نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

درمان گرفتگی رگ سیاتیک پای چپ و راه کارهای آن

شناخت علل، اولین قدم برای درمان

• فتق دیسک: شایع‌ترین علت، فتق دیسک در ناحیه کمر است. هنگامی که دیسک دچار فتق می‌شود، مواد نرم داخلی از طریق شکافی در پوشش بیرونی به بیرون رانده می‌شود و ریشه‌های عصبی را که عصب سیاتیک را تشکیل می‌دهند فشرده می‌کند و ممکن است به گرفتگی عصب سیاتیک منجر گردد.
• تنگی نخاع: باریک شدن کانال نخاعی که عصب‌های سیاتیک از آن عبور می‌کنند، می‌تواند باعث گرفتگی عصب سیاتیک شود.
• سندرم پیریفورمیس (Piriformis syndrome): نوعی اختلال عصبی - عضلانی است. این وضعیت وقتی رخ می‌دهد که عضله پیریفورمیس در باسن به‌صورت غیرطبیعی فشار بیشتری بر روی عصب سیاتیک داشته باشد.
• اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis): یکی از بیماری‌های ستون فقرات است. وضعیتی است که در آن یک‌مهره روی مهره زیر آن لغزش می‌کند و می‌تواند به تنش یا فشار بر روی عصب‌های اطراف، از جمله عصب سیاتیک منجر شود.
• بیماری دژنراتیو دیسک (Degenerative Disc Disease): بیماری دژنراتیو دیسک و گرفتگی عصب سیاتیک در قسمت پای سمت چپ به طور مستقیم به یکدیگر مرتبط نیستند، اما دژنراتیو دیسک می‌تواند به‌عنوان یکی از عواملی که باعث گرفتگی عصب سیاتیک می‌شود، نقش داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر، دژنراتیو دیسک می‌تواند یکی از علل اساسی که تشدید گرفتگی عصب سیاتیک را ایجاد می‌کند، باشد. در بیماری دژنراتیو دیسک، غضروف‌های بین مهره‌ها که به‌عنوان دیسک‌ها شناخته می‌شوند، می‌توانند به طور طبیعی با گذر زمان و پیری تجزیه و ترمیم شوند. این تجزیه و ترمیم می‌تواند منجر به کم‌شدن ضخامت دیسک و تغییرات در ساختار آنها شود. این تغییرات می‌توانند باعث فشار بیشتر بر روی عصب‌های اطراف مهره‌ها شده و باعث تحریک و التهاب عصب‌ها گردند، از جمله عصب سیاتیک که از ناحیه پایینی آسیب می‌بیند. در نتیجه، اگر فشار بیشتر بر روی عصب سیاتیک به علت تجزیه و ترمیم دیسک‌ها ایجاد شود، علائم گرفتگی عصب سیاتیک ممکن است شروع شوند.
• پوکی‌استخوان: به‌عنوان یک احتمال ممکن، پوکی‌استخوان می‌تواند منجر به کاهش چگالی استخوان‌ها در ناحیه کمری شود و در نتیجه سبب افزایش احتمال فشار و فشرده‌سازی عصب سیاتیک شود. این می‌تواند عوارض ناشی از فشرده‌سازی عصب را افزایش دهد و به گرفتگی عصب سیاتیک در پای سمت چپ شما منجر شود.
• التهابات و تورم‌ها: التهابات و تورم در منطقه نزدیک به ریشه‌های عصبی سیاتیک می‌توانند باعث گرفتگی رگ شوند.
• تراوش خون ناکافی: خون‌رسانی ناکافی به ریشه‌های عصبی سیاتیک ممکن است باعث گرفتگی رگ‌ها شود.
• ضربه یا آسیب مکانیکی: تصادفات، ضربه یا آسیب به ناحیه تحتانی کمر یا لگن می‌تواند به گرفتگی عصب سیاتیک منجر شود.
• بارداری: در طول دوران بارداری، تغییرات هورمونی و وزن اضافی می‌تواند فشار اضافی بر روی عصب‌ها و بافت‌های نرم در ناحیه کمر و باسن ایجاد کند. این فشار می‌تواند به تنش ریشه‌های عصبی سیاتیک و در نتیجه به گرفتگی رگ‌ها منجر شود.
• عوامل عفونی: عفونت‌ها در منطقه نزدیک به ریشه‌های عصبی سیاتیک ممکن است باعث تورم و فشار بیشتر شوند.

درمان بیماری‌های عامل گرفتگی سیاتیک در پای چپ

در اینجا چند درمان رایج و متناسب با برخی بیماری‌های مربوط به سیاتیک در قسمت پای سمت چپ آورده شده است:

فتق دیسک:

مدیریت محافظه‌کارانه: استراحت کافی، انجام فیزیوتراپی و یا مصرف داروهای تسکین‌دهنده درد.

 تزریق استروئید اپیدورال (ESI): اپیدورال فضایی در نزدیکی غلاف خارجی نخاع است که با تزریق داروها یا مواد درمانی، تأثیرات مثبتی در ناحیه اعصابی ایجاد می‌‌شود. تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند کاهش التهاب و درد اطراف عصب آسیب‌دیده کمک کند.

گزینه‌های جراحی: اگر درمان‌های محافظه‌کارانه تسکین ندهند، ممکن است دیسککتومی برای برداشتن قسمت فتق دیسک در نظر گرفته شود.

تنگی نخاعی: 

فیزیوتراپی: تمریناتی که بر بهبود انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات پشت و هسته تمرکز دارند.

داروهای ضددرد: مسکن‌های بدون نسخه یا نسخه‌ای.

تزریق اپیدورال: تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه ستون فقرات برای کاهش التهاب و درد.

رفع فشار با جراحی: در موارد شدید، لامینکتومی یا سایر روش‌های جراحی ممکن است برای کاهش فشار روی عصب انجام شود.

سندرم پیریفورمیس:

تمرینات کششی: کشش‌های خاص برای کاهش تنش در عضله پیریفورمیس.

فیزیوتراپی: تکنیک‌هایی برای رفع عدم تعادل عضلانی و بهبود وضعیت بدن.

گرما یا سرمادرمانی: اعمال گرما یا سرما در ناحیه آسیب‌دیده برای تسکین درد.

داروها: مسکن‌ها یا شل‌کننده‌های عضلانی.

اسپوندیلولیستزیس:

فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و تمرینات وضعیتی.

مدیریت درد: داروهایی برای تسکین درد.

گزینه‌های جراحی: اگر سایر درمان‌ها بی‌اثر باشند و شرایط شدید باشد، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.

بیماری دژنراتیو دیسک:

فیزیوتراپی: تمریناتی برای بهبود انعطاف‌پذیری ستون فقرات و قدرت مرکزی بدن.

داروها: مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب.

تغییرات و اصلاح سبک زندگی: مدیریت وزن و حفظ وضعیت مناسب بدن.

تروما یا آسیب:

به بدن اجازه دهید پس از آسیب بهبود یابد.

فیزیوتراپی: تمرینات توان‌بخشی برای بازیابی قدرت و تحرک انجام دهید.

مدیریت درد: داروهایی برای تسکین درد.

در نهایت، تأکید بر این نکته مهم است که تعیین درمان مناسب برای هر فرد بایستی باتوجه‌به علت اساسی بیماری و وضعیت تشخیصی آن تعیین گردد. مشورت با پزشک تخصصی درمانی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.

راهکار‌های درمان گرفتگی

درمان‌های غیرجراحی

• فیزیوتراپی و ورزش: فیزیوتراپی و ورزش اغلب به‌عنوان اولین خط درمان توصیه می‌‌شود. یک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند یک برنامه تمرینی اختصاصی ترتیب دهد که به تقویت عضلات پشتی حمایت‌کننده از ستون فقرات، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش درد کمک کند. این تمرینات ممکن است شامل کشش، فعالیت‌های هوازی کم‌تأثیر و تمرینات تقویتی باهدف قراردادن عضلات مرکزی و ساق پا باشد.
• دارو‌ها: از داروها میتوان برای مدیریت درد و التهاب مرتبط با سیاتیک در پای سمت چپ استفاده کرد. ایبوپروفن یا ناپروکسن، به‌عنوان نمونه‌ای از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، ممکن است به کاهش درد و کنترل تورم در برابر عوارض ناشی از التهاب کمک کنند. در برخی موارد، شل‌کننده‌های عضلانی یا داروهای مسکن به‌صورت موقت برای تسکین درد تجویز می‌‌شوند.
• گرما و سرمادرمانی: اعمال گرما یا سرما در ناحیه آسیب‌دیده می‌‌تواند به کاهش درد و التهاب مرتبط با سیاتیک در پای سمت چپ کمک کند. گرمادرمانی، مانند استفاده از پد گرم‌کننده یا حمام آب گرم، می‌تواند عضلات را شل کرده و جریان خون را بهبود بخشد. سرمادرمانی، مانند استفاده از کیسه یخ یا کمپرس سرد نیز می‌تواند به کاهش تورم و بی حس‌کردن ناحیه کمک کند.

درمان‌های جراحی

• میکرودیسککتومی: در مواردی که درمان‌های غیرجراحی تسکین نمی‌دهند، ممکن است جراحی برای درمان در نظر گرفته شود. میکرودیسککتومی یک روش جراحی کم تهاجمی است که می‌تواند به تسکین درد و سایر علائم مرتبط با سیاتیک در پای سمت چپ کمک کند و شامل برداشتن بخش کوچکی از فتق دیسک است که بر روی عصب سیاتیک فشار می‌آورد. 
• لامینکتومی کمر: لامینکتومی کمر یکی دیگر از گزینه‌های جراحی برای درمان گرفتگی سیاتیک در پای سمت چپ است. این روش شامل برداشتن بخشی از لامینا است که قوس استخوانی است و کانال نخاعی را می‌پوشاند. با برداشتن لامینا، جراح می‌تواند فضای بیشتری را در کانال نخاعی ایجاد کند و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهد.
• فیوژن ستون فقرات (Lumbar Spinal Fusion): در موارد شدیدتر سیاتیک در پای سمت چپ ، جراحی فیوژن ستون فقرات ممکن است توصیه شود. این روش شامل اتصال دو یا چند مهره به یکدیگر با استفاده از پیوند استخوان یا سخت‌افزار فلزی است. با تثبیت ستون فقرات، همجوشی ستون فقرات می‌تواند به کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر به ناحیه آسیب‌دیده کمک کند.

درمان‌های جایگزین و مکمل برای گرفتگی سیاتیک در پای چپ

مدیریت درمان با اصلاح سبک زندگی

• داشتن وزن مناسب
• انجام تمرینات تقویتی و انعطافی برای عضلات پشتی و کمر.
• حرکات صحیح در طول روز به‌منظور کاهش فشار روی عصب‌ها.
• مدیریت استرس از طریق تمرینات تنفس عمیق و مدیتیشن.
• رعایت اصول ارگونومیک در محیط کار و نشستن.
• رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب.
• فعالیت ورزشی منظم و مناسب.
• ترک سیگار جهت بهبود جریان خون.

پیشگیری از عود سیاتیک در پای چپ

چه زمانی برای به پزشک مراجعه کنیم؟

سخن پایانی

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو