نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
سیر تا پیاز "درد استخوان ران و لگن"+ عوامل، علایم و راه درمان
علت درد استخوان ران و لگن چیست؟ درد این مفصل باتوجه‌به علت بروز، ممکن است خفیف یا شدید باشد. این درد ممکن است ناشی از آسیب‌های مستقیم به استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، تاندون‌ها، یا بافت‌های نرم باشد. یکی از شایع‌ترین علل درد مفصل ران به لگن، التهاب عضلات و تاندون‌های این ناحیه است.
این مشکل بیشتر در افرادی که ورزش‌های سنگین مانند دویدن، وزنه‌برداری یا یوگا انجام می‌دهند، رخ می‌دهد. پس از اینکه متوجه شدید درد مفصل ران و لگن نشانه چیست، باید علائم را بررسی کنید تا نیاز به معالجه پزشک در
کلینیک فوق تخصصی لگن مشخص شود. در برخی موارد لازم است که حتماً پزشک درد مفصل ران و لگن را بررسی کرده و آن را درمان کند. با ما همراه باشید تا با روش‌های تشخیص و درمان این دردآشنا شویم.
آنچه در این مقاله می خوانید:
عوامل ایجادکنندة درد استخوان ران و لگن
بعضی از عوامل ایجادکنندة درد استخوان ران و لگن عبارت‌اند از:
-
آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن: این مورد زمانی رخ می‌دهد که غضروف پوشاننده سر استخوان ران تخریب می‌شود و باعث اصطکاک و التهاب در مفصل می‌شود.
-
شکستگی لگن: زمانی که قسمت بالای استخوان ران به دلیل ضربه یا فشار شکسته شود و باعث درد، تورم و کبودی در ناحیه لگن و ران شود.
-
دررفتگی لگن: زمانی که ران از ناحیه کاسه‌ای یا حفره استابولوم لگن خارج شود و باعث درد، سفتی و تغییر شکل در مفصل شود.
-
تاندونیت لگن: زمانی که تاندون‌های اتصال‌دهنده عضلات به استخوان‌ها ملتهب و دردناک شوند.
-
بورسیت لگن: زمانی که کیسه‌های مایع اطراف مفصل لگن و ران تورم پیدا کنند و باعث درد، حساسیت و سفتی در حرکت مفصل شوند.
-
نکروز یا سیاه‌شدن سر استخوان ران: زمانی که بافت استخوان به دلیل اختلال در خون‌رسانی آسیب ببیند و باعث درد، کاهش حرکت و تغییر شکل در مفصل شود.
علائم آسیب‌دیدگی استخوان ران و لگن چیست؟
آسیب‌دیدگی استخوان ران و لگن ممکن است ناشی از ضربه، فشار، ساییدگی، التهاب یا بیماری باشد. متناسب با علت و شدت آسیب‌دیدگی، علائم مختلفی ممکن است ظاهر شوند. برخی از رایج‌ترین علائم آسیب‌دیدگی استخوان ران و لگن عبارت‌اند از:
-
درد در ناحیه ران و لگن، درد از مفصل ران به لگن، باسن یا کشاله ران که ممکن است در حالت استراحت یا حرکت افزایش یابد.
-
تورم، خونریزی یا کبودشدن در ناحیه آسیب‌دیده
-
تغییر شکل، کوتاه‌شدن یا زاویه‌دار شدن استخوان‌های لگن یا ران
-
سفت‌شدن، کم‌توان شدن یا ناتوان شدن در حرکت‌دادن مفصل ران و لگن
-
شنیدن صدای خش‌خش، جیرجیر یا شکسته‌شدن استخوان‌ها در هنگام حرکت
-
بی‌حسی، سوزش یا خارش در ناحیه تناسلی، ران، پا یا پایین‌ترین قسمت پشت
چگونه درد در ناحیه لگن و ران را کاهش دهیم؟
درد در ناحیه ران و لگن، در برخی موارد می‌تواند با روش‌های خانگی کنترل شود. برخی از روش‌های خانگی که ممکن است به شما کمک کنند عبارت‌اند از:
-
استراحت: سعی کنید فعالیت‌هایی را که باعث فشار یا خم‌شدن لگن یا ران شما می‌شوند را انجام ندهید. بهتر است اگر می‌توانید، حرکت کنید، اما زیاد از حد حرکت نکنید. سعی کنید روی طرف آسیب‌دیده لگن یا ران نخوابید و طولانی‌مدت روی زمین نشینید.
-
داروهای ضددرد: برخی از داروهای ضددرد و ضدالتهاب مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن، التهاب یا درد لگن و ران شما را کاهش می‌دهند.
-
سرما دادن: چند قطعه یخ یا یک کیسه سبزی‌های منجمد را در حوله بپیچید و روی ناحیه‌ای که درد می‌کند؛ قرار دهید. دوش آب گرم هم در کاهش درد و آماده‌کردن عضلات برای کشش موثر است.
-
تمرینات کششی: به‌آرامی تمرین کششی انجام دهید؛ زیرا در کاهش درد در استخوان‌های لگن و ران، به‌خصوص اگر علت آن تاندونیت باشد، مفید است.
چه کارهایی درد در ناحیه ران و لگن را تشدید می‌کنند؟
برخی از کارهایی که ممکن است درد از مفصل ران به لگن را بدتر کنند عبارت‌اند از:
-
راه‌رفتن، دویدن، پریدن، بالا و پایین‌رفتن از پله یا هر نوع فعالیت بدنی شدید که فشار بر روی مفصل لگن و ران وارد می‌کند.
-
خوابیدن بر روی سمت آسیب‌دیده یا استفاده از بالشتک‌های نامناسب برای پاها
-
نشستن یا ایستادن به مدت طولانی یا با وضعیت نامطلوب
-
پوشیدن کفش‌های نامناسب یا با زیره بلند که تعادل بدن را به هم می‌زند.
-
استفاده از داروهای خاصی که ممکن است باعث تخریب استخوان یا تغییر خون‌رسانی بافت‌های ناحیه لگن و ران شوند.
برای درمان درد لگن و ران، لازم است علت آن را تشخیص دهید و با رعایت توصیه‌های پزشک، درمان مناسب را انجام دهید.
برای کاهش درد استخوان ران و لگن چه چیزی بخوریم؟
برخی از روش‌های درمان درد در ناحیه ران و لگن عبارت‌اند از:
استراحت و کاهش فعالیت‌های آسیب‌رسان.
استفاده از گرما یا سرما برای کاهش التهاب و تورم.
ماساژ یا فیزیوتراپی برای بهبود گردش خون و افزایش قدرت عضلات.
مصرف داروهای ضددرد یا ضدالتهاب به‌صورت خوراکی یا تزریقی.
جراحی در موارد شدید که نیاز به تعویض مفصل یا تثبیت استخوان باشد.
علاوه بر این، تغذیه سالم و متعادل نقش مهمی در پیشگیری و کاهش درد از مفصل ران به لگن دارد. برخی از خوراکی‌های مغذی که به‌سلامت استخوان‌ها کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
غذاهای سرشار از کلسیم، مانند: شیر، پنیر، ماست، بادام، بروکلی و کلم
غذاهای سرشار از ویتامین D، مانند: ماهی، تخم‌مرغ، قارچ
غذاهای سرشار از پروتئین؛ مانند: گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، لوبیا و عدس
غذاهای سرشار از ویتامین C، مانند: مرکبات، کیوی، توت‌فرنگی، فلفل قرمز و فلفل‌سبز
غذاهای سرشار از منگنز؛ مانند: گندم سبوس‌دار، بادام‌زمینی، بادام و گردو
غذاهای سرشار از روی؛ مانند: صدف، گوشت قرمز، دانه‌های کتان و کدو
بعضی از خوراکی‌های ناسالم ممکن است باعث کاهش استحکام استخوان‌ها شده و درد را تشدید کنند. بعضی از این خوراکی‌ها عبارت‌اند از:
نوشیدنی‌های حاوی کافئین، مانند: قهوه، چای و نوشابه
نوشیدنی‌های دارای الکل
سیگارکشیدن یا استفاده از دخانیات دیگر
مصرف شیرینی‌ها و قندهای مصنوعی
استفاده از طب سنتی برای کاهش درد استخوان ران و لگن
استفاده از طب سنتی برای کاهش درد در استخوان‌های لگن و ران می‌تواند راهکاری مفید و موثر باشد. طب سنتی بر اساس اصول و نظریات قدیمی پزشکی و داروسازی است که بر پنج عنصر طبیعت، چهار مایع بدن، چهار مزاج و تعادل آن‌ها بنا شده است. طب سنتی با استفاده از گیاهان دارویی، حجامت، ماساژ، عرقیات، تغذیه سالم و دیگر روش‌های طبیعی، سعی در درمان دردهای استخوان ران و لگن دارد.
برخی از راهکارهای طب سنتی برای کاهش درد در استخوان‌های لگن و ران عبارت‌اند از:
خوردن گرمی‌ها مانند: انجیر، سنجد، خرما، عسل، شیر، پنیر، گوشت قرمز و مغزهای خشک
پرهیز از خوردن سردی‌ها مانند: آب‌لیمو، خیار، گوجه‌فرنگی، بادمجان
استفاده از روغن‌های گرم مانند: روغن بادام تلخ، روغن سیاه‌دانه یا روغن کنجد به همراه اسانس نعناع برای ماساژ نقطه درد
استفاده از گلاب به همراه عسل برای تقویت استخوان‌ها
مصرف داروهای گیاهی مانند: عصاره زالزالک، عصاره زیره سبز یا عصاره زعفران برای کاهش درد و التهاب
حجامت گرم بر روی نقطه‌های مخصوص
نوشیدن عرق با جوشانده نعناع، سنبل‌الطیب، اسطوخودوس یا شیرین‌بیان
ماساژ نقاط برای کاهش درد در استخوان‌های لگن و ران
ماساژ نقاط بدن برای کاهش درد در ناحیه ران و لگن یکی از روش‌های طب سنتی برای کاهش درد و التهاب است. ماساژ باعث بهبود گردش خون، افزایش قدرت عضلات، کاهش تنش و استرس و ایجاد احساس آرامش می‌شود. برای انجام ماساژ نقطه درد، لازم است نقطه‌های مخصوص را شناسایی کرده و با فشار مناسب و حرکات دایره‌ای آن‌ها را ماساژ دهید. برخی از نقطه‌های مهم برای کاهش درد از مفصل ران به لگن عبارت‌اند از:
نقطه GB30: این نقطه در پشت باسن، جایی که عضلات باسن و ران به هم می‌پیوندند قرار دارد. این نقطه برای درمان دردهای ران، باسن، لگن و پا مفید است.
نقطه GB34: این نقطه در زیر زانو، جلوی استخوان ساق پا قرار دارد. این نقطه برای درمان دردهای ران، زانو، ساق پا و پاشنه مفید است.
نقطه BL54: این نقطه در پشت باسن، جایی که عضلات باسن و ساق پا به هم می‌پیوندند قرار دارد. این نقطه برای درمان دردهای باسن، لگن، ساق پا و پا مفید است.
نقطه ST36: این نقطه در ساق پا، چهار انگشت پایین‌تر از زانو، جلوی استخوان ساق پا قرار دارد. این نقطه برای درمان دردهای ران، زانو، ساق پا و پا مفید است.
برای افزایش تاثیر ماساژ در نقطه درد، می‌توانید از روغن‌های گرم و طب سنتی استفاده کنید. روغن‌های گرم باعث گسترش عروق خونی شده و خون‌رسانی به منطقه آسیب‌دیده را بهبود می‌بخشند. بعضی از روغن‌های گرم که برای ماساژ مناسب هستند عبارت‌اند از:
روغن بادام تلخ: این روغن دارای خواص ضدالتهابی و ضددرد است و برای درمان دردهای مفصلی، عضلانی و استخوانی مفید است.
روغن سیاه‌دانه: این روغن دارای خواص ضدباکتری، ضدقارچ، ضدویروس و ضدالتهاب است و برای درمان دردهای ناشی از عفونت، التهاب و تورم مفید است.
روغن کنجد: این روغن دارای خواص آرام‌بخش، تقویت‌کننده، مرطوب‌کننده و تسکین‌دهنده است و برای درمان دردهای ناشی از تنش، خشکی و سفتی عضلات مفید است.
روغن نارگیل: این روغن دارای خواص ضدباکتری، ضدقارچ، ضدویروس و ضدالتهاب است و برای درمان دردهای ناشی از عفونت، التهاب و تورم مفید است.
ورزش مناسب برای درد در ناحیه ران و لگن
ورزش مناسب برای درد در ناحیه لگن و ران می‌تواند به تسکین درد، افزایش تحرک، تقویت عضلات و پیشگیری از بروز مشکلات بیشتر کمک کند. البته باید توجه داشت که نوع و میزان ورزش باید باتوجه‌به علت و شدت درد، سطح تناسب‌اندام و راهنمایی پزشک یا فیزیوتراپیست انتخاب شود.
برخی از ورزش‌های مناسب برای درد لگن و ران عبارت‌اند از:
تمرینات کششی: این تمرینات باعث کشش عضلات، تاندون‌ها و بافت‌های اطراف مفصل لگن و ران می‌شوند و می‌توانند به کاهش سفتی، بهبود گردش خون و تحرک مفصل کمک کنند. برخی از تمرینات کششی مناسب برای درد لگن و ران عبارت‌اند از: بالاگرفتن زانو، چرخش خارجی لگن، حرکات دایره‌ای پا، حرکت پروانه‌ای، حرکت صدفی و حرکت کبوتری.
بعضی از تمرینات استقامتی که برای درد لگن و ران مناسب هستند عبارت‌اند از:
پل: این تمرین ورزشی، برای تقویت و کم‌کردن درد در نواحی همسترینگ، فلکسورهای لگن، چهار سر ران و کمر مناسب است. برای انجام این تمرین، باید روی کمر خود دراز بکشید، زانوهای خود را کمی خم کنید و یک توپ، بالش یا حوله رول شده را در بین زانوهای خود قرار دهید. سپس باسن خود را از روی زمین بلند کرده و دو ثانیه در همان حالت بمانید. سپس به‌آرامی به پایین برگردید و این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
درازکشیدن به پهلو و بلندکردن پا: این تمرین برای تقویت عضلات باسن، لگن و ران انجام می‌شود. برای اجرای این تمرین، باید به پهلو دراز بکشید، پای نزدیک به زمین را خمیده و پای بالایی را صاف نگه دارید. سپس پای بالایی را به‌آرامی بلند کنید و دو ثانیه نگه دارید. پای بالایی را به‌آرامی پایین بیاورید و این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.
حالت قورباغه: این تمرین برای کشش عضلات نزدیک‌کننده یا ادکتور ناحیه لگن و ران انجام می‌شود. برای اجرای این تمرین، باید به پشت دراز بکشید، زانوهای خود را خم کنید و پاشنه هر دو پا را به یکدیگر فشار دهید. سپس زانوهای خود را به سمت جانبی باز کنید و دست‌های خود را روی زانو قرار دهید. با دست‌های خود زانوهای خود را به سمت جانبی فشار داده و ۱۰ ثانیه نگه دارید.
مصرف قرص برای درد استخوان ران و لگن
به‌طورکلی، قرص‌های کاهش درد در استخوان‌های لگن و ران را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
قرص‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): قرص‌ها مسئول کاهش التهاب و درد هستند. بعضی از این قرص‌ها عبارت‌اند از: ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و آسپرین. این قرص‌ها معمولاً بدون نسخه پزشک در داروخانه‌ها قابل خریداری هستند و برای دردهای خفیف تا متوسط مناسب هستند. اما باید توجه داشت که مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت این قرص‌ها ممکن است باعث عوارض جانبی شود.
برخی از عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از: سوزش معده، خونریزی گوارشی، زخم معده، نارسایی کلیه، فشارخون بالا و حساسیت پوستی.
قرص‌های ضدالتهاب استروئیدی (Steroids): این قرص‌ها باعث کاهش سطح سایتوکین‌ها می‌شوند که مسئول التهاب و درد هستند. بعضی از این قرص‌ها عبارت‌اند از: پردنیزولون، دگزامتازون و هیدرو کورتیزون. این قرص‌ها فقط با نسخه پزشک در داروخانه‌ها قابل خریداری هستند و برای دردهای شدید و حاد مناسب هستند. اما باید توجه داشت که مصرف طولانی‌مدت این قرص‌ها ممکن است باعث عوارض جانبی شود.
برخی از عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از:
چاق شدن
آکنه
تغییرات خلق‌وخو
آسیب به استخوان‌ها
سست‌شدگی عضلات
دیابت
فشارخون بالا و عفونت
قرص‌های تقویت‌کننده استخوان (Bisphosphonates): این قرص‌ها باعث کاهش فعالیت آنزیم‌های خورنده استخوان می‌شوند که مسئول تخریب استخوان هستند. بعضی از این قرص‌ها عبارت‌اند از: آلندرونات، ریزیدرونات، ایباندرونات و زولدرونیک اسید. این قرص‌ها فقط با نسخه پزشک در داروخانه‌ها قابل خریداری هستند و برای دردهای ناشی از تخریب استخوان و آسیب به مفصل ران به لگن مناسب هستند. اما باید توجه داشت که مصرف طولانی‌مدت این قرص‌ها ممکن است باعث عوارض جانبی شود.
برخی از عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از: سوزش معده، درد استخوان، زخم معده، آسیب به فک، آسیب به چشم و آلرژی.
درمان درد لگن در زنان
به‌طورکلی، درمان درد لگن در زنان بستگی به علت و شدت درد دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
داروهای هورمونی: این داروها باعث تنظیم سطح هورمون‌های مسئول چرخه قاعدگی و رشد بافت‌های رحم می‌شوند. بعضی از این داروها عبارت‌اند از: قرص‌های ضدبارداری، پروژسترون، گنادورلین و دانازول.
این داروها فقط با نسخه پزشک در داروخانه‌ها قابل خریداری هستند و برای دردهای ناشی از آندومتریوز یا اختلالات پیش از قاعدگی مناسب هستند. البته باید توجه داشت که مصرف طولانی‌مدت یا بدون مشورت با پزشک، ممکن است باعث عوارض جانبی شود. برخی از عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از: تغییرات خلق‌وخو، چاق شدن، سرطان پستان و رحم.
کاهش درد استخوان ران و لگن با جراحی
درد در استخوان‌های لگن و ران می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله آرتروز، شکستگی، دررفتگی، التهاب تاندون و غیره. برخی از این عوامل می‌توانند با روش‌های غیرجراحی مانند: دارو، تمرین، فیزیوتراپی، تزریق یا تغییر سبک زندگی کنترل شوند. اما بعضی موارد نیازمند جراحی هستند تا درد را کاهش دهند و عملکرد مفاصل را بهبود بخشند. جراحی استخوان ران و لگن شامل عمل‌های زیر هستند.
-
تعویض مفصل لگن: این جراحی زمانی انجام می‌شود که غضروف مفصل لگن به‌شدت ساییده شده و درمان‌های دیگر کارساز نباشند. در این جراحی، قسمت‌های فرسوده یا آسیب‌دیده مفصل لگن با قطعات مصنوعی فلز یا پلاستیک جایگزین می‌شوند. این جراحی باعث کاهش درد و افزایش حرکت‌پذیری مفصل می‌شود.
-
استئوتومی لگن: این جراحی زمانی انجام می‌شود که فقط یک قسمت از مفصل لگن دچار آسیب شده باشد. در این جراحی، استخوان لگن بریده و دوباره به‌گونه‌ای قرار داده می‌شود که فشار روی قسمت آسیب‌دیده کم شود.
-
آرتروسکوپی لگن: این جراحی زمانی انجام می‌شود که علت درد لگن نامشخص باشد یا برای رفع بعضی از عارضه‌های داخل مفصل لگن مانند: پارگی لابروم، سینوزیت یا غضروف صاف شده بکار می‌رود. در این جراحی، پزشک با استفاده از چند سوراخ کوچک و چراغ و دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ، داخل مفصل را بررسی کرده و آن را درمان می‌کند.
سخن پایانی
درد استخوان ران و لگن می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله آسیب، التهاب، فرسایش یا شکستگی در مفصل ران، لگن یا استخوان‌های مجاور. علائم درد در استخوان‌های لگن و ران ممکن است شامل درد، ناراحتی، تورم، گرفتگی، صدادادن مفصل یا کاهش تحرک باشد. درمان درد مفصل ران به لگن بستگی به علت آن دارد و ممکن است شامل استراحت، دارو، تزریق، فیزیوتراپی، تجویز دارو، وسایل کمکی یا جراحی باشد.
بعضی بیماران سؤال می‌کنند برای درد لگن چی بخوریم. یعنی گاهی اوقات بیمار باوجود رعایت دستوران قبلی دردش کم نشده و نیاز به مصرف داروی خوراکی مثلاً به‌صورت قرص برای درد استخوان لگن دارد. مهم‌ترین اینها داروهای ضدالتهابی مانند بروفن، دیکلوفناک، سلبرکس، ایندومتاسین، ناپروکسن و دیگر داروهایی هستند که با نام عمومی “داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی” شناخته می‌شوند.
افراد دارای اضافه‌وزن و ورزشکارانی که به عضلات خود فشار زیادی وارد می‌کنند، بیشتر در خطر ساییدگی مفصل ران و لگن هستند. البته این افراد راه‌هایی برای پیشگیری از این مشکل دارند که شامل مواردی مانند کم‌کردن وزن و انجام تمرین‌های کششی می‌شود. در صورت دچارشدن به مشکل درد مفصل ران و لگن بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه شود.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو