ما در این مقاله، عملکرد و مکانیسم تاندون‌های شانه را به شما معرفی می‌کنیم و در مسیر شناسایی و درمان آسیب‌دیدگی‌های خفیف و شدید، همراه شما هستیم.
تاندون‌ها بین عضلات و استخوان‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. این ارتباط، باعث می‌شود که زمانی که عضلات جمع یا آزاد می‌شوند به استخوان‌ها امکان حرکت داشته باشند. کوچک‌ترین آسیب‌دیدگی و التهاب در تاندون شانه، می‌تواند فرایند حرکتی را به‌کل مختل کند. به‌خاطر وجود تاندون‌ها است که شما می‌توانید بازوی خود را بلند کنید و یا دست خود را مستقیم رو به جلو صاف نگه دارید. در ادامه نقش هر 4 تاندون مهم و اصلی شانه را توضیح می‌دهیم:
تاندون سوپرااسپیناتوس یا عضله بالا خاری
تاندون سیوپراسپیناتوس (Supraspinatus)، از مهم‌ترین اجزای مهم کاف چرخاننده شانه است و به عضله بالا خاری متصل می‌شود. یکی از حیاتی‌ترین نقش‌ها در حرکات شانه را این تاندون برعهده دارد و به پایداری مفصل گلنوهومرال کمک می‌کند. تاندون سوپرااسپیناتوس از حفره بالا خاری استخوان کتف شروع می‌شود و تا رویه برجستگی بزرگ بازو امتداد دارد و بین این دو اتصال برقرار می‌کند. به دلیل این موقعیت در ساختار شانه، این تاندون مسئولیت عصب‌دهی به قسمت بالای کتف و عضلات بازو را برعهده دارد. این دارو به‌عنوان یک دورکننده عمل می‌کند. ابتدا، این تاندون شتاب‌دهنده‌ای برای دور شدن بازو از خط میانی بدن است که عملکرد درون‌گرا این تاندون به‌شمار می‌رود. عملکرد بیرون‌گرای آن نیز کندکننده‌ای برای نزدیک شدن بازو به بدن است. علاوه بر این‌ها، تاندون سوپرااسپیناتوس کمربند شانه را به‌صورت ایزومتریک پایدار نگه می‌دارد و حفظ ثبات مفصل را برعهده دارد.
تاندون اینفرااسپیناتوس یا عضله زیرخاری
تاندون اینفرااسپیناتوس یا عضله زیرخاری یکی دیگر از عضلات کلیدی است که به گرداندن شانه کمک می‌کند. این عضله از دو سوم داخلی حفره اینفرااسپیناتوس استخوان کتف شروع می‌شود و همراه با تاندون، به رویه میانی سطح خلفی تکمه بزرگ استخوان بازو متصل می‌شود. عصب سوپراسکاپولار مسئولیت تحریک کردن عضله را برعهده دارد و این تاندون مسئول عصب‌دهی به این عضله است. همان‌طور که گفته شد، این تاندون به‌عنوان یک رابط عمل می‌کند و نیروهایی که توسط عضلات تولید می‌شوند را به استخوان منتقل می‌کند. با این انتقال نیرو، حرکات چرخشی تسهیل می‌شود و به پایداری مفصل شانه نیز افزوده می‌شود.
تاندون ساب اسکاپولاریس یا عضله زیر کتفی
تاندون ساب اسکاپولاریس از اجزای اساسی سیستم حرکتی شانه است و به عضله ساب اسکاپولاریس متصل می‌شود. اما این تاندون در کدام بخش از ساختار شانه قرار دارد؟ این تاندون در قسمت جلویی مفصل شانه قرار دارد و یکی از مهم‌ترین نقش‌ها را در چرخش داخلی زانو ایفا می‌کند. این تاندون به استخوان کتف متصل می‌شود و بخشی از روتاتور کاف است. این تاندون در کنار سایر 3 تاندون مهم شانه، به تثبیت سر استخوان بازو در حفره گلنوئید کمک می‌کند و حرکات شانه را ممکن می‌سازد. تاندون ساب اسکاپولاریس، در معرض آسیب‌هایی مانند تاندونیت که التهاب شانه است و پارگی قرار دارد و می‌توانند منجر به درد و محدودیت حرکتی شوند. تشخیص آسیب‌دیدگی‌های این تاندون، معمولاً از طریق معاینات بالینی و تصویربرداری انجام می‌شود و راهکارهای درمانی شامل فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضدالتهاب و در برخی موارد شدید، جراحی است.
تاندون ترس‌مینور
ترس‌مینور یکی دیگر از اجزای مهم گروه عضلانی روتاتور کاف مفصل شانه است و نقشی کلیدی در حرکت و ثبات مفصل شانه دارد. تاندون ترس‌مینور از یک طرف به لبه خارجی استخوان کتف متصل است و از طرفی دیگر به سمت بالا حرکت می‌کند و به استخوان بازو متصل می‌شود. عملکرد بازو در چرخش‌های خارجی، تا حد زیادی برعهده این تاندون است. با انقباض این عضله، می‌توانیم بازو را به سمت بیرون بچرخانیم و این حرکت بازو در فعالیت‌های ورزشی و امور روزمره ضروری است.
این تاندون از فشردگی ساختارهای نرم زیر شانه هنگام حرکات بالای سر جلوگیری می‌کند و از مانع آسیب‌دیدگی ناشی از حرکات غیرطبیعی می‌شود. ترس‌مینور در کنار سایر سه تاندون مهم روتاتور کاف، سر استخوان بازو را در حفره گلنوئید نگه می‌دارد و بدین ترتیب موجب به حفظ ثبات مفصل می‌شود. آسیب‌دیدگی این تاندون نیز شامل علائم درد، کاهش دامنه حرکتی و ضعف عضلانی است که معمولاً ناشی از حرکات تکراری و ناگهانی است و می‌تواند به تاندونیت و پارگی منجر شود.
تاندون روتاتور کاف از ماهیچه‌ها و تاندون‌هایی تشکیل شده است که مسئولیت ثابت نگه داشتن شانه را برعهده دارند. این عضلات شامل تاندون‌های سوپراسپیناتوس، ترس‌مینور، ساب اسکاپولاریس و اینفراسپیناتوس به سر استخوان بازو متصل می‌شود و منجر به راحت‌تر شدن حرکات چرخشی و بالا بردن بازو می‌شود. عملکرد روتاتور کاف در ساختار شانه چگونه است؟ این تاندون شبیه به یک کمربند محافظ عمل می‌کند و سر استخوان بازو را در حفره گلونوئید، حفظ می‌کند. به‌خاطر وجود چنین ساختاری است که حرکات شانه دامنه وسیع‌تری دارند و شانه در معرض آسیب‌های ناشی از حرکات غیرطبیعی قرار نمی‌گیرد.
این تاندون اما خود در معرض آسیب‌هایی است که باید با حرکات صحیح در امور روزمره و فعالیت‌های ورزشی، از بروز آن‌ها جلوگیری کنیم. برای مثال پارگی جزئی و کامل این تاندون معمولاً ناشی از ضربه‌های ناگهانی و فرسایش غیرطبیعی به‌دلیل افزایش سن است. تاندونیت نیز در تاندون‌ها به‌دلیل فعالیت‌های تکراری یا فشارهای مداوم بر روی شانه اتفاق می‌افتد که می‌تواند در صورت عدم درمان به پارگی کامل منجر شود. پارگی تاندون شانه معمولاً با علائم درد، تورم و کبودی، صدایی شبیه به ترک‌خوردن هنگام حرکت بازو، محدود شدن دامنه حرکتی و ضعف عضلانی همراه است. پارگی تاندون‌های شانه با توجه به شدت آسیب، در 3 دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. 3 تایپ آسیب‌دیدگی تاندون‌های شانه را در ادامه می‌نویسیم:
-
تایپ یک: تاندون دچار کشیدگی شده است
-
تایپ دو: فشار وارده به تاندون‌ها منجر به پارگی بافت رشته‌ای تاندون شده است
-
تایپ سه: در تایپ آخر فرد با پارگی کامل مواجه است و نیازمند جراحی می‌باشد
عضلات اسکالن گروهی از عضلات هستند که در ناحیه طرفی گردن قرار دارند و در سه دسته پیشین، میانی و پسین وجود دارند. این عضلات از مهره‌های گردنی آغاز می‌شوند و به دنده‌های اول و دوم اتصال می‌یابند. بخش زیادی از حرکات سر و گردن برعهده این عضلات است و علاوه بر این، در تنفس صحیح نیز نقش مهمی دارند. با انقباض این عضلات دنده‌ها بالا می‌روند و تنفس تسهیل می‌شود. این عضلات در موقعیتی در بدن قرار گرفته‌اند که می‌توانند محل عبوری برای عروق و اعصاب دست فراهم کنند. اگر این عضلات تحریک شوند یا به آسیب‌دیدگی دچار شوند، ممکن است فرد در ناحیه گردن و دست دردهای مزمن را احساس کند.
با تمرینات نادرست و ورزش‌های سنگین، حرکت‌های تکراری، نشستن طولانی‌مدت با گردن خم‌شده رو به جلو و ... می‌توانند باعث کشیدگی یا آسیب‌دیدگی این عضلات شوند. یکی از شایع‌ترین مشکلات این عضلات، سندرم خروجی قفسه سینه است. مبتلایان به این سندرم، با وضعیتی مواجه هستند که در آن اعصاب گردنی و عروق خونی در بین عضلات اسکالن فشرده می‌شوند. در این زمان، احتمال بروز علائمی همچون سوزش، بی‌حسی و ضعف بازوها و دست‌ها و ... وجود دارد. درمان این سندرم در اغلب مواقع تنها با فیزیوتراپی و جراحی امکان‌پذیر است.
بافت عضله اسکالن را معرفی کردیم. تاندون‌ها اما ساختارهایی هستند که مکانیسم اصلی آن‌ها اتصال عضلات به استخوان‌ها است. تاندون‌ها از بافت همبند تشکیل شده‌اند و نیروی انقباض عضله را برای حرکت به استخوان منتقل می‌کنند. این در حالی است که بافت عضلات اسکالن شامل سلول‌های ماهیچه‌ای می‌باشد و خود قابلیت انقباض دارند. همان‌طور که می‌دانید، تاندون‌ها اما قابلیت انقباض ندارند و صرفاً پلی ارتباطی میان عضلات و استخوان‌ها هستند.
متورم شدن تاندون شانه می‌تواند با درد شدید یا خفیف همراه باشد و فرد را برای بلند کردن بازو و حرکت دادن آن ناتوان کند. همچنین با متورم شدن تاندون شانه، دامنه حرکتی زانو کاهش می‌یابد و فرد در رسیدگی به امور روزمره خود دچار مشکل می‌شود. علاوه بر این‌ها، ضعف عضلانی ناشی از ورم و التهاب باعث می‌شوند که فرد در ناحیه آسیب‌دیده احساس گرما داشته باشد. همچنین، افزایش درد هنگام خوابیدن و صداهای غیرطبیعی شبیه به صدای ترک‌خوردن از دیگر علائم ورم تاندون شانه هستند.
این علائم در صورت عدم پیگیری و درمان به‌موقع، پیشرفت می‌کنند و به‌مرور زمان بدتر می‌شوند. در این صورت التهاب تشدید می‌شود و مشکلات بیشتری در شانه بروز پیدا می‌کنند که درمان قطعی را سخت‌تر و سخت‌تر می‌کنند. تاندونیت شانه یا تاندونیت روتاتور کاف، به ملتهب شدن تاندون شانه گفته می‌شود می‌تواند باعث سفت شدن مفصل، درد شدید و کاهش شدید دامنه حرکتی و زمینه را برای پارگی کامل تاندون فراهم می‌کند.
سخن پایانی
تاندون‌های روتاتور کاف در شانه، شامل چهار تاندون اصلی است که هر کدام از آن‌ها نقش بسیار کلیدی و مهمی در تثبیت و حرکت دادن شانه و بازو دارند. تاندون شانه به‌دلیل نقش مهمی که در ساختار شانه دارد، در صورت آسیب‌دیدگی و پارگی می‌تواند فعالیت‌های روزمره فرد را به‌طور جدی مختل کند. علائم پارگی این تاندون‌ها با درد شدید، محدودیت حرکتی، و ضعف عضلانی است و گاهاً با تورم و التهاب شدید همراه می‌باشد. تاندون سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب اسکاپولاریس و ترس‌مینور این چهار تاندون مهم هستند و در کنار عواملی مانند بافت عضله اسکالن، بازو را به عضوی قدرتمند و کاربردی تبدیل می‌کند. در صورت آسیب‌دیدگی این تاندون‌ها، فرد علائمی همچون درد شدید، محدود شدن دامنه حرکتی، کبودی و تورم و التهاب تاندون را تجربه می‌کند. در صورت عدم درمان، کشیدگی و پارگی‌های جزئی تاندون نیز می‌تواند به پارگی کامل منجر شود. بنابراین باید سریعاً در صورت آسیب‌دیدگی برای درمان‌های دارویی، فیزیوتراپی، جراحی و ... اقدام کنید.
ما در کلینیک ارتوپدی دکتر مجید برای پیدا کردن بهترین راهکار درمانی مشکلات تاندون شانه در کنار شما هستیم تا شما بتوانید به بهترین طریق از شر علائم آزاردهنده و عوارض خطرناک آن خلاص شوید. همین حالا می‌توانید با ما تماس بگیرید و برای رزرو نوبت مشاوره با بهترین متخصصان ارتوپد اقدام کنید.