نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
چرا کودکم از درد لگن شکایت دارد؟ بررسی علت‌ها
علت درد لگن در کودکان موضوعی است که نباید آن را ساده گرفت. کودکانی که از درد در ناحیه لگن شکایت دارند، ممکن است دچار مشکلاتی چون التهاب مفصل، عفونت، آسیب‌های استخوانی یا حتی بیماری‌های نادر رشدی باشند. این دردها گاهی ناگهانی ظاهر می‌شوند و با علائمی مانند لنگ‌زدن، تب، یا محدود شدن حرکت همراه هستند.
اگر این علائم بدون بررسی و درمان باقی بمانند، ممکن است منجر به عوارض جبران‌ناپذیری در رشد و عملکرد حرکتی کودک شوند. همین موضوع می‌تواند والدین را به شدت نگران و مضطرب کند.
ما در این مقاله با کمک تجربه پزشکان کلینیکی تخصصی، از جمله
کلینیک فوق تخصصی لگن، به بررسی علت‌های احتمالی درد لگن در کودکان، نشانه‌های هشدار و اقدامات لازم برای تشخیص و درمان مؤثر پرداخته‌ایم تا مسیر تصمیم‌گیری را برای والدین روشن کنیم.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علت درد و التهاب لگن در کودکان
مشکلات لگن در کودکان ممکن است به دلایل گوناگونی ایجاد شوند که هر یک نیازمند روش‌های درمانی متفاوتی هستند. در اینجا به بررسی مهم‌ترین علل بروز مشکلات لگن در کودکان پرداخته‌ایم.
صدمات فیزیکی
صدمات به ناحیه لگن یکی از علت‌های رایج بروز درد در این ناحیه در کودکان است. این آسیب‌ها می‌توانند شامل کشیدگی عضلات، رگ به رگ شدن، شکستگی یا پیچ خوردگی باشند که موجب بروز درد و مشکلات حرکتی می‌شوند.
سینوویت گذرا (لنگش موقت کودکان)
سینوویت یک نوع التهاب مفصل است که به ویژه در کودکان خردسال شایع است. این بیماری معمولاً باعث درد و لنگش کودک می‌شود و کودک از راه رفتن پرهیز می‌کند. برخلاف سایر بیماری‌ها، این مشکل به طور معمول با تب همراه نیست و خود به خود در مدت چند روز برطرف می‌شود.
آرتریت سپتیک (عفونت مفصلی)
آرتریت سپتیک یک عفونت جدی است که به طور ناگهانی درد شدید در ناحیه لگن ایجاد می‌کند. این عفونت اغلب با تب و دشواری در راه رفتن همراه است و نیازمند درمان فوری است.
عفونت استخوان یا استئومیلیت
عفونت‌های استخوانی نیز می‌توانند موجب درد در ناحیه لگن شوند. در کودکان، به دلیل جریان خون بالا در استخوان‌ها، باکتری‌ها به راحتی می‌توانند وارد استخوان‌ها شده و باعث ایجاد عفونت شوند.
دلایل دیگر درد لگن در کودکان
علاوه بر عوامل ذکر شده، دلایل دیگری مانند کیست‌های استخوانی یا سرطان‌های استخوانی مانند استئوسارکوما نیز می‌توانند باعث بروز درد در ناحیه لگن شوند.
بیماری‌های خاص مرتبط با درد لگن
در مواردی خاص، بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند درد لگن را در کودکان به همراه داشته باشند. یکی از این بیماری‌ها، بیماری لگ کالو پرتس است که باعث اختلال در خون‌رسانی به مفصل ران می‌شود. این بیماری به طور عمده در استخوان‌های مفصل ران تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث ایجاد درد و ناتوانی در حرکت شود.
در نهایت، درد لگن در کودکان می‌تواند علل متنوعی داشته باشد که از آسیب‌های ساده تا بیماری‌های جدی‌تر متغیر است. اگر کودکی به طور مداوم از درد در این ناحیه شکایت کند، مهم است که به متخصص مراجعه شده و علت دقیق تشخیص داده شود تا درمان مناسب انجام گیرد.
در برخی موارد، هر دو مفصل ران ممکن است به طور همزمان درگیر بیماری‌هایی شوند که به آن‌ها پرتس گفته می‌شود. این بیماری عمدتاً کودکان بین ۴ تا ۸ ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌ویژه پسرانی که نسبت به سن خود قد کوتاه‌تری دارند و فعال هستند، و همچنین استخوان‌های آن‌ها به طور نسبی نارس است. این بیماری معمولاً با لنگیدن بدون درد در ناحیه لگن آغاز می‌شود، و پس از آن، علائم دیگر مانند خشکی مفاصل، درد لگن و کاهش دامنه حرکتی کودک بروز پیدا می‌کنند. درد این بیماری معمولاً در ناحیه زانو یا کشاله ران احساس می‌شود. برای تشخیص این بیماری، تصاویر اشعه ایکس می‌توانند کمک‌کننده باشند.
در صورتی که علت درد لگن در کودک به دلیل بیماری لگ کالو پرتس باشد، در موارد خفیف پزشک ممکن است فیزیوتراپی و محدودیت‌هایی در فعالیت‌های کودک را توصیه کند. در صورت شدت بیماری، جراحی ممکن است ضرورت یابد.
بیماری لغزش اپی فیز سر استخوان ران (Slipped Capital Femoral Epiphysis)
یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند موجب درد در ناحیه لگن شود، بیماری لغزش اپی فیز سر استخوان ران است. این بیماری بیشتر در نوجوانانی که دچار اضافه وزن هستند یا در پسران بین ۱۰ تا ۱۶ سال مشاهده می‌شود. در این بیماری، گردن استخوان ران از سر استخوان ران جدا شده و به سمت بیرون حرکت می‌کند. علائم این بیماری شامل درد در کشاله ران، لنگیدن، درد زانو، درد در ناحیه ران و لگن و خشکی مفصل لگن می‌باشد. در صورتی که این بیماری پیشرفت کرده باشد، ممکن است کودک قادر به راه رفتن نباشد. درمان این مشکل معمولاً با جراحی انجام می‌شود که در آن استخوان در موقعیت مناسب ثابت می‌شود و درد لگن کودک برطرف می‌گردد.
آرتریت جوانان
گاهی اوقات درد لگن در کودکان می‌تواند ناشی از ابتلا به آرتریت جوانان باشد. در این بیماری، مفاصل مختلف بدن کودک، از جمله مفصل ران، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد کودک به آرتریت جوانان مبتلا است، درمان‌های مشابه داروهای مورد استفاده در بزرگسالان برای او تجویز می‌شود.
نکته مهمی که در خصوص این بیماری باید به آن توجه کنید این است که کودکانی که مبتلا به این بیماری هستند باید حتماً برای معاینه چشم اقدام کنند؛ زیرا این بیماری می‌تواند التهاب چشم را هم به همراه داشته باشد.
سینوویت گذرای مفصل ران Transient synovitis of the hip joint
لگن تحریک‌پذیر یکی دیگر از بیماری‌هایی است که موجب ناراحتی لگن در کودکان می‌شود. این یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که بسیاری از کودکان به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری موجب ایجاد درد در ناحیه لگن و باعث لنگیدن کودک خواهد شد. برخی از پزشکان به این بیماری سینووییت‌گذار نیز می‌گویند که در بالا در مورد آن صحبت کردیم.
دیسپلازی لگن
یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند در کودکان و خردسالان بروز کند، بیماری دیسپلازی لگن است. گاهی این بیماری از بدو تولد ظاهر می‌شود و گاهی نیز در همان سال‌های ابتدایی تولد ایجاد خواهد شد. این بیماری در اثر رشد نامناسب مفصل ران رخ می‌دهد. این رشد نامناسب می‌تواند به دوران جنینی برگردد یا در سال‌های اولیه زندگی کودک ایجاد شود.
در لگن‌های طبیعی، سر استخوان ران در جای خودش یعنی حفره استابولوم (بخشی از استخوان لگن که حالت کاسه‌ای دارد) به خوبی قرار گرفته و سر استخوان ران با سوکت مفصل به خوبی چفت می‌شوند. این در حالی است که در این بیماری سر استخوان ران رشدی غیر طبیعی داشته و نمی‌تواند به خوبی در محل مورد نظر قرار بگیرد.با این که علت دقیق بروز این بیماری مشخص نیست، اما عوامل متعددی می‌توانند در ابتلای کودک به این بیماری نقش اساسی داشته و باعث بروز ناراحتی لگن در کودکان شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
-
غیر طبیعی بودن سر استخوان ران
-
استابولوم یا همان حفره مفصلی مورد نظر به جای شکل طبیعی، به صورت شیب دار بوده یا عمق کمی دارد.
-
رباط‌های اطراف مفصل سست هستند.
-
وارونه کردن نوزاد در زمان تولد باعث وارد آمدن فشار غیر طبیعی بر مفصل ران شده باشد.
-
قنداق کردن نوزاد به شکلی که پا‌ها به صورت محکم در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند.
اگر دلایل درد لگن در کودکان دیسپلازی پیشرونده لگن باشد، ممکن است یکی از مفاصل کودک یا هر دو مفصل او را درگیر نماید. این بیماری معمولاً در دختران شیوع بیشتری دارد و درگیر شدن مفصل سمت چپ بسیار شایع‌تر است. اگر کودک شما به سن راه رفتن نرسیده، نمی‌توان این بیماری را تشخیص داد. کودکان مبتلا به این بیماری معمولاً در زمان راه رفتن لنگ می‌زنند.
درد لگن در کدام مناطق احساس می‌شود؟
یکی از سوالاتی که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند این است که درد لگن معمولاً در کدام یک از مناطق بدن کودک احساس می‌شود؟ با توجه به این که استخوان لگن نزدیک به کمر قرار دارد، تشخیص اینکه کودک دچار درد کمر شده یا لگن کمی دشوار است. با این وجود اگر منطقه درد را شناسایی کنید راحت‌تر می‌توانید این موضوع را تشخیص دهید.
درد در جلوی ران یا کشاله ران
در صورتی که کودک شما در ناحیه جلوی لگن یا کشاله ران درد را احساس کند، ممکن است این درد به دلیل وجود آرتریت مفصل ران باشد.همچنین مشکلاتی همچون کشیدگی عضلات ران نیز می‌توانند در ایجاد درد لگن در کودکان نقش داشته باشند. در این صورت پزشک بهتر می‌تواند علت درد را تشخیص دهد.
علل احتمالی درد در جلوی ران یا کشاله ران در کودکان
-
التهاب تاندون‌ها یا عضلات: فعالیت بدنی شدید یا استفاده بیش از حد از عضلات و تاندون‌ها می‌تواند باعث التهاب و درد در ناحیه کشاله ران شود.این حالت معمولاً در کودکانی که در ورزش‌هایی مانند دویدن، فوتبال یا بسکتبال شرکت می‌کنند، شایع‌تر است.
-
آبسه لگنی یا عفونت
-
آرتریت روماتوئید جوانان (Juvenile Idiopathic Arthritis - JIA)
-
Transient Synovitis یا سینوویت گذرا
-
سندرم Legg-Calvé-Perthes یا لغزش سر فمور
-
کشیدگی یا آسیب عضلانی ناشی از فعالیت‌های ورزشی، بازی یا سقوط می‌تواند باعث درد در ناحیه کشاله ران شود.
-
عفونت استخوانی (Osteomyelitis): عفونت استخوانی می‌تواند در ناحیه ران یا لگن ایجاد شود و باعث درد شدید، تب و تورم شود.
-
مشکلات عصبی: فشار یا آسیب به اعصاب موجود در ناحیه لگن یا ران می‌تواند باعث درد در این ناحیه شود.
درد در طرفین لگن
درد در طرفین لگن معمولاً به وجود مشکلاتی در عضلات لگن یا ساختار‌های اطراف آن اشاره دارد. یکی از این مشکلات می‌تواند بورسیت لگن باشد. بورس به کیسه‌ای گفته می‌شود که با مایع سینوویال پر شده است. این مایع موجب می‌شود تا استخوان‌ها و ماهیچه‌ها بتوانند راحت‌تر در کنار یکدیگر قرار گرفته و حرکت کنند. تحریک یا عفونت این کیسه باعث بورسیت می‌شود. این بیماری موجب ایجاد درد در ناحیه لگن خواهد شد. البته باند ایلیوتیبیال (تاندونی که از باسن تا زانو ادامه دارد) نیز می‌تواند دلایل درد لگن در کودکان باشد که این درد در طرفین خود را نشان می‌دهد.
درد در پشت لگن یا باسن
اگر کودک شما در ناحیه باسن درد را احساس کند، به احتمال زیاد این درد ناشی از درد کمر است و ربطی به لگن ندارد. در چنین شرایطی می‌توانید کودک خود را به روشی ساده آزمایش کنید. بدین منظور از او بخواهید در حالی که پا‌های خود را با فاصله از یکدیگر قرار داده بدن خود را تا حد ممکن به جلو خم کند و برگردد. این خم و راست شدن را چند بار امتحان کنید.
در صورتی که کودک در زمان خم و راست شدن درد قابل توجهی داشت، پس می‌توان نتیجه گرفت این درد ارتباطی با لگن ندارد و به ناحیه پایین کمر مربوط می‌شود. در صورتی که این درد برای چند هفته ادامه داشت حتماً کودک خود را نزد پزشک متخصص ببرید.
درمان‌های دارویی درد لگن در کودکان
در صورتی که متوجه شدید کودک شما در ناحیه لگن درد دارد، می‌توانید یکی از داروهای استامینوفن یا ایبوپروفن را برای او خریداری کنید. ممکن است بخواهید برای درمان درد لگن کودکان برخی داروهای دیگر را بدون نسخه برای کودک خود خریداری نمایید. در این صورت باید نکات زیر را حتماً رعایت کنید:
-
تمامی برچسب‌های داروی مورد نظر را به خوبی مطالعه کنید و در صورتی که کودک شما دارای شرایطی است که برای مصرف این دارو ممنوعیت دارد، از مصرف آن خودداری کنید.
-
شما مجاز هستید تا حداکثر دو دوز از دارو را به کودک خود دهید، هیچگاه از این میزان تجاوز نکنید.
-
در صورتی که برای کاهش ناراحتی لگن در کودکان به آن‌ها دارو دادید و متوجه واکنش‌های آلرژیکی شدید، مصرف دارو را سریعاً قطع کنید.
-
برای کاهش درد لگن در کودکان به آن‌ها آسپرین ندهید، مگر با تجویز پزشک.
-
از دادن ناپروکسن به کودکان زیر ۱۲ سال به جد پرهیز کنید، مگر با دستور پزشک.
طب فیزیکی برای درمان درد لگن در کودکان
در صورتی که به روش دارویی نتوانید درد ناحیه لگن کودکان را درمان کنید، ممکن است پزشک برای درمان بیمار‌های لگن کودکان فیزیوتراپی را تجویز کند. برای آغاز فیزیوتراپی پزشک برخی ارزیابی‌های اولیه را انجام خواهد داد. این ارزیابی به این جهت است که پزشک مطمئن شود درمان تجویز شده درست است. این ارزیابی شامل بخش‌های مختلفی می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
-
بررسی نحوه راه رفتن کودک: در ابتدا پزشک نحوه را رفتن کودک را تست می‌کند. پزشکان در این زمینه مهارت بالایی دارند و می‌توانند به سرعت متوجه غیر عادی بودن راه رفتن کودک شوند. بنابراین اگر دلایل درد لگن در کودکان بیماری‌ها و برخی مشکلات شایع باشد، پزشک به خوبی آن‌ها را تشخیص خواهد داد. این ارزیابی می‌تواند به پزشک کمک کند تا روند درمان را به بهترین شکل ممکن برای کودک انجام دهد.
-
معاینه با دست: در این نوع ارزیابی پزشک با استفاده از دست، ناحیه لگن کودک را معاینه می‌کند. او ساختار‌های این ناحیه را بررسی می‌کند تا متوجه وجود ناهنجاری‌ها و مشکلات این ناحیه شود. او از این طریق تشخیص می‌دهد که آیا بیمار در زمان لمس، دردی احساس می‌کند یا خیر. این کار به انتخاب روش درمان بهتر کمک خواهد کرد.
-
اندازه‌گیری دامنه حرکتی: اندازه‌گیری دامنه حرکتی بدین معناست که آیا کودک توانایی خم و راست کردن یا چرخش مفصل ران را دارد یا خیر. برای این کار پزشک از تجهیزات خاصی استفاده می‌کند.
-
اندازه‌گیری قدرت عضلات: پزشک برای این که بتواند ناراحتی لگن در کودکان را به خوبی تشخیص دهد؛ از ارزیابی اندازه‌گیری قدرت عضلات استفاده می‌کند. با توجه به این که در اطراف لگن عضلات زیادی وجود دارند، این ارزیابی در تشخیص درست بیماری به پزشک کمک کند. پزشک از این طریق متوجه می‌شود که درد ناحیه لگن کودک به دلیل عدم تعادل عضلانی و ضعف در این بخش است یا خیر.
-
آزمایش عملکرد حرکتی: در این آزمایش پزشک نحوه راه رفتن کودک را ارزیابی می‌کند. ممکن است از او بخواهد که پله‌هایی را طی کند یا بدود. در این صورت می‌تواند متوجه تأثیر این درد بر تحرک فرد شود.
-
تست و آزمون‌های خاص: این آزمون‌ها مانور‌های خاصی هستند که باید در اطراف لگن انجام شوند. این آزمون در تشخیص درد لگن کودکان به پزشک کمک می‌کنند. او از این طریق متوجه می‌شود که کدام یک از ساختار‌های لگن موجب ایجاد درد شده‌اند. این آزمون‌ها می‌توانند با آزمون‌های کمر نیز همراه باشند تا پزشک تشخیص دهد که درد ناشی از مشکلات کمر است یا از مشکلات لگن نشات می‌گیرد.
برنامه‌های درمانی برای درد لگن در کودک
پس از این که پزشک ارزیابی‌های فوق را انجام داد، ممکن است برنامه‌های درمانی خاصی را برای کاهش ناراحتی لگن در کودکان و درمان این درد به والدین کودک ارائه دهد. در صورتی که مشکل موجود در ناحیه لگن جدی نباشد پزشک می‌تواند از عوامل فیزیکی نظیر یخ یا گرما برای درمان این درد استفاده کند.
این روش‌ها می‌توانند تأثیر قابل توجهی روی درد لگن کودک داشته باشند، اما روش‌های درمانی دیگر مانند تمرینات ورزشی، اثر‌گذاری بیشتری خواهند داشت.
اگر پزشک دلایل درد لگن در کودکان را به درستی تشخیص داده باشد، ممکن است برخی از تمرینات خاص را برای درمان این درد تجویز کند. این تمرینات موجب می‌شوند تا تحرک مفاصل و همچنین قدرت لگن بیشتر شود. به علاوه گاهی برخی تمرینات ورزشی نیز برای کودک ارائه می‌شود که باید در منزل آن‌ها را انجام دهد تا درد او به مرور زمان از بین رود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک شما دارای یکی از شرایط زیر باشد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
-
درد شدید یا مداوم در لگن
-
لنگش یا ناتوانی در راه رفتن
-
تب بالا یا علائم عفونت
-
تورم، قرمزی یا کبودی در ناحیه لگن
-
کاهش وزن ناگهانی یا خستگی مداوم
تشخیص و درمان
برای تشخیص دقیق علت درد لگن، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
-
معاینه فیزیکی
-
تصویربرداری (رادیوگرافی، MRI یا CT Scan)
-
آزمایش خون
-
آزمایش ادرار
درد لگن در کودکان می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد، از جمله آسیب‌های فیزیکی، عفونت‌ها، التهاب‌ها یا اختلالات اسکلتی-عضلانی. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نقش مهمی در بهبودی کودک دارد. بنابراین، در صورت مشاهده علائم نگران‌کننده، مراجعه به پزشک ضروری است.
سخن پایانی
علت درد لگن در کودکان ممکن است از یک مشکل ساده مانند کشیدگی عضله تا شرایطی جدی مانند عفونت مفصل یا بیماری‌های استخوانی متغیر باشد. تشخیص دقیق علت این دردها نیاز به ارزیابی دقیق و تخصصی دارد. والدین ممکن است در ابتدا این درد را موقتی یا بی‌اهمیت تلقی کنند، اما تأخیر در مراجعه می‌تواند آسیب‌های جدی‌تری در پی داشته باشد.
این مقاله طراحی شده تا توجه شما را نسبت به اهمیت موضوع جلب کند. وقتی متوجه شوید که درد لگن در کودک شما ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال زمینه‌ای باشد، تمایل به دانستن بیشتر در شما شکل می‌گیرد.
در ادامه، علاقه‌مند خواهید شد با روش‌های تشخیص دقیق آشنا شوید و بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
در نهایت، کلینیک ما با بهره‌گیری از تخصص پزشکان مجرب در کلینیک فوق تخصصی لگن، آماده است تا با تشخیص دقیق، والدین را از نگرانی‌های طاقت‌فرسا برهاند و به کودکان در مسیر بهبودی کمک کند. گام نهایی را با یک مشاوره تخصصی آغاز کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو