نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

آرتروز شانه

به بیماری تخریبی مفصل شانه که طی تخریب تدریجی و فرسایش غضروف مفصل شانه با انجام حرکات تکراری و یا اعمال فشار بیش از حد رخ می‌دهد، آرتروز شانه گویند. عدم درمان این بیماری عوارضی در پی دارد که شامل تشدید درد، کاهش تدریجی دامنه حرکتی فرد و خشکی مفصل و از دست رفتن کارایی مفصل شانه خواهد بود. از همین رو ضروری است این مشکل در اسرع وقت و توسط یک پزشک ارتوپد مجرب درمان شود. مرکز فوق تخصصی ما با داشتن تخصصی کافی در حوزه مشکلات دست و شانه آماده ارائه خدمات درمانی حرفه‌ای به بیماران است.

شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید

منظور از آتروز شانه چیست؟

آرتروز شانه به بیماری گفته می‌شود که طی آن غضروف پوشاننده اطراف شانه دچار ساییدگی و تخریب شده و در نتیجه استخوان‌های مفص شانه روی هم ساییده می‌شود. این بیماری با درد و التهاب و محدودیت حرکتی شانه همراه است و حتی می‌تواند به تدریج منجر به ایجاد خارهای استخوانی در مفصل شده و درد آن را تشدید کند. این بیماری منجر به بروز التهاب در یک یا چند مفصل خواهد شد. احتمال بروز این بیماری در اثر انجام حرکات تکراری در میانسالان و افراد مسن وجود دارد.

علائم آرتروز شانه شامل چه مواردی است؟

آرتروز شانه با علائمی نظیر درد حین حرکت شانه، تورم و التهاب در شانه، محدودیت در دامنه حرکت آن و دشواری یا ناتوانی در انجام برخی امور روزمره از جمله شانه زدن مو و پوشیدن لباس، درد منتشره در دست و بازو، آتروفی عضله شانه و ضعیف شدن آن، حساسیت شانه به لمس، التهاب شانه، بروز اختلال در عملکرد درست آن، عدم انعطاف پذیری، خشکی و سفتی شانه، تشدید درد با بالا بردن دست و صدای دادن مفصل شانه همراه است.

علل بروز آرتروز شانه کدام است؟

نمی‌توان علل بروز آرتروز شانه را به وضوح مشخص کرد با این حال افراد مبتلا به آرتروز به احتمال بسیار یکی از شرایط زیر را داشته‌اند:

• سابقه آسیب دیدگی شدید مفصل شانه : برخی شرایط از جمله شکستگی، در رفتگی یا آسیب دیدگی شدید شانه و یا جراحی شانه قادر به آسیب رساندن ساختار مفصل شانه بوده و احتمال بروز آرتروز پس از گذشت مدت زمانی وجود دارد. هرچند احتمال بروز علائم آرتروز شانه سال‌ها پس از اعمال آسیب اولیه خواهد بود.
• آسیب جزئی و مداوم یا اعمال فشار زیاد به مفصل شانه : گروهی از افراد بواسطه سبک زندگی خود و یا فعالیت حرفه‌ای و شغل خود به شکل مکرر فشار زیادی را به مفصل شانه خود وارد می‌کند، به طور مثال وزنه بردارانی که برای مدت زمان طولانی جسم سنگینی را بالای سر خود نگه می‌دارند، ورزشکارانی که با دست خود توپ یا دیسک پرتاب می‌کنند یا نجارانی که چوب را برش می‌دهند در حقیقت در حال وارد کردن آسیب‌های جزئی مکرر به مفصل شانه خود هستند و این روند می‌تواند احتمال ابتلا به آرتروز شانه را در این افراد بالا ببرد.
• دررفتگی مکرر: این آسیب در برخی افراد به دلیل شل بودن لیگامان‌ها و یا انجام فعالیت بدون آماده سازی و گرم شدن عضلات اطراف شانه و یا ضربه و فشار شدید می‌تواند منجر به دررفتگی مکرر شود. همچون فرد تنیس بازی که بدون آمادگی کافی بازی می‌کند. دررفتگی مکرر و نیمه دررفتگی در شانه به علت آسیب و ورزش می‌تواند به تدریج منجر به تخریب مفصل و آرتروز گردد.
• آرتریت عفونی: ابتلا به آرتریت عفونی نیز قادر به ایجاد آرتروز شانه است ولی معمولاً به علت ورزش‌ها و فعالیت‌های مکرر توسط شانه که فراتر از تحمل فرد است این مشکل روی می‌دهد.
• افزایش سن : احتمال بروز این بیماری غالباً در افراد با سن بالای 50 سال وجود دارد. احتمال پدیدار شدن علائم آرتروز با افزایش سن، بیشتر خواهد شد چرا که با گذشت زمان احتمال تحلیل رفتن غضروف درون مفصل شانه و فرسودگی مفصل وجود داشته و انعطاف ان رفته رفته کاهش می‌یابد.
• داشتن ناهنجاری یا بیماری مادرزادی :  قرار گیری استخوان‌های شانه در راستای نامناسب و ناهنجاری مفصلی قادر به افزایش ریسک دررفتگی مفصل از جمله دررفتگی شانه و یا ابتلا به آرتروز و ساییدگی مفصل خواهد شد. افزون بر این برخی بیماری‌های ارثی، وجود برخی اختلالات متابولیکی و بیماری نقرس یا عفونت و التهاب مفاصل نیز قادر به افزایش ریسک ابتلا به آرتروز شانه خواهد شد.
• سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز : احتمال ابتلا به بیماری آرتروز شانه همچون رنگ مو و سایر خصوصیات تحت تاثیر عوامل ژنتیکی می‌باشد. باجود عدم اثبات میزان تاثیر ژنتیکی در ابتلا به این بیماری با این حال احتمال ابتلا به آرتروز در میان افرادی با سابقه خانوادگی نسبت به سایرین بسیار بیشتر است.

انواع آرتروز شانه

در کل آرتروز را می‌توان به چهار دسته تقسیم بندی کرد:

1. آرتروز استخوان شانه

این نوع آرتروز در اثر فرسایش استخوان‌ها به وجود می‌آید. آرتروز استخوان شانه، بیماری است که غضروف‌های استخوان به تدریج تحلیل می‌رود. با از بین رفتن غضروف‌ها، استخوان‌ها ساییده و سخت می‌شوند و همین مسئله منجر به کاهش فضای نگهدارنده بین استخوان‌ها شده و طی فعالیت استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند و بیمار در شانه خود احساس درد خواهد کرد. این نوع آرتروز به طور معمول در افراد بالای از 50 سال روی می‌دهد و احتمال بروز آن بیشتر در محل اتصال بازو به مفصل شانه یا همان ترقوه آکرومین است.

1. آرتروز رماتیسمی شانه

آرتروز رماتیسمی، بیماری است که اغلب به شکل متقارن و در هر دو مفصل شانه بروز کرده و بیشتر در عضلات چندسر شانه رخ می‌دهد. مفاصل با ماده لغزنده‌ای بنام سینوویم پوشیده شده که به حرکت راحت مفاصل کمک می‌کند. رماتیسم منجر به تورم سنوویوم شده و به درد و سختی آن ناحیه منتهی می‌شود. رماتیسم ، یک بیماری خود ایمنی محسوب می‌شود که طی آن سیستم دفاعی بدن از لیگامنت‌ها و غضروف‌ها  در برابر آسیب و عفونت محافظت می‌کند. این بیماری معمولاً مفصل هردو سمت شانه را درگیر می‌کند.

1. آرتروز ناشی از آسیب دیدگی شانه

این نوع آرتروز، عموماً پس از آسیب دیدگی‌هایی چون شکستگی و یا جابه جایی شانه پدیدار می‌شود. آرتروز ممکن است پس از کشیدگی در محور چرخشی بزرگ شانه بروز کند. در چنین شرایطی محور چرخشی قادر به نگه داشتن ناحیه بالای بازو درحفره شانه نیست و حین حرکت ناحیه بالای بازو، احتمال ساییدگی آن روی اکرومین وجود دارد و می‌تواند منجر به آسیب دیدگی و ایجاد آرتروز گردد. این دو رویداد یعنی کشیده شدن محور چرخشی و آرتروز شدید شانه در نهایت باعث ایجاد درد شدید، بروز سستی و ضعف در شانه‌ها شده و بیمار ممکن است قادر به بلند کردن وزنه و یا حرکت بازوهای خود به طرفین نباشد.

1. نکروز بافت های شانه

این بیماری با قطع ورود مواد خونی به قسمت بالای بازو بروز می‌کند. سلول‌ها بدون این مواد قادر به بقا نبوده و همین مسئله می‌تواند منجر به از بین رفتن ماهیچه‌ها و آرتروز شود. نکروز بافت شانه به تدریج بروز کرده و بواسطه آن سلول‌های مرده متلاشی شده و منجر به آسیب غضروف‌ها و آرتروز شانه می‌شود. این بیماری ابتدا قسمت بالای بازو را درگیر می‌کند و با پیشرفت بیماری آسیب دیدگی قسمت اتصال بازو به شانه منجر به از بین رفتن حفره اتصال می‌شود.

روش‌های تشخیصی آرتروز در شانه

تشخیص آرتروز شانه توسط پزشک متخصص ارتوپد انجام می‌شود. در ابتدا پزشک از سوابق پزشکی بیمار اطلاعاتی کسب کرده و سپس به انجام معاینه فیزیکی فرد می‌پردازد تا وجود هر گونه التهاب یا محدودیت حرکتی در مفصل شانه و علائم دیگر آن را بررسی نماید. در این مرحله پزشک قادر به تشخیص ضعف یا تحلیل رفتن عضلات اطراف مفصل ناشی از عدم تحرک می‌باشد. امکان دارد پزشک برای تشخیص آرتروز در شانه انجام تست‌های ذیل را تجویز کند:

• تصویر برداری با اشعه ایکس
• ام آر آی
• آزمایش خون ( جهت تعیین ابتلا به روماتیسم مفصلی یا دیگر بیماری‌های احتمالی)
• نمونه برداری از سنوویال یا مایع مفصلی برای انجام آزمایش

روش‌های درمانی آرتروز شانه

درمان‌های مرتبط با آرتروز مفصل شانه در دو گروه غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند.

مهم‌ترین اقدامات غیرجراحی برای آرتروز شانه شامل:

• کاهش سطح فعالیت‌های بدنی و اجتناب از انجام اقداماتی که درد را تشدید می‌کند: هر چند ضروری است تا حد امکان حرکات شانه طی روز حفظ شوند تا پس از مدتی شانه دچار خشکی و عدم تحرک نشود. استراحت دادن به شانه شامل تغییر شیوه حرکت شانه حین انجام فعالیت‌های روزمره و اصلاح عادات حرکتی است. توصیه می‌شود برای جلوگیری از عدم فشار به شانه حین پوشیدن لباس از لباس‌های دارای دکمه و زیپ استفاده شود.
• گرم کردن شانه: انجام حرکات و تمرینات ورزشی سبک به منظور افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلانی شانه در کاهش درد نقش دارد.
•   مصرف داروهای ضدالتهاب: گاهی پزشک برای کاهش التهاب آرتروز شانه و درد ناشی از آن ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تجویز کند.
• تزریق کورتون و اوزون و ژل: در برخی مواقع تزریق مستقیم داروهای ضدالتهابی حاوی کورتون و یا تزریق اوزون و یا ژل به داخل مفصل طبق تشخیص پزشک متخصص قادر به کاهش درد برای 4-3 ماه خواهد بود. این درمان در صورت عدم اثربخشی اقدامات پیشین انجام می‌شود. این اقدامات با هدف کاهش درد و التهاب و خشکی مفصل انجام می‌شود.

نکاتی برای کاهش فشارهای وارده به شانه و کاهش درد آن:

• نزدیک نگه داشتن اجسام به بدن حین بلند کردن آن
• عدم بلند کردن اجسام بسیار سنگین و اجتناب از نگه داشتن اجسام بالای سر
•  عدم انجام  ورزش‌های نیازمند حرکات پرتابی یا فشار دادن با دست
• اجتناب از رساندن دست خود به پشت بدن

 چنانچه اقدامات ذکر شده قادر به کاهش درد بیمار نباشد ممکن است فرد نیاز به انجام عمل جراحی داشته باشد. روش جراحی برای درمان آرتروز شانه به دو شیوه آرتروسکوپی یا تعویض مفصل خواهد بود.

1. آرتروسکوپی شانه

در روش آرتروسکوپی، پزشک معالج بافت‌های بسیاری را حین جراحی از مفصل شانه خارج می‌کند. این اقدام برای مدت زمان کوتاهی قادر به کاهش درد بیمار است اما اثربخشی آن دائمی نخواهد بود.

1. تعویض مفصل شانه

آخرین رویکرد درمانی برای مبتلایان آرتروز یا استئوآرتریت شانه تعویض مفصل است. طی این روش با انجام جراحی مفصل شانه بیمار جایگزین یک مفصل مصنوعی خواهد شد. در این روش جراحی سر استخوان بازو را به طور کامل از بدن خارج کرده و یک سر فلزی را جایگزین می‌کنند. این فرایند تحت عنوان آرتروپلاستی شانه شناخته می‌شود. در برخی مواقع احتمال خروج حفره گلنویید نیز وجود دارد و در عوض از یک بخش مصنوعی استفاده می‌شود. در چنین شرایطی برای بیمار جراحی تعویض کامل مفصل شانه انجام خواهد شد.

و کلام آخر

مفصل شانه به عنوان یکی از پر تحرک‌ترین و آسیب پذیرترین مفاصل موجود در بدن نیازمند مراقبت بسیار است. هرگونه آسیب به این مفصل از جمله آرتروز باید به موقع و به درستی تحت درمان قرارگیرد. عدم توجه به پیشرفت آرتروز شانه ممکن است منجر به از دست رفتن کارایی شانه، خشکی مفصل و ناتوانی در حرکت دست و بازو شود. در درمان این بیماری معاینه دقیق نقش اساسی را دارد چرا که ابتدا باید علت و منشأ درد پیدا شود و سپس با رفع علت علائم را حذف کرد. برای پیشگیری از ابتلا به این مشکل فرد باید کمربند شانه‌ای خود را تقویت کرده و متناسب با آمادگی جسمانی خود فعالیت انجام دهد. مفصل شانه نقش بسیار مهمی در بکارگیری اندام فوقانی و عملکرد شانه داشته و به لحاظ داشتن تاندون، عضلات و حفظ اندام تحتانی در اتصال به شانه مفصل پیچیده‌ای است و عروق و اعصاب بسیار مهمی از کنار این مفصل عبور می‌کنند. از همن جهت بسیار مهم است که در صورت بروز هر گونه مشکل آسیب شانه به بهترین شکل تشخیص داده شده و تحت درمان قرارگیرد تا به آتروز شانه منتهی نشود و در صورت بروز آن با انجام اقدامات اولیه توسط ارتوپد از جراحی تعویض مفصل شانه که بسیار پیچیده و پرخطر است جلوگیری شود. از همین رو ضروری است برای تشخیص مناسب و اتخاذ بهترین رویکرد درمانی به یک متخصص مجرب ارتوپد مراجعه نماییم.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید..

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو