نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

برای گرفتگی عضلات به چه دکتری مراجعه کنیم

گرفتگی عضلات مشکلی است که ممکن است برای هر فردی در هر سنی به وجود بیاید. اما معمولاً برای ورزشکاران، افرادی که تازه شروع به تمرینات ورزشی نموده‌اند، در حرکت‌های ناگهانی و .... بیشتر تجربه می‌شود. سؤالی که ممکن است برای شما در این زمینه مطرح شود این است که برای گرفتگی عضلات به چه دکتری مراجعه کنیم و چه رفتاری انجام دهیم تا این آسیب ناراحت‌کننده زودتر برطرف شود؟ تخصصی که به نظر می‌رسد بیشتر می‌تواند برای رفع گرفتگی عضلات به شما کمک کند تخصص ارتوپد است. گاهی بعد از تشخیص، پزشک متخصص ارتوپد بسته به علت گرفتگی عضلات، شما را به متخصص دیگری ارجاع می­دهد. گرفتگی عضلات اغلب یک مشکل جدی نیست و معمولاً پس از چند ساعت الی چند روز خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما در صورت طولانی شدن باید حتماً به یک متخصص ارتوپد باتجربه مراجعه کنید تا از آسیب‌های بعدی مانند دردهای پایدار و افت عملکرد عضله مصون بمانید. در ادامه نیز با ما همراه باشید تا به شما بگوییم برای گرفتگی عضلات به چه دکتری مراجعه کنیم؟

آنچه در این مقاله می خوانید

برای گرفتگی عضلات به چه دکتری مراجعه کنیم ؟

تخصص‌های مختلفی در زمینه دردهای اسکلتی و عضلانی دانش کافی برای درمان گرفتگی‌های عضلانی را دارند که البته ممکن است روش درمان در هرکدام متفاوت از دیگری باشد. مهم‌ترین این تخصص‌ها عبارت‌اند از:

متخصصین ارتوپد

متخصصین ارتوپد کاملاً به سیستم اسکلتی-عضلانی آشنا هستند و حتی می‌دانند که چه بیماری‌هایی می‌تواند بیشتر باعث ایجاد این آسیب شود. بنابراین در پاسخ به سؤال برای گرفتگی عضلات به چه دکتری مراجعه کنیم متخصص ارتوپد یکی از بهترین گزینه‌هاست که می‌توانید در قدم اول برای درمان به او مراجعه کنید تا ارزیابی‌های کامل انجام شود. زمانی که درگیر گرفتگی عضلات طولانی مدت و ناتوان­کننده شدید، ابتدا باید نزد پزشک متخصص ارتوپد بروید و به­طور دقیق معاینه شوید. چنانچه لازم بود، پزشک متخصص ارتوپد شما را به متخصص دیگری ارجاع خواهد داد.

متخصص فیزیوتراپی

متخصصین ارتوپد بعد از تشخیص علت گرفتگی در صورت نیاز شما را به یک متخصص فیزیوتراپ ارجاع می‌دهند. زیرا آن‌ها می‌دانند چه نوع تمرینات و حرکاتی می‌توانند به شما در رفع گرفتگی عضلات مورد نظر کمک کنند. اگر توصیه‌های فیزیوتراپ را به‌درستی انجام دهید خیلی زود این گرفتگی برطرف خواهد شد. در صورت درد بسیار شدید و عدم توانایی شرکت در جلسات فیزیوتراپی ممکن است متخصص ارتوپد ابتدا برای شما شل کننده‌های تزریقی یا داروهای کاهش درد تجویز کند تا بتوانید به‌راحتی تمرینات فیزیوتراپی را انجام دهید.

متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی

افرادی که در حوزه طب فیزیکی و توان‌بخشی دانش و مهارت لازم را داشته باشند نیز کاملاً به گرفتگی‌های عضلانی آشنا هستند و می‌توانند مانند متخصصین فیزیوتراپی به شما در درمان گرفتگی‌های عضلانی کمک کنند. اما پزشکان طب فیزیکی و توان‌بخشی تنها می‌توانند از نظر الگوهای صحیح حرکتی و تقویت عضلات به شما در رفع گرفتگی عضلات کمک کنند و نمی‌توانند برای درمان بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن و یا روماتیسم که می‌توانند علت گرفتگی‌های عضلانی باشند به شما کمکی بکنند. با این حال بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری‌های سیستم عصبی، بیماری‌های مغزی مانند فلج و ... در طول روند بهبود علاوه بر تحت نظر بودن متخصصین اعصاب و ارتوپد باید برای رفع گرفتگی‌های عضلانی در آینده از متخصصین طب فیزیکی و توان‌بخشی نیز استفاده کنند.

روماتولوژیست

متخصص روماتولوژیست فردی است که بعد گذراندن دوره‌های تخصص داخلی به‌صورت تخصصی‌تر روی بیماری‌های روماتیسمی تمرکز دارد. این متخصصین معمولاً برای نوعی از دردهای عضلانی مناسب هستند که ناشی از اختلالات سیستم ایمنی است و ممکن است متخصص ارتوپد بعد از معاینات کافی شما را برای تشخیص بهتر به یک روماتولوژیست نیز ارجاع دهد.

متخصص پزشکی ورزشی

همانطورکه از نام این تخصص مشخص است، این متخصصان بیشتر در زمینه آسیب‌های ورزشی کار می‌کنند و می‌توانند در رفع برخی از گرفتگی‌های عضلانی که علت آن حرکات ورزشی است به شما کمک کنند.

گرفتگی عضلات چیست؟

همان‌طور که در قسمت قبل متوجه شدید شما در صورت ابتلا به گرفتگی‌های عضلانی در ابتدا بهتر است به یک متخصص ارتوپد باتجربه مراجعه کنید. متخصص ارتوپد بعد از معاینات کامل در صورت لزوم شما را به پزشکان دیگر ارجاع می‌دهد. اما بد نیست آشنایی کافی نیز نسبت به دردهای عضلانی داشته باشید. گرفتگی عضله، انقباض یا سفت شدن عضله‌ای است که باعث ایجاد درد می‌شود و به‌طور ناگهانی بروز می‌کند و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد که اغلب هم در پاها رخ می‌دهد. گرفتگی شبانه پا معمولاً به‌صورت اسپاسم ناگهانی یا سفت شدن عضلات ساق پا بروز می‌کند. گرفتگی عضلات ممکن است گاهی در ران پا نیز اتفاق بیفتد. آن‌ها غالباً درست هنگام خوابیدن یا بیدار شدن رخ می‌دهند. سایر عضلات بدن مانند عضلات قفسه سینه یا دست‌ها به‌ندرت دچار گرفتگی می‌شوند.

علت گرفتگی‌های عضلانی چیست؟

علت گرفتگی عضلات همیشه مشخص نیست. گرفتگی عضلات ممکن است در اثر بسیاری از شرایط یا فعالیت‌ها ایجاد شود، اما تقریباً می­توانیم همه این دلایل را زیر مجموعه­ای از اختلالات کلی زیر بدانیم:

• اختلالات آب و الکترولیت
• استفاده بیش‌ازحد از عضلات
• بیرون‌زدگی دیسک کمر ( مربوط به عضلات تحتانی)
• بیرون‌زدگی دیسک گردن ( مربوط به عضلات فوقانی)
• آسیب­دیدگی سیستم عصبی مرکزی

هر یک از موارد زیر به یک یا چند مورد از دسته­های بالا تعلق دارند:

• ورزش، آسیب‌دیدگی یا استفاده بیش‌ازحد از عضلات
• گرفتگی عضلات احتمال دارد به دلیل کم شدن مقدار مواد معدنی مانند منیزیم و کلسیم به‌خصوص در ماه‌های آخر بارداری صورت گیرد.
• قرار گرفتن در معرض دمای سرد، به‌خصوص در آب سرد
• سایر بیماری‌های پزشکی، مانند مشکلات جریان خون (بیماری شریانی محیطی)، بیماری‌های کلیوی، بیماری تیروئید و مولتیپل اسکلروزیس
• ایستادن طولانی‌مدت روی یک سطح سخت، نشستن طولانی‌مدت یا قرار دادن پاها در وضعیت‌های نامناسب هنگام خواب
• کمبود کلسیم، پتاسیم و سایر مواد معدنی در خون
• کمبود آب بدن، به این معنی که بدن شما مایعات زیادی را از دست داده است.
• مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد روان‌پریشی، قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای ادرارآور و استروئیدها

گرفتگی عضلات چگونه درمان می‌شود؟

اگر عضلات شما به‌صورت مداوم دچار گرفتگی و ایجاد دردهای آزاردهنده می‌شوند و یا خواب شما را مختل می‌کنند، باید به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. متخصصین ارتوپد معمولاً در ابتدا برای کاهش درد برخی داروهای شل کننده عضلات را برایتان تجویز می‌کنند و بعد شما را به یک متخصص فیزیوتراپ نیز ارجاع می‌دهند تا با انجام یک برنامه حرکتی عضلات خود را تقویت نمایید. اگر گرفتگی عضلانی دارید که مدام بر می‌گردد یا شدید است با پزشک خود در مورد آن صحبت کنید. زیرا این موارد ممکن است علائم یک مشکل دیگر مانند سندرم پاهای بی‌قرار باشد.

چگونه می‌توانید از خود مراقبت کنید؟

ممکن است لازم باشد چندین روش مختلف برای جلوگیری از گرفتگی عضلانی را امتحان کنید. در اینجا برخی از مواردی که می‌توانید امتحان کنید را برایتان خواهیم گفت:

• عضله را کشیده و ماساژ دهید.
• برای شل شدن عضله دوش آب گرم یا حمام بگیرید. یک پد حرارتی که روی عضله قرار داده شود نیز می‌تواند کمک کند.
• همچنین می‌توانید از یک بسته یخ یا بسته سرد مانند نخود فرنگی فریز شده استفاده کنید. همیشه یخ را داخل یک پارچه بپیچید تا به پوست شما آسیبی نرسد.
• از داروهای ضد درد بدون نسخه مانند استامینوفن (تایلنول)، ایبوپروفن (ادویل، موترین) یا ناپروکسن (آلو) استفاده کنید. بهتر است حتی این داروها نیز تحت نظر پزشک استفاده شوند. در غیر این صورت تمام دستورالعمل‌های روی برچسب را بخوانید و دنبال کنید.
• اگر پزشک داروهایی برای گرفتگی عضلات تجویز کرده است، آن‌ها را دقیقاً طبق دستورالعمل مصرف کنید.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید. نوشیدنی‌های ورزشی مانند Gatorade نیز اغلب به گرفتگی پا کمک می‌کنند.

در اینجا مواردی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش گرفتگی پا امتحان کنید:

• پیاده‌روی کنید.
• حرکات کششی انجام دهید. می‌توانید این کشش را هنگام نشستن یا ایستادن انجام دهید. به این صورت که در حالت نشسته، پای خود را صاف کرده و سپس به سمت بالا به طرف زانو بکشید. ممکن است قرار دادن یک حوله رول شده در زیر زانوی پای شما کمک کند تا بهتر این حرکت را انجام دهید. برای حالت ایستاده درحالی‌که حدود 2 فوت (0.6 متر) از یک دیوار فاصله دارید، روبه‌جلو به سمت دیوار خم شوید. زانوی پای آسیب دیده را صاف و پاشنه را روی زمین نگه دارید. سپس زانوی پای دیگر را خم کنید و این کار را برای پای دیگر تکرار نمایید.
• اگر فکر می‌کنید دارویی باعث گرفتگی عضلات می‌شود، قبل از مصرف دوز دیگر، با پزشکی که دارو را تجویز کرده است تماس بگیرید. ممکن است نیاز به قطع یا تغییر دارو باشد و یا نیاز به تنظیم مجدد دوز داشته باشید. همچنین اگر دارویی را که پزشک تجویز نکرده است مصرف می‌کنید، مصرف آن را متوقف کنید.

چگونه می‌توانید از گرفتگی عضلات جلوگیری کنید؟

با توجه به نکات زیر می‌توانید تا حدودی از گرفتگی‌های عضلانی جلوگیری کنید:

• مایعات زیاد بنوشید.
• از نوشیدنی‌های دارای الکل اجتناب کنید یا حداقل آن‌ها را محدود نمایید.
• اطمینان حاصل کنید که غذاهای سالم می‌خورید (به‌خصوص اگر باردار هستید) که غنی از کلسیم، پتاسیم و منیزیم هستند.
• برای کشش عضلات خود با دوچرخه متحرک یا دوچرخه ثابت تمرین کنید.
• حرکت‌های کششی را هر روز، به‌خصوص قبل و پس از ورزش و هنگام خواب انجام دهید.
• به‌طور ناگهانی میزان ورزش خود را افزایش ندهید و هر هفته ورزش خود را تنها کمی افزایش دهید.
• با مشورت پزشک روزانه یک مکمل مولتی‌ویتامین مصرف کنید.

سخن آخر

گرفتگی عضلانی معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد. اما درصورتی‌که به‌صورت رفت و برگشتی و دائم شود می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. در این صورت در اولین قدم بهتر است به یک متخصص ارتوپد کار بلد مراجعه کنید تا بعد از ارزیابی‌های کامل درمان‌های لازم را انجام دهد. گاهی با چند برنامه حرکتی و مصرف دارو این مشکل به‌راحتی حل می‌شود، اما در برخی موارد نیز ممکن است یک بیماری زمینه‌ای جدی و پیش‌رونده باعث ایجاد گرفتگی‌های عضلانی شده باشد که هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود، بهتر می‌توان آن را کنترل و درمان نمود تا از عوارض بعدی جلوگیری شود.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو