نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
علائم دیسک کمر پیشرفته؛ از ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع تا فلج کامل
علائم دیسک کمر پیشرفته می‌تواند ناتوانی‌های جدی برای فرد ایجاد کند، به طوری که فرد قادر به حرکت نباشد و از انجام فعالیت‌های معمول روزانه خود باز بماند. همچنین افزایش شدت درد با ضعف شدید عضلات پاها همراهی دارد و فرد حتی قادر به ایستادن روی پاهایش نیست و در موارد شدیدتر علائم دیسک کمر می‌تواند به شکل بی اختیاری ادرار بروز گردد.
پس اگر کمر درد دارید لازم است علائم دلالت کننده و پیشرفت دیسک را بشناسید و برای پیشگیری از عوارض جدی مثل فلج شدن دائمی و از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع حتما در اولین وقت به کلینیک مجهز ارتوپدی مراجعه کنید تا از عوارض جدی در امان باشید.
توجه کنید که استفاده از درمان‌های سنتی برای درمان دیسک منجر به بروز علائم دیسک کمر پیشرفته و بدخیم شدن بیماری شما میشود.
آنچه در اين مقاله مي خوانيد
اگر عارضه بیرون زدگی دیسک در مراحل اولیه شروع آن باشد معمولا برای بیمار علامتی ایجاد نمی‌کند و در صورت درد این علائم بسیار محدود بوده و اختلالی برای بیمار ایجاد نمی‌کند.
اما زمانی که بیماری دیسک شدیدتر است معمولاً با علائم خطرناکترین دیسک کمر همراه است زیرا در مراحل پیشرفته دیسک می‌تواند به نخاع و ریشه‌های عصبی فشار وارد کند و با تأثیر آن بر این عصب علائم دیسک کمر پیشرفته ظاهر میشود. بنابراین، علائم خطرناکترین دیسک کمر شامل موارد زیر است:
طبق آمار، یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه به جراح ستون فقرات، کمردرد است که می‌تواند شدیدتر باشد و معمولاً هنگام بلند کردن اجسام برای بیمار مشکل ایجاد کند. در برخی موارد ممکن است درد به صورت بی‌حسی و ضعف شدید ظاهر شود و علت بروز چنین علائمی فشار زیادی است که دیسک آسیب دیده به عصب سیاتیک وارد می‌کند.
فاصله بین حملات درد کمتر میشود یعنی فرد میگویید همیشه این درد را دارد همچنین در موارد شدید درد دیسک‌های بین مهره‌ای در سایر نقاط مثل پشت و گردن نیز مشاهده شود.
-
♦ مشکل در راه رفتن و ایستادن
همانطور که می‌دانید نخاع به صورت عمودی قرار دارد. هنگامی که فرد می‌ایستد، دیسک آسیب دیده فشار بیشتری به ریشه‌های عصبی وارد می‌کند. هنگام راه رفتن، مهره‌های کمر روی یکدیگر حرکت میکنند.
حرکت یکنواخت مهره‌ها به اعصاب و ریشه‌های عصبی نخاع فشار وارد می‌کند. بنابراین با فشار دیسک‌های برآمده که روی اعصاب حسی و حرکتی وارد میکنند، بیمار هنگام راه رفتن و ایستادن دچار درد شدید میشود و راه رفتن و ایستادن را برای بیمار مشکل می‌کند.
-
♦ اختلال عملکرد روده و مثانه
بی اختیاری ادرار یکی از جدی‌ترین علائم خطرناکترین دیسک کمر است که در به علت تخریب ریشه‌های عصبی در نخاع و فشار بر عصب‌های حسی در ان ناحیه ایجاد میشود. اگر بیمار دچار علائم خطرناک دیسک شد، باید بلافاصله به دکتر دیسک کمر مراجعه کرده و بلافاصله تحت عمل جراحی دیسک قرار گیرد.
علائم قطعی علائم دیسک کمر پیشرفته:
اگرچه دیسک معمولاً بدون هیچ علامتی به بدن دیده میشود، اما گاهی اوقات می‌تواند به دوره نهفته پیشرفت کند و بدون علائمی مانند بی حسی و درد مشاهده شود. شایع‌ترین علائم خطرناکترین دیسک کمر:
بزرگترین علامت علائم دیسک کمر و سیاتیک در امتداد خطی است که از کشاله ران تا پا شروع میشود. این درد با مواردی چون سرفه، عطسه و حرکات ناگهانی و یبوست تشدید میشود. این درد را می‌توان در پشت، باسن، پاها و در نهایت در انگشتان احساس کرد. این می‌تواند ناشی از فتق دیسک بین مهره‌ای (فتق دیسک) یا سایر عوارض باشد.
-
♦ بی حسی، مشکل در راه رفتن و ضعف حرکات:
یکی از شایع‌ترین علائم دیسک کمر و سیاتیک در افراد مبتلا به فتق دیسک، بی حسی، گزگز و ضعف است که همراه با درد در پاها است.
-
♦ درد ریشه عصبی یا سیاتیک:
درد ناشی از فشار عصب سیاتیک بر روی دیسک‌های آسیب دیده در ستون فقرات که باعث فتق دیسک میشود. سیاتیک نتیجه التهاب بافت ژلاتینی است که گویی اعصاب را در یک خط طولانی تحریک می‌کند. در نتیجه، سیاتیک از پشت تا ساق پا، باسن و ران ظاهر میشود. درد و بی حسی به عنوان علائم دیسک کمر و سیاتیک نه تنها در دو پا بلکه در یک پا نیز دیده میشود. زیرا هر پا دارای خط عصبی متفاوتی است.
دیسک‌های آسیب دیده ممکن است فشارهای عصبی دیگری در اطراف ستون فقرات داشته باشند، به استثنای عصب سیاتیک. این فشار باعث احساس سوزش و گزگز میشود.
این علامت دیسک را تحت تاثیر قرار می‌دهد در مراحل پایانی نکروز دیده میشود که نشانه فتق بحرانی دیسک است.
اکثر افراد علائم خفیف تا متوسط دیسک را تجربه میکنند این علائم شامل درد های کمر و پا ها که در فواصل مختلف می اید و میرود و معمولا در موارد خفیف تا متوسط با استراحت و درمان های حمایتی و مراقبتی درد بر طرف میشود ولی اگر فرد در همان مراحل که علامت دارد به پزشک ارتوپد مراجعه نکرده باشد اسیب پیشرفته تر و موجب ایجاد عوارض وخیم تر میشود حتی در موارد دیسک پیشرفته ممکن است دیسک های بین مهره سایر ستون فقرات نیز اسیب ببیند و فواصل بین درد کوتاه تر شود . در بیشتر موارد، این درد ثانویه ناشی از کشیدگی عضلات و تاندون‌ها است که ناشی از ناهماهنگی یا وضعیت نامناسب در هنگام بلند کردن اجسام سنگین است، اما دلایل کمردرد بسیار و متنوع است: تومورهای ستون فقرات، پارگی یا کشیدگی. دیسک، آرتریت، کلیه ایجاد شده است. عفونت یا عفونت نخاع کمردرد حاد می‌تواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد، اما کمردرد مزمن بیش از سه ماه طول می‌کشد.
کمردرد معمولاً افراد 30 تا 50 ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد زیرا بدن آنها در این سن دچار تغییراتی میشود. با افزایش سن، آب داخل دیسک کاهش می‌یابد و دیسک بین مهره‌ای ضعیف میشود. دلیل دیگر کاهش قدرت عضلانی در سن 30 سالگی است و به همین دلیل همیشه باید بر روی عضله‌های این منطقه تمرکز و آنها را تقویت کرد تا از ایجاد مشکلات کمر در دوره میانسالی و حتی سالمندی جلوگیری شود.
علائم خطرناکترین دیسک کمر یا فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که قسمت نرم و ژلاتینی دیسک از موقعیت اصلی خود خارج میشود و به ریشه‌های عصبی نخاع فشار وارد می‌کند. فشار زیاد و تورم دیسک باعث ایجاد علائم دیسک کمر پیشرفته میشود.
البته بروز چنین عارضه‌ای برای دیسک به یکباره اتفاق نمی‌افتد و در درازمدت این عارضه به جدی‌ترین حالت خود می‌رسد، بنابراین می‌توان گفت نادیده گرفتن علائم خفیف دیسک کمر باعث ایجاد آن میشود.
اما عواملی مانند افزایش سن، کم تحرکی، اضافه وزن و کار سنگین از جمله عواملی هستند که خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش می‌دهند.
با افزایش سن دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات کمری، انعطاف پذیری و ثبات دوران جوانی خود را از دست می‌دهند و با کوچکترین فشاری پاره می‌شوند. این عامل یکی از شایع‌ترین علل بیماری دیسک است اما متأسفانه سن ابتلا به دیسک کاهش یافته و احتمال بروز این عارضه حتی در سنین پایین نیز دیده میشود.
بی تحرکی و ورزش نکردن، عمر ماشینی از جمله عواملی است که منجر به تخریب و فرسودگی دیسک‌ها میشود.
کسانی که اضافه وزن دارند و شکم بزرگی دارند مشکلات بیشتری در عضلات پشت دارند زیرا با بزرگ شدن شکم فشار بیشتری به مهره‌ها و دیسک‌ها وارد میشود و این فشار باعث از بین رفتن دیسک‌های بین مهره ای می شود. آنها دیسک را برمی دارند و ادامه چنین فعالیت‌هایی شبیه به یک دیسک پیشرفته است.
چاق بودن یکی از شایع‌ترین علل علائم دیسک کمر پیشرفته است. ستون فقرات نقش اصلی‌اش تحمل وزن بدن ما است. فشار بیش از حد روی دیسک‌ها که باعث انعطاف پذیری ستون فقرات میشود و به عنوان نوعی بالشتک نگهدارنده عمل می‌کند، منجر به تغییراتی میشود.
دیسکی که شکل طبیعی خود را از دست می‌دهد، با تأثیر بر عملکرد عصب، علائم و نشانه‌های مختلفی را ایجاد می‌کند. حرکت مرکز ثقل به سمت جلو در دوران بارداری فشار مضاعفی بر ستون فقرات وارد می کند.
این تنها ستون فقرات نیست که وزن بدن را تحمل می‌کند. در کنار عضلات ستون فقرات و شکم، عملکرد تمامی عضلات گردن، پشت و کمر نیز مهم است.
از آنجایی که ماهیچه‌ها در افراد کم تحرک و کسانی که به طور منظم ورزش نمی‌کنند قوی نیستند، باری که ماهیچه‌ها باید تحمل کنند، فشار بیشتری به ستون فقرات وارد می‌کند. این اغلب باعث فشار بر دیسک میشود.
گزارش شده است که سیگار باعث افزایش تحلیل دیسک و کندی بهبودی میشود.
-
♦ تاثیر مستقیم فیزیولوژی نخاع در زندگی روزمره:
در زندگی روزمره، در طیف وسیعی از فعالیت‌ها مانند بلند کردن اجسام، کشیدن و هل دادن اجسام، باید با فیزیولوژی ستون فقرات به درستی برخورد کرد.
هنگام برداشتن بار از روی زمین، زانو باید خم شده و بار برداشته شود. اگر حمل بار بر روی شانه ضروری است، چنین کاری باید در ارتفاعی مانند نردبان، صندلی انجام شود. در طول کار روزانه باید صاف روی صندلی بنشینید اگر صندلی راحت نیست از بالش استفاده کنید. از وارد کردن فشار ناگهانی به کمر هنگام خواب یا بیرون آمدن از رختخواب خودداری کنید.
-
♦ فاکتورهای مرتبط با کسب و کار:
افرادی که باید به کمر خود فشار زیادی وارد کنند. (به عنوان مثال: کارگران ساختمانی)، خم شدن مکرر، رانندگی با ماشین، اتوبوس، کامیون، فعالیت‌هایی که بدن را دائما در معرض ارتعاش قرار می‌دهند، افرادی که مجبورند برای مدت طولانی بایستند یا بنشینند، کمر درد بیشتر در کسانی که به ورزش‌هایی مانند فوتبال، وزنه برداری و قایق سواری می‌پردازند.
بیرون زدگی دیسک یکی از اختلالات متداول ستون فقرات محسوب میشود. این بیماری در مراحل اولیه به خوبی درمان میشود، اما اگر علائم به شدیدترین مرحله خود برسد و بیمار دچار علائم پیشرفته دیسک شود، معمولاً عوارضی برای بیمار به همراهدارد. شایع‌ترین عوارض دیسک‌های کمر پیشرفته شامل:
وقتی طناب نخاعی به ناحیه کمر فشار داده میشود، باعث انقباض ماهیچه‌ها و اعصاب اطراف میشود و باعث ضعف در بازوها و پاها شده و بیمار قادر به حرکت پاهای خود نبوده و یا حین راه رفتن درد و ناراحتی را تجربه می‌کند که خود یک اختلال است.
فشرده شدن اعصاب در ناحیه کمر در ارسال پیام صحیح به مغز اختلال ایجاد می‌کند. بنابراین، با ارسال سیگنال‌های اشتباه به مغز، بیمار علائمی مانند بی حسی و گزگز در اندام‌ها را تجربه می‌کند. با بدتر شدن علائم فتق دیسک، احتمال چنین عارضه‌ای افزایش می‌یابد. دیسک آسیب دیده به کوچکترین واکنش طبیعی بدن حساس است.
شاید برای شما جالب باشد، اما باید بدانید؛ حتی یک سرفه یا عطسه ساده می‌تواند برای بیمار مبتلا به دیسک مشکلاتی ایجاد کند. زیرا واکنش‌های طبیعی بدن مانند سرفه و عطسه باعث حرکت فرد میشود و این وضعیت به دیسک مهره‌ها و کمر فشار می‌آورد.
اگر علائم فتق دیسک ایجاد شود و بیمار درد شدیدی را تجربه کند. روند زندگی انسان قطع میشود و امکان راه رفتن و انجام ساده‌ترین کارها از او سلب می شود.
گاهی اوقات دیسک بین مهره‌ای دچار پارگی خفیف یا التهاب میشود، که این بیماری خفیف است و علائم خفیف دیسک کمر دارد، اما گاهی اوقات دیسک دچار بیرون زدگی و فتق شده و به یک بیماری پیشرفته تبدیل میشود. چه زمانی این وضعیت اتفاق می‌افتد؟
بیماری پیشرفته دیسک زمانی رخ می‌دهد که چندین مهره دیگر در دیسک بیرون بزنند. به عبارتی زمانی که دیسک پاره شده و از جای خود خارج شوند به نخاع و ریشه‌های اطراف خود آسیب می‌رسانند.
این عبارت در موارد دیگر نیز به کار میرود; گاهی زمانی که فردی به بیماری دیسک مبتلا میشود یا بیماری دیسک خفیف وی عود می‌کند، برای وی به عنوان راه حل درمان جراحی تجویز میشود. در این موارد گفته می شود که فرد دارای دیسک پیشرفته است.
بنابراین بیماری پیشرفته دیسک همان بیماری دیسک است که علائم عصبی در فرد ایجاد می‌کند یا تعداد زیادی دیسک را درگیر می‌کند و معمولا این دیسک‌ها نیاز به جراحی دارند و اغلب جراح را مجبور به انجام عمل جراحی میکنند.
افراد مبتلا به فتق دیسک پیشرفته ممکن است برای کاهش درد و علائم خود نیازی به استراحت کامل نداشته باشند. زیرا قدرت عضلانی آنها با استراحت کامل کاهش می‌یابد. اگر دیسک دارید، برای جلوگیری از کمردرد باید موارد زیر را به دقت در نظر بگیرید:
-
♦ هرگز وقتی از کمر خم شده‌اید چیزی بلند نکنید.
-
♦ روش صحیح نشستن را در طول روز دنبال کنید
-
♦ استراحت نسبی داشته باشید.
-
♦ ورزش‌های سنگین مانند کوهنوردی انجام ندهید.
-
♦ از نشستن طولانی مدت در وضعیت بد خودداری کنید.
-
♦ تا حد امکان رانندگی نکنید.
-
♦ به طور منظم ورزش کنید، مانند شنا، پیاده روی و غیره.
تشخیص علائم دیسک کمر پیشرفته معمولاً با گرفتن شرح حال از بیمار و سپس معاینه فیزیکی آغاز میشود. شدت، محل، نوع درد و عوامل درد بهتر یا بدتر همه در تشخیص علت بیماری مهم هستند.
معاینه فیزیکی شامل بررسی محل درد، دامنه حرکت، قدرت عضلانی و حس لامسه اندام است که در نهایت پزشک را به این نتیجه می‌رساند که آیا نخاع و اعصاب آن آسیب دیده است یا خیر.
این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تنها در صورتی که از دارو راضی هستید و هیچ نشانه‌ای از خطر را نشان نمی‌دهد استراحت کند و همچنین امکان نظارت مختصر را فراهم می‌کند تا اگر علائم شما بهبود نیافت، ممکن است درخواست بیشتری بکند.
شاید تحقیقات بیشتری انجام شود. جلسات مختلف تصویربرداری علائمی مانند ضعف عضلانی، اختلالات کنترل ادرار و مدفوع، تب و کاهش وزن برای گرفتن شرح حال از بیمار بسیار مهمتر است و در صورت داشتن هر یک از این علائم همراه با کمردرد، باید فورا و نیاز به مراجعه دکتر فوراً این موارد را به او اطلاع دهید تا علت آن مشخص شود.
سایر آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل آزمایش خون، ام آر آی، سی تی اسکن، رادیوگرافی، نوار عصب و عضله، سونوگرافی یا اسکن استخوان باشد. هر یک از این مطالعات نتایج خاص خود را بدنبال دارد.
در بیشتر مواقع، روش‌های میکروسکوپی پیشرفته که در سرتاسر جهان انجام می‌شوند، این احتمال را افزایش می‌دهند که دیسک از جای خود بیرون بیاید و دیگر به نخاع، ریشه‌های عصبی و ناحیه اطراف فشار وارد نشود.
در برخی موارد که ممکن است چندین دیسک درگیر باشد، از روش‌های ایمپلنت و پروتز استفاده میشود و بیماران می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند.
اما بیماری دیسک چندان وحشتناک نیست که ما از آن بترسیم و چیزی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند و در بیشتر موارد بیمار پس از عمل با بهترین جراحی دیسک زندگی خوب و سالمی خواهد داشت. متخصص زندگی مناسبی را هدایت می‌کند.
اما اگر فردی که دیسک پیشرفته دارد به موقع تحت عمل جراحی قرار نگیرد و به طور نامناسب درمان نشود، آنچه در زندگی روزمره خود می‌بینیم این است که بیمار ممکن است آن زمان طلایی یا زمان جراحی را از دست بدهد و هرگز به نتیجه مطلوب از عمل جراحی نرسد.
اگر دیسک خفیف باشد، برای درمان آن نیازی به عمل جراحی نیست. فیزیوتراپی دیسک می‌تواند از جراحی باز و بسته جلوگیری کند. جراحی نیز مانند هر عمل دیگری خطرات خاص خود را دارد و اغلب نتیجه نهایی قبل از عمل مشخص نمی‌شود.
بنابراین نمی‌توان از درمان سریع یا قطعی فتق پیشرفته دیسک مطمئن بود. بنابراین بهترین راه حل، درمان به موقع دیسک‌های خفیف کمر و استفاده از روش‌های فیزیوتراپی موثر در درمان دیسک است. این روش‌ها همچنین به کاهش علائم فتق پیشرفته دیسک کمک میکنند.
ریشه‌های عصبی که از نخاع انشعاب می‌یابند به یکدیگر پیوند خورده و تنه عصب بزرگ سیاتیک را تشکیل می‌دهند که از گردن تا کمر و داخل باسن و ران و حتی تا پاها انشعاب می‌یابد.
از مشکلات شایعی که در اثر بیرون زدگی دیسک و فشار این دیسک بر روی ریشه‌های عصبی در مسیر کانال نخاعی ایجاد میشود درد سیاتیک است. علائم دیسک کمر و سیاتیک شامل موارد ذیل خواهد بود:
- بروز درد در نواحی مسیر عصب سیاتیک (پا، ران و پشت ران، ساق و انگشتان پا)
- بروز درد عصبی و علائم عصبی از جمله بی حسی یا گزگز و ضعف در پاها
- درد حین حرکت
- بروز ناگهانی علائم
- از دست دادن کنترل روده و ناتوانی در نگه داشتن ادرار و فلج شدن
اکنون با آگاهی از علائم دیسک کمر و سیاتیک می‌توانید در خصوص علائم پیشرفته این بیماری بیشتر بدانید و نسبت به درمان آن اقدام کنید.
دیسک خفیف معمولاً در اثر ایجاد شکاف یا ترک جزئی در دیواره خارجی دیسک بروز می‌کند. در خصوص علائم خفیف دیسک کمر می‌توان به بروز درد در بخش پایین کمر، بی حسی و ضعف در پاها و کمر، بروز خارش و سوزش در قسمت ران پا، شدیدتر شدن درد حین راه رفتن یا ایستادن، سرفه، عطسه و اقدامات ناگهانی و بهبود درد و ناراحتی با استراحت کاهش می‌یابد.
در خصوص برطرف کردن علائم دیسک کمر پیشرفته و علائم خفیف دیسک کمر باید گفت دیسک در مراحل خفیف به راحتی قابل درمان می‌باشد، اما با پیشرفت بیماری نه تنها علائم و عوارض بیشتر میشود، بلکه برای درمان آن نیاز به جراحی خواهید داشت.
در دیسک پیشرفته علاوه بر سیاتیک و کمردرد شدید، فرد دچار بی حسی شدید پاها و حتی بی‌اختیاری ادرار و مدفوع میشود.
در این صورت باید بلافاصله جراحی باز یا بسته انجام شود تا فشار روی عصب کاهش یابد. با انجام درمان‌های فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی می‌توانید از ایجاد فتق دیسک و نیاز به جراحی جلوگیری کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو