نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

بررسی جامع درد پشت زانو

درد پشت زانو یکی از شایع‌ترین مشکلات عضلانی ـ استخوانی محسوب می‌شود. این درد بر اثر آسیب‌، التهاب، بروز برخی بیماری‌ها یا استفاده بیش از حد از زانو بروز می‌کند و نه تنها در هنگام راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه برای شما ایجاد مشکل می‌کند؛ بلکه شب هنگام و در زمان خواب نیز برای شما زحمت و دردسر فراوانی دارد. بنابراین توصیه ما به شما این است که در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید. اما آگاه باشید در صورت تشخیص دیر هنگام یا اشتباه در تشخیص با عواقب ناگواری مواجه می‌شوید. بنابراین خوب است قبل از تشخیص و درمان با علل بروز و همچنین عوامل شکل‌دهنده این عارضه آزاردهنده آشنا شوید. ما در این مقاله به ابعاد مختلف این موضوع می‌پردازیم و به علائم هشداردهنده آن به تفصیل اشاره می‌کنیم و به این سؤال که برای زانو درد به چه دکتری مراجعه کنیم؟ پاسخ می‌دهیم. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

درد پشت زانو و علل بروز آن

درد در قسمت پشت زانو از مشکلات شایعی است که دلایل گوناگونی دارد. مفصل زانو یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن است که باعث حرکت پای انسان می‌شود. درد زانو می‌تواند به دلیل آسیب‌های مختلف، فشار مداوم و بیش از حد بر زانو یا فرسایش تدریجی یا یک بیماری جدی‌تر ایجاد شود.

درد زانو می‌تواند باعث محدودیت حرکت زانو و کاهش کیفیت زندگی فرد شود، بنابراین باید در صورت وجود درد در این ناحیه از بدن به متخصص اورتوپد مراجعه کرد. در زیر به عواملی که به درد در پشت زانو منجر می‌شوند اشاره می‌کنیم؛

• کیست بیکر: کیستی پر از مایع است که در پشت زانو ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث تورم و درد شود. در ادامه مقاله بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.
• آرتروز زانو: ساییدگی و پارگی غضروف زانو می‌تواند منجر به درد و تورم شود.
• پارگی مینیسک: پارگی غضروفی که به عنوان بالشتک مفصل زانو عمل می‌کند، می‌تواند باعث درد و محدودیت حرکتی شود.
• زانوی دونده: این بیماری بر اثر استفاده بیش از حد از زانو ایجاد و باعث درد و التهاب تاندون‌ها می‌شود.
• تاندونیت: التهاب تاندون‌های پشت زانو می‌تواند باعث درد و حساسیت شود.
• مشکلات گردش خون: مشکلات گردش خون در پاها می‌تواند باعث درد و گرفتگی در پشت زانو شود.
• آسیب‌های ورزشی: ضربه مستقیم به زانو یا پیچ خوردگی می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های نرم و درد شود.
• اضافه وزن: چاقی و وزن بالا باعث افزایش فشار بر مفاصل زانو می‌شود و در نتیجه درد در پشت زانو را ایجاد می‌کند.
• ایستادن طولانی: ایستادن بر زمین سخت و سطوح نامناسب برای مدت طولانی
• راه رفتن نامناسب: فرم نامناسب پا و زانو در طول راه رفتن و حرکت کردن

انواع آسیب‌های ورزشی که باعث ایجاد درد در پشت زانو می‌شوند

بسیاری از آسیب‌های ورزشی می‌توانند منجر به درد زانو شوند. یکی از مهم‌ترین علل آسیب‌های ورزشی در زانو، جراحات خفیف مرتبط با انجام حرکات پرتکرار ورزشی است؛ مثلاً انجام حرکات پرشی مکرر در بسکتبال و والیبال می‌تواند منجر به درد زانو شود. همچنین، ورزشکارانی که در ورزش‌هایی مانند فوتبال، ‌هاکی و بسکتبال شرکت می‌کنند، ممکن است به علت ضربه‌های شدید در زانو، آسیب‌دیدگی را تجربه کنند.

آسیب‌های ورزشی دیگری که ممکن است باعث درد در بخش پشت زانو شوند، شامل پارگی یا شکستگی اجزای مختلف مفصل زانو مانند غضروف، استخوان‌ها، رباط‌ها، عضلات و کپسول مفصل است. درد در ناحیه پشت زانو همچنین می‌تواند به علت ایجاد فشار زیاد بر مفصل زانو در طول ورزش‌هایی مانند بدن‌سازی، پرش و وزنه‌برداری ایجاد شود.

همچنین، برخی از ورزش‌هایی که به تکرار حرکات پیچیده نیاز دارند، مانند دویدن و فوتبال، می‌توانند باعث ایجاد سایش و آسیب در پشت زانو شوند. ورزشکارانی که برای تمرین یا مسابقات، بسیار فعال هستند، ممکن است به آسیب ناشی از خستگی نیز دچار شوند که درد در قسمت پشت زانو از جمله علائم آن است. بنابراین برای جلوگیری از این نوع آسیب‌های ورزشی، بهتر است تمرینات ورزشی را با توجه به توانایی‌های بدنی‌تان انجام دهید و از ایجاد فشار‌های ناگهانی و شدید به عضلات و مفاصل خودداری کنید.

آیا آقایان بیشتر از بانوان دچار درد پشت زانو می‌شوند

درد در قسمت پشت زانو از مشکلات شایعی است که بسیاری از خانم‌ها با آن مواجه‌اند، این درد ممکن است به دلیل آسیب‌پذیری بیشتر زنان نسبت به مردان در ناحیه غضروف متقاطع قدامی (ACL) زانو باشد.

برخی پزشکان معتقدند که چرخه قاعدگی و سطوح استروژن نیز می‌تواند تأثیری در این نابرابری داشته باشد؛ همچنین تفاوت در ساختار لگن زنان و مردان، می‌تواند یکی از دلایل دیگر برای آسیب‌پذیری بیشتر زنان در برابر درد زانو باشد. لگن پهن‌تر زنان باعث ایجاد زاویه تندتری میان ماهیچه ساق پا و ران و باعث افزایش فشار بر زانو می‌شود.

یکی از عوامل دیگری که توسط محققان دانشگاه میشیگان شناسایی شده، عدم استفاده کافی زنان از عضلات چهارسر ران و هم‌استرینگ است. در حالی که مردان به طور مساوی به عضلات چهارسر و هم‌استرینگ متکی هستند، زنان بیشتر ترجیح می‌دهند در هنگام فعالیت‌های ورزشی به عضلات چهار سر تکیه کنند.

آخرین عاملی که در متن پیشین بیان شده، فشار زیادی است که کفش‌های پاشنه ‌بلند بر زانوها وارد می‌کنند و با ادامه یافتن این فشار، منجر به پیدایش عارضه استئوآرتریت یا التهاب مفاصل می‌شود. این مسئله به ویژه در زنانی که از کفش‌های پاشنه‌ بلند استفاده می‌کنند، بیشتر مشاهده می‌شود. التهاب مفصل در نهایت ممکن است باعث نیاز به تعویض زانو در سنین بالاتر شود.

عارضه کیست بیکر و ارتباط آن با درد پشت زانو

در بخش علل بروز درد زانو به کیست بیکر اشاره کردیم و در اینجا توضیح کامل‌تری از آن ارائه می‌دهیم پس با ما همراه باشید. در بخش خالی پشت زانو به اصطلاح حفره رکابی، کیسه مفصلی یا بورس قرار دارد که مایعی در آن است که حرکت زانو را تسهیل می‌کند. کیست بیکر یکی از آسیب‌های نادر است و زمانی رخ می‌دهد که پشت زانو در نتیجه ضربه‌ای دچار التهاب و در نهایت کیسه مفصلی زانو متورم شود. وقتی زانو تحت فشار قرار می‌گیرد، مایع درون کیسه مفصلی که مایع سینوویال نام دارد، افزایش می‌یابد و در شرایط شدید، تورم رخ می‌دهد و به عبارتی کیست بیکر به وجود می‌آید.

نشانه‌های کیست بیکر ایجاد تورمی به بزرگی توپ گلف در پشت زانوست، فشار در پشت زانو که ممکن است به عضلات پشت ساق نیز سرایت کند، ناتوانی در خم کردن زانو، احساس درد و حساسیت پس از انجام تمرین و در صورتی که نور زیادی بر قسمت متورم بتابد، می‌توانید یک نوار قرمز رنگ دور تا دور ناحیه متورم ‌شده مشاهده کنید که نشانه کیست بیکر است.

علائم هشداردهنده درد زانو که باید به آنها توجه کنید

درد در ناحیه پشت زانو ممکن است ناگهانی باشد و به دلیل نشت مقدار زیادی از مواد دیسک به سمت پایین به وجود آید. در این حالت درد در پشت هر دو ران و پاها همراه با کرختی و خواب‌رفتگی وجود دارد. علاوه بر این، ممکن است مچ، ضعیف یا فلج باشد و کنترل اسفنکتری روده و مثانه نیز ضعیف شود. واکنش‌پذیری مچ پا کم می‌شود و علائم کمردرد همراه یا بدون انتشار درد به قسمت پایین پشت پا برسد.

در صورت کمردرد مزمن، درد آهسته و پراکنده است و معمولاً با فشار، خم شدن به سمت جلو، نشستن و ایستادن بدتر می‌شود و با بالا آوردن پا با زانوی صاف کاهش می‌یابد؛ همچنین درد با سرفه، عطسه و انجام حرکات کششی شدید تشدید می‌یابد.

در صورتی که درد استاتیک باشد به ناحیه باسن (گلوتئال)، پشت ران و پا منتشر می‌شود. الگوی انتشار درد به میزان تحت فشار بودن ریشه‌های عصبی بستگی دارد. فشار ریشه‌های عصبی می‌تواند باعث منتشر شدن درد به بخش قدامی ـ خارجی پا و مچ پا شود.

در مرحله حاد، خم شدن به جلو به علت اسپاسم (گرفتگی) عضلانی محدود می‌شود و عضلات اطراف ستون فقرات، در اسپاسم است و نسبت به لمس دردناک می‌شود.

روش‌های غیر دارویی درمان درد پشت زانو

درد می‌تواند مشکلی مزمن برای بسیاری از افراد باشد. با این حال، برای کاهش درد زانو، می‌توان از روش‌های غیر دارویی هم استفاده کرد.

یکی از روش‌های کاربردی برای درمان درد، تمرینات فیزیکی است. از تمرینات مفید برای درد زانو می‌توان به جلو و عقب بردن زانوها به تعداد پانزده تا بیست بار اشاره کرد. این تمرین باید هر دو ساعت یک بار در بازه زمانی 24 ساعته تا 48 ساعته تکرار شود. در شرایط قابل تحمل بیمار باید تمرین را تا کاهش درد ادامه دهد و پس از کاهش درد، برنامه باید به تدریج از سر گرفته شود.

اگر پس از گذشت 24 الی 48 ساعت، درد زانو هنوز به شکل شدید وجود دارد، بهتر است استراحت کنید و به پشت بخوابید و زیر زانوها و سر بالش قرار دهید. این وضعیت باید برای مدت زمان مناسبی حفظ شود. اگر این وضعیت خسته‌کننده باشد به یک پهلو بچرخید و زانوهای‌تان را به طرف بالا بکشید. تمرین کشش زانو باید هر دو ساعت تکرار شود.

همچنین استفاده از تمرینات اصلاحی کششی و تقویت عضلات پشت زانو و مفصل زانو نیز بسیار کمک‌کننده است.

استفاده از کمپرس‌های یخ و گرما به عنوان روش‌های غیر دارویی برای درمان درد در بخش پشت زانو، بسیار مؤثر است. استفاده از یخ به کاهش التهاب و احتمالاً دردهای شدید منجر می‌شود. این روش باعث می‌شود تا رگ‌ها در منطقه مورد نظر تنگ شوند و جریان خون کاهش یابد، این امر باعث کاهش فوری التهاب و درد آن ناحیه می‌شود.

برای استفاده از یخ به عنوان روش درمانی، می‌توانید یک بسته یخ را درون یک حوله بگذارید و حوله را بر روی منطقه دردناک قرار دهید. باید توجه داشته باشید که این روش باید حداکثر به مدت ۲۰ دقیقه و در فواصل زمانی یک ساعته انجام گیرد.

استفاده از گرما نیز به عنوان یک روش تسکین دهنده درد در نظر گرفته می‌شود. گرما باعث افزایش جریان خون در منطقه مورد نظر و کاهش درد می‌شود.

برای استفاده از گرما به عنوان روش درمانی، می‌توانید از دستگاه‌های گرمایی، حوله‌های گرم یا حمام گرم استفاده کنید. باید توجه داشت که این روش‌ها باید به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه و در فواصل زمانی یک ساعت در میان انجام بگیرند.

تمرینات کششی برای درمان درد پشت زانو

تمرین شماره یک) برای کشش عضلات پشت ران، می‌توانید با حالت طاق باز دراز بکشید و یکی از پاها را با دست‌های خود از ناحیه ران بالا ببرید و به سمت شکم بکشید؛ سپس به آرامی زانوی خود را خم و راست کنید. این تمرین را پنج تا ده بار تکرار کنید و با پای سمت مقابل انجام دهید. در این تمرین در ناحیه پشت ران احساس کشش عضله را خواهید داشت.

تمرین شماره دو) برای کشش عضلات پشت زانو، می‌توانید لبه یک میز بنشینید و زانوها را خم کنید. حالا زانوی سمت چپ را صاف و کشیده نگه دارید و قوس کمر را هم بیشتر کنید. ۵ بار بشمارید و آرام به حالت اول برگردید. این حرکت را ۳ الی ۵ بار تکرار کنید؛ سپس با پای دیگرتان انجام دهید.

تمرین شماره سه) در حالی که در حال نشستن هستید، پاهای خود را به طرف جلو دراز کنید. سپس با کف دست‌های خود روی زانوها فشار بیاورید تا احساس کشش در ناحیه پشت زانو به وجود بیاید. این تمرین را پنج تا ده بار تکرار کنید.

تمرین شماره چهار) نشسته باشید و پاهای خود را به طرف جلو دراز کنید. با دست‌های خود به اندازه‌ای که می‌توانید، به قدری روی انگشتان پای خود فشار بیاورید تا احساس کشیدگی و رهایی در ناحیه پشت زانو به وجود بیاید. این تمرین را ۵ -۱۰ بار تکرار کنید.

توصیه می‌شود قبل از انجام هر یک از تمرینات بالا با پزشک خود مشورت کنید تا از اینکه می‌توانید این تمرینات را انجام دهید اطمینان حاصل کنید. همچنین توصیه می‌شود تمرینات را با حداقل تنش و فشار انجام دهید و در صورت بروز درد یا ناراحتی، تمرینات را متوقف کنید.

توانبخشی و تقویت زانو پس از درمان آن

با توجه به مشکل درد زانو، می‌توانید از روش‌های غیر دارویی برای توانبخشی و تقویت زانو استفاده کنید. یکی از این روش‌ها مینی‌اسکات است که به شما کمک می‌کند عضلات داخلی ران را تقویت کنید. برای این منظور، پشت‌تان را به دیوار تکیه دهید و پاها را ۱۸ الی ۲۴ اینچ از دیوار دور کنید و به آهستگی زانوها را در حدود ۹۰ درجه خم کنید.

در این دامنه حرکتی نباید دردی وجود داشته باشد. بهتر است زانوهای‌تان را جلوتر از پاها به طرف پایین خم نکنید. برای 2 ثانیه این حالت را نگه دارید؛ سپس به آهستگی زانوها را صاف کنید. برای تقویت قسمت داخلی ران، در حالی که اسکات می‌زنید یک توپ یا یک بالش را بین زانوها قرار دهید و به آرامی به آن فشار وارد کنید یا با استفاده از وزنه این تمرینات را اجرا کنید.

روش دیگری که می‌توانید برای تقویت زانو استفاده کنید پرس پاست. برای این منظور، صندلی نشستن را طوری تنظیم کنید که زانوها در حدود ۹۰ درجه خم شوند و پاهای‌تان را بر جایگاه قرار دهید؛ سپس پاها را بر صندلی فشار دهید تا جایی که زانو صاف شود؛ سپس زانو‌ها را به آهستگی خم کنید.

حتماً توجه داشته باشید که زانو‌ها نباید به طور کامل باز شوند. به مدت حداقل ۱۰ ثانیه در این حالت نشسته، سپس به آرامی پاها را به حالت اولیه برگردانید. برای تقویت عضلات داخلی ران، می‌توانید از وزنه‌های کوچک استفاده کنید. با توجه به وضعیت پزشکی خود، این تمرینات را انجام دهید و در صورت بروز درد یا عدم تحمل به پزشک مراجعه کنید.

آیا بدون توجه به درد زانو می‌توانید ورزش کنید؟

درد در قسمت پشت زانو برای بسیاری از افرادی که فعالیت‌های ورزشی روزانه دارند، مشکلی محدودکننده است. اما آیا می‌توانید بدون در نظر گرفتن درد زانو ورزش کنید؟

به طور کلی، اگر درد زانو ناشی از مشکلات خطرناکی نباشد، می‌توانید ورزش کنید؛ اما باید به دو نکته توجه کنید:

انتخاب ورزش مناسب: ورزش برای درد زانو و جلوگیری از تشدید آن راهکار مناسبی است زیرا باعث استحکام و تقویت عضلات زانو می‌شود. از جمله این ورزش‌ها می‌توان به دوچرخه‌سواری، شنا و بدن سازی اشاره کرد.

استفاده از تمرینات کششی: تمرینات کششی می‌توانند به شما کمک کنند تا درد زانو را کاهش دهید و از تشدید آن جلوگیری کنید. تمریناتی مانند کشش عضلات ران و پا، کشش عضلات ایستاده و تمرینات کششی کف پا می‌توانند برای شما مفید باشند.

به هر حال، اگر درد زانو شدید است یا همراه با علائم دیگری نظیر تورم، قرمزی یا سفتی است باید با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید.

سخن پایانی

در این مقاله با ماهیت درد‌ پشت زانو و علل گوناگون بروز این درد آشنا شدیم. تأثیرات ورزش بر زانو‌ها را بررسی کردیم و به تفاوت این درد در زنان و مردان پرداختیم و به علائم مهم و هشداردهنده این عارضه اشاره کردیم که باید به آنها توجه داشته باشید. شما برای درمان این عارضه راه‌های گوناگونی پیش رو دارید که از جمله آنها می‌توان به تمرینات فیزیکی، استفاده از یخ، استراحت کافی، فیزیوتراپی و ... اشاره کرد. پزشک برای تشخیص علت درد در ناحیه پشت زانو، معمولاً معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سؤال می‌پرسد یا از شما می‌خواهد آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI یا سونوگرافی انجام دهید. با توجه به علل گوناگون درد زانو پیشنهاد استثنایی ما به شما این است که از متخصصان خبره drmclinic مشورت بگیرید تا آنها بهترین تصمیم و درمان را برای شما اتخاذ کنند.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو