نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

درد شانه و بازو

درد شانه و بازو شامل هر نوع دردی می‌شود که در شانه، بازو یا اطراف آن به‌وجود آمده است. امکان دارد ریشه ی شانه درد در مفصل شانه یا هر یک از عضلات، رباط‌ها یا تاندون‌های ناحیه اطراف آن باشد. به طور معمول درد مفصل شانه با انجام فعالیت‌ها یا حرکت دادن بازو یا شانه شدیدتر می‌شود. طراحی مفصل شانه به گونه ای است که پایداری را فدای قابلیت حرکت می‌کند.  برخی از بیماری‌ها یا عوارضی که اندام‌های درون سینه یا شکم را مبتلا می‌کنند، مانند بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های کیسه صفرا، نیز قادرند باعث درد ناحیه شانه شوند. درد شانه ای که منبع آن در ساختارهای دیگر نواحی بدن است «درد ارجاعی» نام  دارد.‌ درد ارجاعی شانه به طور معمول با حرکت دادن شانه شدیدتر نمی‌شود.

آناتومی شانه و بازو

شانه یک مفصل کروی شکل و کاسه‌ای طور است که سه استخوان اصلی را شامل می شود: هومروس (استخوان بلند بازو)، کلاویکل (ترقوه)، و اسکاپولا (یا همان تیغه شانه). در میان این استخوان‌ها لایه ای بسیار نرم از غضروف وجود دارد. در شانه دو مفصل اصلی قرار دارد که همان مفصل آکرومیوکلاویکولر مفصل گلنوهومرال می باشد.‌ این مفصل، مفصل شانه هم نامیده می‌شود.

مفصل شانه متحرک‌ترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، شانه را به عقب و سپس به جلو حرکت می دهد و بعلاوه به بازو اجازه می‌دهد که به شکلی دورانی چرخیده، بالا بیاید و از بدن فاصله بگیرد. دامنه حرکتی شانه‌‌ها نتیجه وجود روتاتور کاف است که تشکیل شده از چهار تاندون می‌باشد. تاندون‌ها بافت‌هایی از بدن هستند که عضلات را به استخوان وصل می‌کنند. اگر تاندون‌ها یا استخوان‌های اطراف ناحیه روتاتور کاف دچار حادثه و یا تورم شوند، بالا آوردن بازو تا بالای سر با مشکل مواجه می شود و باعث ایجاد حس درد می‌شود.

 Humerus  استخوانی بلند است که در قسمت شانه با استخوان کتف و در محل آرنج با استخوان های ساعد اتصال دارد. این استخوان بزرگترین و قدرتمندترین استخوان ناحیه اندام فوقانی است و در میانه ی عضلات بازو قرار دارد.

قسمت فوقانی استخوان بازو به شکل یک برآمدگی کروی است که  سر استخوان بازو Humeral head نامیده میشود. در کنار سر استخوان بازو دو برآمدگی وجود دارد که علم پزشکی آنها را با نام توبروزیته بزرگ Greater tuberosity و توبروزیته کوچک Lesser tuberosity  می شناسد که اولی در قسمت بیرونی محل وصل شدن سر به تنه بوده و دومی در جلو یا عقب ناحیه اتصال سر به تنه است.

فشار زیاد و فعالیت هایی  نظیر پرتاب های پرفشار، بلند کردن وسایل سنگین و یا کارهای یدی چون کلنگ و بیل زدن و یا تنش های سنگین و ناگهانی که میتواند تاندونیت و کشیدگی را به وجود بیاورد شایع ترین علت درد شانه بازو می باشد که می تواند التهابات شدید را در این ناحیه ایجاد کند.

علل و دلایل درد شانه و بازو

روتاتورکاف یا آسیب هایی که در این تاندونهای خاص شانه اتفاق می افتد از شایع ترین دلایل درد در این ناحیه است. شانه ها از چندین مفصل ، عضله و تاندون تشکیل شده ایند که دامنه حرکتی شانه و بازو را ایجاد می کند. آسیبهایی که در عضلات  تاندونهای اطراف روتاتورکاف یا همان کلاهک چرخنده شانه ایجاد میشود علت شایع درد شانه است.

روتاتورکاف می تواند در هر عضله ای کشیدگی ایجاد کند برای مثال به تاندونیت سوپرازپینودوس که در زمان بالا بردن دست درد بسیار شدیدی را ایجاد می کند. تاندونیت بایسپس ، آسیب های لبروم و پارگی و کشیدگی آن، بورسیت ساپ آکرومیال، تاندونیت مزمن ، سوپرایزمیناتوس، دیسکپاتی گردنی، نقاط ماشه ای و دردناک بعلت پوستچر و وضعیت های غیر طبیعی ( مخصوصا در قسمت بالایی شانه) از دیگر علل شایع درد شانه و بازو می باشند.

به همین دلیل و تنوع دلایل در درد شانه و بازو حتماً می بایست پزشک متخصص بیمار را ویزیت و علت اصلی را با استفاده از معاینه، آزمایشات و تصویربرداری پیدا کرده و درمان مناسب را برای درد اتخاذ نماید.

در مورد دردهای ارجاعی نیز این نکته قابل تامل است که کیسه و صفرا و قلب نیز میتوانند درد در شانه ایجاد کنند.

بطور معمول مشکلات مربوط به شانه و درد آن وابسته به یکی از چهار مورد زیر است:

التهاب (بورسیت یا تاندونیت) یا پاره شدن تاندون ها

بی ثباتی

آرتروز

ترک یا شکستگی استخوان

بورسیت

بورس ها یا کیسه های سینوویال ، کیسه های کوچک حاوی مایعی هستند که در محل مفاصل قرار گرفته اند.

 این کیسه ها نقش کاهش دهنده اصطکاک مابین استخوان ها و دستگاه های مجاور از جمله عضلات را بازی می کنند.

بعضی اوقات استفاده ی بیش از اندازه از شانه باعث التهاب و ورم کردن بورس بین تاندون شانه و ناحیه ای از استخوان کتف و  مشکلی به نام “بورسیت” را به وجود می آورد. بورسیت به گور معمول همراه با التهاب تاندون شانه تشکیل می شود. بافت های گوناگون موجود در شانه امکان دترد ملتهب شده و ایجاد درد کنند، در این صورت بسیاری از کار های روزانه مانند شانه کردن مو ها یا پوشیدن لباس ممکن است مشکل شوند.

تاندونیت

ماهیچه از طریق تاندون به استخوان متصل می شود. عارضه ی تاندونیت بیشتر بر اثر از میان رفتن تاندون با گذشت زمان ایجاد می شود.

تاندونیت در نهایت دو نوع دارد:

حاد: کارهایی  مثل پرتاب کردن بیش از اندازه توپ یا کار در بالای سر قادرند منجر به تاندونیت حاد شوند.

مزمن: بیماری های تخریبی مانند آرتروز شانه یا بالا رفتن  سن، می توانند تاندونیت مزمن را به وجود آورند. آرتروز شانه یک بیماری‌ شایع  است که درآن غضروف دچار فرسایشی از نوع ساییدگی می ‌شود. در بیماری آرتروز،  غضروف مفصلی به آرامی آسیب می‌بیند . به علت آرتروز و دردی که در شانه ایجاد می شود، خشکی مفاصل و عدم کارایی و در نتیجه آن ساییدگی استخوان‌ها بر روی هم ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد، هدف نهایی از درمان مشکل آرتروز شانه، کاهش درد و رنج  فرد و کمک در جهت ترمیم شدن غضروف دچار فرسایش و آسیب دیده از راه مدالیته‌های درمانی فیزیوتراپی است.

چهار تاندون عضلات گرداننده ی شانه و یکی از تاندون های ماهیچه ی ناحیه ی دوسر بازو  از تاندون هایی هستند که بیشترین آسیب را می بینند. عضلات گرداننده ی شانه سبب حرکات و ثبات ناحیه شانه می گردند.

پارگی تاندون

پارگی یا از هم جدا شدگی تاندون ها امکان دارد در اثر یک آسیب دیدگی شدید یا آثار تخریبی بالا رفتن سن فرد ایجاد شوند، مانند استفاده ی بیش از اندازه و  برای مدت طولانی از اندام های این ناحیه و یا یک مجروحیت ناگهانی. پارگی تاندون شانه امکان دارد کوچک بوده یا به اندازه ای بزرگ باشند که تاندون را به دو قسمت متفاوت تقسیم کنند. در بیشترین موارد پارگی کامل، تاندون از ناحیه اتصال به استخوان پاره و جدا میشوند . آسیب به تاندون های عضلات ناحیه گرداننده ی شانه و عضلات دو سر بازو، از مشهورترین انواع این آسیب ها می باشند.

بی ثباتی

بی ثباتی شانه زمانی رخ می دهد که انتهای استخوان بازو از مفصل شانه به بیرون کشیده  شود. این اتفاق ممکن است به دلیل یک مجروحیت یا استفاده ی بیش از اندازه به وجود بیاید.

در رفتگی شانه امکان دارد جزئی بوده و گوی انتهای استخوان بازو تا حدی از مفصل شانه بیرون بیاید. به اینگونه عوارض در رفتگی ناقص می گویند که بر اثر اثر خارج شدن کامل گوی از محل اصلی خود در مفصل شانه ایجاد می گردد.

با ضعیف شدن و یا حتی پارگی رباط ها، تاندون ها و ماهیچه های اطراف ناحیه  شانه،  دچار در رفتگی به صورت دايمی خواهند شد. با تکرار شدن این در رفتگی ها احتمال بروز آرتروز در مفصل نیز، شدت می یابد.

آرتروز

درد شانه امکان دارد در اثر آرتروز نیز ایجاد شود. انواع گوناگونی از آرتروز وجود دارند که شایع ترین شکل آن در شانه استئوآرتریت است . این آرتروز با نام جالب آرتروز پیری نیز شناخته می شودعلائمی که این بیماری با آن شناخته می شود درد و گرفتگی و التهاب بعلاوه خشکی شانه در سنین میانی است که با گذشت زمان پیشروی خواهد کرد.

استئوآرتریت امکان دارد در اثر آسیب دیدگیهای ناشی از ورزش یا کار بوده  و یا به دلیل فرسوده شدن مزمن و کهنسالی به وجود آید. انواع دیگر آرتروز امکان دارد در اثر پارگی روتاتورکاف (عضلات گرداننده ی شانه)، انواع عفونت یا التهاب (غشا ی سینوویال) ایجاد می گردد.

کم تحرک بودن شانه های سبب کمتر شدن درد نمی شود بلکه باعث سفت شدن و گرفتگی بافت های نرم مفصل می شود که درد را تشدید خواهد کرد.

ترک یا شکستگی استخوان

ترک های شانه به طور معمول در استخوان های ترقوه، بازو و کتف دیده می شوند.

این عارضه در افراد مسن، معمولا در اثر افتادن از بلندی های کم و در افراد جوان تر در اثر آسیب دیدگی شدیدتر مثل تصادفات رانندگی و یا حوادث ناشی از ورزش ایجاد می شود.

ترک ها  در حالت عادی باعث درد بسیار شدید، التهاب و کبودی در ناحیه ی کتف و شانه می شوند.

از علت های دیگر درد شانه و بازو می توان به التهاب مفاصل شانه، پارگی غضروف ،پاره شدن کلاهک گرداننده،کیسه‌ی بورس یا کیسه سینوویال و تاندون های  متورم ، زواید استخوان ، رگ به رگ شدن گردن و یا شانه، شانه و یا بازوی شکسته، خشکی زیاد و گرفتگی بازو، در رفتگی ناحیه شانه، آسیب دیدگی شانه به دلیل کار زیاد، صدمه دیدن طناب نخاعی و حمله قلبی اشاره نمود.

راه ها و روش های درمان

برای کاهش دردهای جزئی شانه با توجه به دلیل شانه درد روش‌های زیر را آزمایش کنید:

•    مسکن‌ها: داروهای مسکنی که میتوانید بدون نسخه پزشک مثل استامینوفن ، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم تهیه کرده تا به کاهش درد کمک کنید.

•    استراحت: در استفاده از شانه‌تان به هر شکلی که باعث درد یا بدتر شدن آن می‌شوند جدا خودداری کنید.

•    یخ:  از یخ باری تسکین درد استفاده کنید.

•    از یک بند دور گردن برای بی‌حرکت کردن شانه استفاده کنید.

در درمان درد شانه و بازو از اوزون درمانی و تزریق آن برای کاهش درد، PRP و درمان های متفاوت دیگری نیز استفاده می شود.

درمان درد و آسیب شانه به علت و شدت درد بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی از روش‌های فیزیکی گوناگونی برای سرعت بخشیدن به روند بهبود استفاده می‌شود. اگر شما به یک فیزیوتراپ متبحر معرفی شدید، او به شما توضیح می دهد که از چه نوع درمانی استفاده کرده و روش کاردرمانی آن چگونه است. درمان‌های استفاده شده شامل موارد زیر باشند:

ماساژ

که در آن فیزیوتراپ با بهره گیری از دست‌هایش شانه‌تان را حرکت میدهند.

تزریق

تزریق کورتیکواستروئید به مشخص کردن یا درمان اختلالات روتاتور کاف کمک می‌ نماید. پزشک متخصص می‌تواند مخلوطی از یک ماده بی حسی و کورتیکواستروئید با یک ماده بی‌حسی  را به فرد تزریق می کنند یا در آغاز یک ماده بی‌حسی و  بعد از آن یک کورتیکواستروئید را تزریق می کنند. کورتیکواستروئیدها شدت التهاب را کاهش می‌دهند. این کار به کاهش علامت های همراه با شانه درد و افزایش یافتن دامنه حرکتی شانه و درمان درد کتف  یاری می‌ رساند.‌ اگر با تزریق ماده بی‌حسی درد ساکت شد و توانستید شانه‌تان را به صورت طبیعی حرکت دهید،  احتمالا  درد شانه ناشی از نوعی بیماری روتاتور کاف است.‌ بعد از آن، پزشکتان می‌تواند با تزریق کورتیکواستروئیدها به شانه التهابات این ناحیه را کاهش دهد. اما اگر شانه‌تان بعد از تزریق بی‌حسی باز هم دردناک بود، احتمالاً مشکل شما پارگی روتاتور کاف است.

انبساط آرتروگرافی (هیدرودیلاتاسیون)

گاهی وقت ها برای درمان شانه منجمد بهره گیری از انبساط آرتروگرافی یا هیدرودیلاتاسیون توصیه می گردد. در این روش، در ابتدای کار یک مایع کاملا مخصوص، که در تصاویر رادیوگرافی به کاملا واضح دیده می‌شود، به مفصل شانه‌ تزریق می‌شود و از تصاویر مستقیم رادیوگرافی استفاده شده  و  مخلوطی از ماده سالین، کورتیکواستروئید و بی‌حسی موضعی به مفصل شانه تزریق می شود. بعد از درمان برای کمک به بازگشت دامنه حرکتی طبیعی شانه، استفاده از فیزیوتراپی توصیه می‌گردد.

جراحی

دستکاری: دستکاری عبارت است از حرکت دادن به شانه‌ شما در زمانی که تحت بیهوشی عمومی قرار دارید. در طول درمان، در حالی که شما در بیهوشی هستید شانه‌تان با آرامش حرکت داده شده و کشیده می‌شود.

جراحی برای درمان پارگی روتاتور کاف: اگر پارگی روتاتور کاف وسیع بوده باشد یا سایر روش‌های درمانی بعد از سه تا شش ماه پاسخگو نبودند، می‌توان از جراحی برای بهبود این نوع پارگی‌ها استفاده کرد.

عمل جراحی برای بهبودی ناپایداری شانه: اگر شانه‌تان از جا در رفته باشد (گوی شانه از کاسه خارج شود)، امکان دارد برای پیشگیری از تکرر دررفتگی و جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر بافت‌ها و عصب‌های اطراف ناحیه مفصل شانه به جراحی نیاز خواهید داشت.

تعویض مفصل (آرتروپلاستی) برای درمان استئوآرتریت شانه: تعویض مفصل، آرتروپلاستی هم نامیده می‌شود یکی از معمول‌ترین درمان ها برای استئوآرتریت شانه است.

جراحی آرتروسکوپیک: آرتروسکوپی شانه نوع خاصی از  جراحی است و در آن از یک دوربین کوچک استفاده می شود.‌ آرتروسکوپ از طریق یک برش بسیارکوچک در پوست وارد شانه می‌شود.

سخن پایانی

با توجه به اطلاعات جامعی که این مقاله در اختیار شما قرار داده است می توانید بصورت تقریبی علت درد شانه خود را حدس بزنید. بهترین و با اطمینان ترین راه برای پایان بخشیدن به درد و درمان مناسب، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد می باشد که با انجام معاینات دقیق و گرفتن شرح حال و یا با استفاده از رادیولوژی و اسکن، روش درمانی مناسب را به شما پیشنهاد و مسیر سلامتی را برای شما هموار می سازد.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.

شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو