تزریق داخل وریدی سیپروفلوکساسین با کلیندامایسین درمان می گردد. درمان قطعی زخم پای دیابتی با مصرف داروها طبق نظر متخصص امکان دارد.
برخی از درمان موضعی برای زخم پا دیابتی که توسط متخصص تجویز می‌شود، شامل موارد زیر می‌باشد.
♦ کرم های حاوی نقره
♦ پلی هگزامتیلن بیگوانید
♦ ژل یا پماد حاوی عسل
همانطور که در مطالب فوق ذکر شد، عفونت انگشت شست پا دیابتی باید جدی گرفته شود. ضایعات سطحی کوچک نیاز به بررسی عمیقی که نیاز به جراحی یا درمان آنتی بیوتیکی است، دارد. هنگامی که از عفونت پا شکاک شده باشید، یا اگر به آرتروپاتی دیابتی (شارکو) مشکوک بوده باشید، با یک جراح ارتوپد در مورد نوع درمان سوال بپرسید.
بیماری که زخم یا مشکلی در پا دارد باید برای مشاهده و بررسی بیشتر به پزشک رفته و اگر پزشک تشخیص عفونت بیشتر داد باید در بیمارستان بستری شود تا درمان کامل شود.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو