همانطور که قبلا اشاره شد، یکی از علائم آرتروز زانو، زانو درد است. از آنجا که درد در ناحیه زانو، می¬تواند دلایل متعددی داشته باشد، تشخیص بیماری آرتروززانو کاری مشکل است. تست¬های خاص و منحصر به فردی برای بررسی این بیماری وجود ندارد، ولی پزشکان معمولا آزمایش خون و رادیوگرافی را برای تشخیص توصیه می¬کنند. اگر پزشک به آرتروز زانو، مشکوک شود معمولا یک سری آزمایشات خون را تجویز می¬کند. از جمله آزمایشات خونی برای تشخیص این بیماری عبارتند از:
آزمایش ESR: پزشکان معمولا با مشاهده علائم آرتروززانو، انجام تست ESR را تجویز می¬کنند. این آزمایش که به تست سرعت رسوب نیز معروف است، برای تشخیص ایجاد التهاب در بدن انجام می¬شود و به پزشک کمک می¬کند تا بتواند به کنترل بیماری¬های التهابی بپردازد.
آزمایش CRP: این آزمایش که برای تعیین سطح پروتئین واکنشی در بدن انجام می¬شود، به پزشک کمک می-کند تا بتواند بیماری¬های التهابی مانند آرتروز را تشخیص دهد. در این آزمایش هرچه سطح CRP بالاتر باشد، نشان¬دهنده وجود التهاب در بدن است.
آزمایش ANA: این آزمایش نشان¬دهنده سطح ANA (نوعی آنتی¬بادی) در خون است که میزان بالاتر از حد مجاز آن می¬تواند نشانه یک بیماری خودایمنی باشد. مثبت شدن تست ANA ممکن است دلیلی بر ابتلا به آرتروز زانو باشد.
آزمایش RF: این آزمایش که با عنوان فاکتور روماتوئید نیز شناخته می¬شود، نشان¬دهنده نوعی آنتی¬بادی است که در بدن اکثر بیماران مبتلا به آرتروز و روماتیسم مفصلی وجود دارد. مقدار بالای این فاکتور در خون می-تواند به دلیل پیشرفت بیماری آرتروز باشد، هرچند گاهی نیز به علت یک بیماری خودایمنی دیگر به غیر از آرتروز است.
آزمایش Anti-CCP: این آزمایش، پس از مشاهده علائم آرتروززانو برای تشخیص سطح آنتی¬بادی CCP تجویز می¬شود. سطح آنتی¬بادی CCP در خون نشان¬دهنده بیماری آرتریت روماتوئید و میزان پیشرفت آن است. افزایش این آنتی¬بادی در بدن که توسط سیستم ایمنی تولید می¬شود، نشانه¬ای از آرتروز زانو بوده و به پزشک در تشخیص بیماری کمک می¬کند.
تشخیص بیماری آرتروز زانو علاوه بر آزمایشات خونی، نیاز به تست¬های دیگری نظیر رادیوگرافی دارد. از جمله تست¬های رادیوگرافی که معمولا پزشک متخصص، پس از مشاهده علائم آرتروززانو برای اطمینان از تشخیص این بیماری تجویز می¬کند، عبارتند از:
رادیوگرافی استخوان: این تصویربرداری برای تشخیص احتمال شکستگی استخوان انجام می¬شود. در این روش، با استفاده از اشعه X از اندام¬های مورد نظر، تصویربرداری می¬شود. در واقع پزشک معالج با تجویز رادیوگرافی استخوان، مطمئن می¬شود که آیا درد و التهاب در ناحیه زانو مربوط به شکستگی است یا مشکل دیگری مانند آرتروز زانو، فرد مورد نظر را تهدید می¬کند.
رادیوگرافی تشخیص تومور: یکی از معروف¬ترین روش¬ها برای تشخیص و یافتن علت درد در ناحیه زانو، عکسبرداری با اشعه ایکس است که خیلی سریع انجام می¬شود. در تصویر خروجی، استخوان¬ها هایلایت شده و وجود تومور یا آسیب¬های استخوانی را مشخص می¬کند. رادیوگرافی تشخیص تومور، معمولا پس از مشاهده علائم و قبل از شروع درمان آرتروز زانو توسط پزشک معالج برای اطمینان از تشخیص بیماری توصیه می-شود.
هرچند درمان قطعی برای بهبود آرتروز زانو وجود ندارد، اما پزشکان معمولا با تجویز داروهای مسکن و غضروف¬ساز و گاهی حرکت درمانی در جهت کنترل این بیماری اقدام می¬کنند.
دارو درمانی: اولین درمانی که اغلب پزشکان برای کنترل درد زانو توصیه می¬کنند، مسکن¬هایی مانند استامینوفن و ضد التهاب¬های غیر استروئیدی نظیر ایبوبروفن و ناپروکسن هستند. کورتیزون نوعی داروی ضدالتهاب قوی است که به طرز شگفت¬آوری درد زانو را کاهش می¬دهد و اغلب به صورت تزریقی مورد استفاده قرار می¬گیرد. یک سری داروهای غضروف¬ساز مانند کندرویتین نیز ممکن است توسط پزشک معالج به عنوان مکمل برای افراد مبتلا به آرتروززانو تجویز شود که می¬تواند در کنترل این بیماری موثر باشد.
روش¬های تزریقی: دو مورد از روش¬های تزریقی که به صورت موقت علائم آرتروز زانو را کاهش می¬دهند، تزریق ژل و پی آر پی هستند. در روش تزریق ژل، ماده¬ای به نام هیالورونیک اسید به زانو تزریق می¬شود تا با کاهش اصطکاک بین مفاصل از درد و التهاب زانو بکاهد. تزریق پی آر پی روش دیگری است که در آن با جدا کردن پلاکت¬های خون بیمار و تزریق آن به زانو می¬توان تا حدود زیادی به کنترل علائم بیماری و کاهش درد زانوها پرداخت.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی درمان دیگری است که می¬تواند علائم آرتروززانو را کنترل کرده و به سلامت زانوها کمک کند. فیزیوتراپیست معمولا با آموزش ورزش¬های لازم برای تقویت مفصل زانو و حرکات اصلاحی به کنترل بیماری کمک می¬کند. این تمرینات عبارتند از:
♦ کشش همسترینگ: برای انجام این تمرین، بیمار باید کاملا صاف بر روی لبه صندلی بنشیند. یک پای خود را آویزان کرده و پای دیگر را صاف نگه دارد. حالا سعی کند، سینه خود را به زانو نزدیک کند
♦ کشش چهار سر ران: از فرد مورد نظر بخواهید به صورت جفت¬پا بایستد. حالا بر روی یک پا ایستاده و برای اینکه تعادلش به هم نخورد، دست خود را به دیوار تکیه دهد. سپس با کمر کاملا صاف و کشیده، سعی کند پای خود را از عقب به باسن نزدیک کند
♦ کشش فاسیای کف پا: بیمار باید با کمر کاملا صاف بر روی زمین نشسته و پاهای خود را دراز کند. سپس یک پارچه را در گودی کف پای خود قرار داده و بکشد. حال از او بخواهید تا نوک انگشتان پای خود را به سمت بدن خود بکشد و چند ثانیه صبر کند. این حرکت را برای هر دو پا و سه بار تکرار کنید
♦ فشار دادن دیوار: حرکت فشار دادن دیوار برای درمان آرتروز زانو به این شکل است که فرد باید با دو دست خود دیوار را به سمت جلو هل دهد. یکی از پاها جلو و دیگری عقب باشد. پاها باید سی سانتیمتر فاصله داشته باشند. زانوی پای جلویی خم و پای عقبی کاملا صاف باشد تا فشار بر روی ماهیچه¬های آن احساس شود
روش¬های دستی: هرچند این روش¬ها به بهبود عملکرد مفصل زانو کمک کرده و خشکی آن را از بین می-برند، اما استفاده از آن در کنار سایر روش¬های درمانی مانند فیزیوتراپی توصیه می¬شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.
استفاده از بریس¬های طبی: کفی¬های طبی از جمله ابزار پزشکی هستند که برای کاهش بسیاری از دردها در ناحیه مفاصل، تجویز می¬شوند. استفاده از بریس¬های طبی در کنار سایر درمان¬ها می¬تواند در کاهش درد زانوها و تسریع درمان موثر واقع شود.
پزشکان معمولا برای بیمارانی که با مشکل آرتروز زانو به آنها مراجعه می¬کنند، داروهای مسکن یا غضروف-سازها را تجویز می¬کنند. ولی نکته حائز اهمیت این است که درمان آرتروززانو با داروهای مسکن باعث کاهش درد زانو به صورت مقطعی شده و بیماری را بهبود نمی¬بخشد. از طرفی داروهای غضروف¬ساز از کارایی بالایی برای ترمیم غضروف زانو برخوردار نیستند. یکی از راهکارهای اصولی برای درمان آرتروز زانو که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته، استفاده از سلولهای بنیادی برای درمان آرتروز زانو است.
سلولهای بنیادی، سلولهایی متمایز با عملکرد منحصر به فرد هستند که به سه دسته جنینی، بالغ و بندناف تقسیم می¬شوند. از مشخصات بارز سلول¬های بنیادی می¬توان به بازتولید و متمایز بودن آن اشاره کرد. این سلول¬ها بسته به اندام مورد نظر، می¬توانند تا مدت¬های زیادی تقسیم و تکثیر شوند. به عنوان مثال در مغز استخوان، سلول¬های بنیادی به صورت مداوم بازتولید می¬شوند، اما در قلب، فقط در شرایط خاصی تکثیر می¬گردند. سلولهای بنیادی بند ناف یکی از بهترین گزینه¬ها برای ساخت بافت¬های غضروفی به شمار می¬روند. امروزه درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی نظر بسیاری از پزشکان را به خود جلب کرده و نتایج تحقیقات نشان می¬دهند که این سلول¬ها در درمان استئوآرتریت و کاهش دردهای ناشی از آن موثرند. این سلول¬ها در قسمت¬هایی از زانو که غضروف آن تخریب شده، تزریق می¬شوند و به بازسازی غضروف¬های از بین رفته کمک می¬کنند. با تزریق سلول¬های بنیادی، مفصل زانو بهبود یافته و درد آن به مرور کم می¬شود.
بیمارانی که به آرتروز زانوی متوسط مبتلا هستند، طبق گزارشات معمولا با دو نوبت تزریق سلول¬های بنیادی به فاصله شش ماه از یکدیگر، بهبود قابل توجهی می¬یابند. به گونه¬ای که درد زانوی آنها کاهش یافته و پیشرفت بیماری در آنها متوقف می¬شود. تزریق این سلول¬ها به یک زانو در افرادی که حتی درگیر آرتروززانو در هر دو زانو هستند، اثربخش بوده و از پیشرفت بیماری جلوگیری می¬کند. بنابراین می¬توان گفت که سلول¬های بنیادی با افزایش ترشح سیتوکین¬ها یا همان پروتئین¬های ایجاد شده توسط سیستم دفاعی بدن، از فرسودگی غضروف¬های زانو کاسته و بیماری را بهبود می¬بخشند. البته این روش درمان به افراد مبتلا به تالاسمی، سرطان، ایدز و زنان باردار و شیرده، توصیه نمی¬شود.
مینیسک زانو در واقع غضروفی به شکل نیم دایره بوده که در مفصل زانو قرار گرفته و با جذب ضربه¬های وارد شده به زانو، باعث استحکام آن می¬شود. یکی از مشکلات رایج به خصوص در میان ورزشکاران، پارگی مینیسک زانو به دلیل چرخش ناگهانی زانو است که اغلب با التهاب، درد و خشکی زانو و در موارد شدیدتر با قفل شدن زانو و عدم تحرک آن همراه است. این بیماری گاهی با استراحت کردن و عدم فعالیت، سرمادرمانی و استفاده از داروهای مسکن قابل کنترل است، اما در موارد پیشرفته نیاز به درمان¬های تهاجمی¬تری همچون عمل جراحی احساس می¬شود.
بخش اعظم مینیسک زانو فاقد رگ¬های خونی بوده و به همین دلیل پس از صدمه دیدن، با عمل جراحی و دوختن محل آسیب¬دیده، پارگی آن جوش نمی¬خورد و مفصل زانو به حالت اول بازنمی¬گردد.. امروزه درمان مینیسک زانو با سلولهای بنیادی نظر بسیاری از پزشکان را به خود جلب کرده و به جرات می¬توان گفت که این روش یکی از بهترین روش¬ها برای درمان دائمی پارگی مینیسک زانو می¬باشد. استفاده از این روش نه تنها، طول درمان را کوتاه¬تر کرده و در مدت کوتاهی اثربخش است، بلکه درمان دائمی محسوب می¬شود و فرد را از جراحی مجدد یا خارج کردن قسمتی از مینیسک بی¬نیاز می¬سازد.
امروزه بسیاری از بیماری¬های سختی که دارو درمانی یا عمل جراحی در مورد آنها جوابگو نیست، با استفاده از سلول¬های بنیادی قابل درمان هستند. سلول¬های بنیادی خون بند ناف، جنینی و بالغ در درمان بیماری¬هایی مانند آسیب¬های عصبی، پوستی، قلبی، استخوانی، هورمونی و بسیاری از بیمای¬های ایمنی تاثیر چشمگیری دارند. پیوند خون بندناف، نخستین بار در کشور فرانسه برای درمان یک کودک مبتلا به آنمی فانکونی که یک بیماری ژنتیکی است، مورد استفاده قرار گرفت. موفقیت این درمان، باعث کاربرد وسیع آن در زمینه بهبود بسیاری از بیماری¬ها تا به امروز شده و مراکز درمان با سلولهای بنیادی در بسیاری از کشورهای دنیا تاسیس شده است. تحقیقات حاکی از این است که بیماران نیازمند سلول¬های بنیادی در سال، حدود سی هزار نفر هستند که بیش از نیمی از آنها، به فرد داوطلب برای اهدای سلول بنیادی دسترسی ندارند. تاسیس مراکز درمان با سلولهای بنیادی، این مشکل را حل کرده و با ذخیره و نگهداری این سلول¬ها در چنین مراکزی، بیماران می¬توانند در اسرع وقت برای درمان اقدام کنند. ذخیره خون بند ناف در مراکز درمانی، نیاز به جستجو را برای بیماران مبتلا به لوسمی¬های شدید که باید فورا و بدون اتلاف وقت مورد درمان قرار بگیرند، مرتفع ساخته و از طرفی اهداکنندگان نیز می¬توانند به راحتی به این مراکز مراجعه کرده و فرایند اهدای سلول¬های بنیادی را به راحتی دنبال کنند.
آرتروز زانو نوعی بیماری مفصلی است که در اثر فرسایش غضروف انتهای استخوان زانو ایجاد شده و اغلب با خشکی زانو، درد و التهاب همراه است. درمان این بیماری که با گذشت زمان در حال پیشرفت است، اغلب در مراحل ابتدایی شامل استفاده از داروهای مسکن و حرکت درمانی برای بهبود عملکرد زانوهاست. اما در مراحل پیشرفته که قسمت زیادی از غضروف زانو از بین رفته باشد، عمل جراحی به عنوان درمان موثر توصیه می¬شود. استفاده از این روش¬ها در بیشتر موارد، تنها قادر به از بین بردن علائم بیماری بوده و درمان قطعی برای آرتروززانو محسوب نمی¬شود. امروزه با پیشرفت علم پزشکی، سلول درمانی روشی موثر بوده و درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است.
هر ساله افراد زیادی به دلیل مشکلات مفصلی مجبور به تعویض مفصل زانو می¬شوند که یک عمل تهاجمی با درد زیاد است و مدت زمان زیادی طول می¬کشد تا نتیجه آن مشخص شود. درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی روشی است که با ترمیم غضروف زانو باعث کاهش درد و التهاب زانو می¬شود. تا پیش از درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی، روش¬های موقت و جراحی که تنها باعث کنترل بیماری می¬شوند، کاربرد داشت. اما اکنون درمان با استفاده سلولهای بنیادی روشی قطعی برای بهبود آرتروززانو است که باعث ارتقاء کیفیت زندگی افراد شده است. سلول¬های بنیادی که در خون، استخوان و چربی بدن همه انسان¬ها موجود هستند، در صورت رشد و تکثیر می¬توانند به بازسازی استخوان¬ها، غضروف¬ها و تاندون¬ها کمک کنند. به همین دلیل امروزه یکی از روش¬های پرطرفدار برای درمان آرتروززانو استفاده از سلولهای بنیادی است که نظر افراد زیادی را به خود جلب کرده است.