نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
عفونت ناخن پا؛ افتادگی ناخن پا در پی عدم درمان
آیا انگشت پای شما قرمز و متورم شده است یا حتی درد می‌کند؟ این علائم ممکن است نشان‌دهنده عفونت در ناخن پا باشند. عفونت در ناخن‌های پا یک بیماری شایع به‌ویژه در افراد مبتلا به دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف به‌حساب می‌آید. دانستن علت عفونت می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید که آیا خودتان می‌توانید آن را درمان کنید یا باید با
دکتر برای عفونت ناخن پا تماس بگیرید. در ادامه هرآنچه برای دانستن عفونت‌های مرتبط با ناخن‌های پا نیاز است را بیان می‌کنیم.
برای مشاوره درباره عفونت ناخن پا با پزشک متخصص تماس بگیرید.
برای آنکه در خصوص علت عفونت بدانیم بد نیست در مورد این معضل بیشتر بدانیم. عفونت در پوست اطراف ناخن «پارونیشیا» نامیده می‌شود. این عفونت ممکن است منشأ باکتریایی یا قارچی داشته باشد. اگر انگشت پای شما عفونی شده است، یکی از موارد زیر ممکن است در ایجاد آن سهیم باشد:
-
ناخن پایتان را خیلی کوتاه می‌کنید یا کوتیکول اطراف ناخن را می‌برید
-
فرورفتن ناخن در پوست (کناره ناخن شما به داخل پوست فرو می‌رود)
-
ابتلا به عفونت قارچی به دلیل راه‌رفتن پابرهنه در مکان‌های عمومی مانند فضای دوش سالن بدنسازی یا رختکن
-
داشتن پینه پا (پوست ضخیم ناشی از مالش، مثلاً زمانی که انگشت پا به کفش شما ساییده می‌شود)
-
پاهای خود را زیاد در آب قرار می‌دهید (مثلاً اگر زیاد شنا می‌کنید)
اگر مبتلا به دیابت هستید، احتمال اینکه دچار عفونت شوید بیشتر است. زیرا آسیب به رگ‌های خونی شما در اثر قند خون بالا می‌تواند کار مقابله کردن بدن در برابر عفونت را سخت‌تر کند. همچنین آسیب به اعصاب به علت دیابت می‌تواند از درک احساس عفونت در ناخن‌های پا جلوگیری کند. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید احتمال ابتلا به عفونت در ناخن پا در شما بیشتر است. این افزایش میزان ابتلا شامل افراد مبتلا به HIV یا کسانی که پیوند عضو داشته‌اند نیز می‌شود.
همان‌طور که اشاره کردیم عفونت می‌تواند منشا باکتریایی یا قارچ داشته باشد.
عفونت قارچی
عفونت قارچی می‌تواند هر قسمتی از بدن شما را درگیر کند. قارچ‌ها به طور معمول در کنار باکتری‌های مختلف در بدن و روی آن وجود دارند. اما زمانی که یک قارچ شروع به رشد بیش از حد می‌کند، می‌تواند تبدیل به عفونت شود.
«اونیکومیکوزیس» یک عفونت قارچی است که ناخن‌های دست یا پا را درگیر می‌کند. عفونت‌های قارچی معمولاً باگذشت زمان ایجاد می‌شوند؛ بنابراین هرگونه تفاوت در ظاهر ناخن شما ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.
علت گسترش عفونت قارچی
عفونت قارچی ناخن از رشد بیش از حد قارچ‌ها در داخل، زیر یا روی ناخن‌های پا رخ می‌دهد. قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند؛ بنابراین این نوع محیط می‌تواند به طور طبیعی باعث افزایش جمعیت آن‌ها شود.
باید گفت قارچ‌هایی که از قبل در داخل بدن یا روی بدن شما وجود دارند می‌توانند باعث ایجاد عفونت در ناخن پا شوند.
اگر با فردی که عفونت قارچی دارد، در تماس باشید، ممکن است شما نیز به این عفونت مبتلا شوید. عفونت‌های قارچی می‌توانند در ناخن‌های پا بیشتر از ناخن‌های دست دیده شوند؛ احتمالاً به این دلیل که انگشتان پا معمولاً در کفش قرار دارند که یک محیط گرم و مرطوب و بسیار عالی برای رشد قارچ به‌حساب می‌آید.
اگر برای مانیکور یا پدیکور ناخن به سالن زیبایی می‌روید حتماً بپرسید کارکنان آنجا چگونه ابزار خود را ضدعفونی می‌کنند و هرچند وقت یک‌بار این کار را انجام می‌دهند. ابزارهایی مانند سنباده و ناخن‌گیر اگر ضدعفونی نشوند، می‌توانند عفونت‌های قارچی را از فردی به فرد دیگر منتقل کنند.
علت‌های مختلفی برای عفونت قارچی ناخن وجود دارد که هر علتی نیز درمان مخصوص به خود را دارد. باید گفت بسیاری از علل عفونت قارچی ناخن قابل پیشگیری هستند. عواملی که خطر ابتلا به عفونت ناخن را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
-
دیابت
-
بیماری که باعث ضعیف شدن گردش خون می‌شود.
-
افراد بالای 65 سال
-
کاشت ناخن در سالن‌های آرایشی یا استفاده از ناخن‌های مصنوعی
-
شناکردن در استخر عمومی
-
داشتن آسیب ناخن
-
داشتن آسیب پوستی در اطراف ناخن
-
انگشتان دست یا پای فرد برای مدت طولانی مرطوب باشند
-
سیستم ایمنی ضعیف
عفونت ناخن در مردان بیشتر از زنان و در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می‌شود. اگر یکی از اعضای خانواده اغلب به این نوع عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شود، احتمال اینکه شما نیز به عفونت‌های ناخن‌های پا دچار شوید زیاد است. همچنین افراد مسن در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن هستند زیرا گردش خون ضعیف‌تری دارند. از طرفی با افزایش سن، ناخن‌ها کندتر رشد کرده و ضخیم‌تر می‌شوند.
عفونت قارچی ناخن ممکن است بخشی از ناخن، کل ناخن یا چندین ناخن را در بر بگیرد. علائم رایج عفونت قارچی ناخن پا عبارت‌اند از:
-
یک ناخن که از مسیر رشدش منحرف‌شده و ممکن است از گوشت زیرین خود جدا شده باشد.
-
تولید بو از ناخن آلوده
-
شکننده شدن ناخن
در ادامه به چند مورد از عفونت‌های قارچی اشاره می‌کنیم:
عفونت زیر ناخنی دیستال
عفونت‌های زیر ناخنی دیستال شایع‌ترین نوع عفونت قارچی ناخن هستند و می‌توانند ناخن‌های دست‌وپا را آلوده کنند. هنگام عفونت، لبه خارجی ناخن ظاهری دندانه‌دار با رگه‌های سفید و یا زرد پیدا می‌کند و عفونت به قسمت زیرین ناخن نفوذ می‌کند.
عفونت سطحی سفید
عفونت‌های سطحی سفید ممکن است ناخن‌های پا را به طور کامل درگیر می‌کنند. نوع خاصی از قارچ به لایه‌های بالایی ناخن حمله و لکه‌های سفید مشخصی روی ناخن ایجاد می‌کند. در نهایت این لکه‌های سفید کل ناخن را می‌پوشانند و باعث می‌شوند ناخن زبر و مستعد فروریختن شود. به‌علاوه لکهها روی ناخن ممکن است حفره‌دار و پوسته‌پوسته شوند.
زیر ناخنی پروگزیمال
عفونت‌های زیر ناخن پروگزیمال آن‌چنان شایع نیستند اما می‌توانند ناخن‌های دست‌وپا را درگیر کنند. با گسترش عفونت، لکه‌های زردرنگی در پایه ناخن ظاهر می‌شوند. این عفونت اغلب در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف ایجاد خواهد شد.
عفونت باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی پا کمتر از عفونت‌های قارچی ایجاد می‌شوند اما ممکن است گاهی اوقات بسیار شدیدتر از عفونت قارچی باشند. عفونت پا می‌تواند منجر به عفونت سیستمیک (کل بدن) شود. بیشتر عفونت‌های باکتریایی از زخم‌ها یا ساییدگی‌ها شروع می‌شوند.
به‌عنوان‌مثال آن‌ها می‌توانند در ناخن فرورفته پا (اونیکوکریپتوز) تجمع یابند. حتی اگزما یا آفتاب‌سوختگی شدید می‌تواند فرصتی برای عفونت توسط باکتری‌ها ایجاد کند. تنها چیزی که برای ورود باکتری لازم است یک برش یا زخم در سطح پوست اطراف ناخن‌های پا است. هرکسی ممکن است به عفونت باکتریایی پا مبتلا شود. اما خطر این عارضه در افراد زیر بیشتر است:
-
افراد مسن
-
افراد دیابتی (گردش خون ضعیف به‌علاوه کاهش توانایی در مبارزه با عفونت).
-
سیستم ایمنی ضعیف (اچ‌آی‌وی درمان‌نشده، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، شیمی‌درمانی)
عفونت باکتریایی باعث قرمزی، تورم پوست، درد و احتمالاً چرک زرد یا سبزرنگ می‌شود. شایع‌ترین عامل عفونی ناخن پا استافیلوکوکوس اورئوس (عفونت استاف) است. باکتری‌های دیگری که در ایجاد عفونت باکتریایی نقش دارند، عبارت‌اند از:
اریتراسما
اریتراسما یک عفونت باکتریایی است که اغلب با قارچ اشتباه گرفته می‌شود. این عفونت توسط باکتری «کورینه باکتریوم مینوتیسیوم» ایجاد و بیشتر در افراد مبتلا به دیابت یا چاقی دیده می‌شود. مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها نیز در چین‌های پوست قرار می‌گیرند، مانند:
-
زیربغل
-
زیر سینه‌ها
-
در کشاله ران
-
بین انگشتان پا
در پوست روشن لکهها ممکن است ابتدا صورتی یا قرمز به نظر برسند. روی پوست تیره دیده‌شدن آن‌ها سخت‌تر است اما پس از مدتی به‌سرعت قهوه‌ای و پوسته‌پوسته می‌شوند. اریتراسما اغلب با یک نور فرابنفش به نام لامپ وود تشخیص داده می‌شود.
این نور باعث درخشش باکتری‌ها به رنگ صورتی مرجانی می‌شود. این عفونت بهتر است با یک کرم موضعی اسید فوزیدیک یا یک آنتی‌بیوتیک خوراکی مانند زیتروماکس (آزیترومایسین) یا اریتروسین (اریترومایسین) تحت نظر متخصص پوست درمان شود.
آبسه پا
عفونت‌های باکتریایی پا گاهی فراتر از سطح بیرونی بافت هستند و حفره‌ای از چرک تشکیل می‌دهند که به آن آبسه می‌گویند. آبسه پا اغلب در اثر زخم‌های سوراخ شده یا عفونت فولیکول موی پا ایجاد می‌شود. این عارضه شبیه کورک است اما با این تفاوت که بافت‌های عمیق‌تری را در بر می‌گیرد.
باکتری استافیلوکوکوس ارئوس اغلب باعث ایجاد آبسه می‌شود اما اگر محدود به پا باشد فوزوباکتریوم، نکروفورم و آرکانوباکتریوم پیوژنز نقش بیشتری دارند. علائم آبسه عبارت‌اند از:
-
سرخی
-
تورم
-
گرما
-
درد
-
یک برآمدگی برجسته که می‌تواند خودبه‌خود فوران کند.
-
تب با درجه پایین
-
ناخوشی عمومی
آبسه‌ها اغلب با معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شوند. پزشک شما ممکن است برای یافتن بهترین آنتی‌بیوتیک برای ازبین‌بردن آن، کشت باکتری را تجویز کند. درمان معمولاً شامل تخلیه آبسه به همراه مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای عفونت است. یک مسکن OTC مانند تیلنول (استامینوفن) می‌تواند درد و تب را کاهش دهد.
سلولیت
سلولیت معمولاً در اثر شکستگی پوست ایجاد می‌شود و به‌خصوص در افراد مبتلا به دیابت و کسانی که گردش خون ضعیفی دارند، شایع است. سلولیت معمولاً به‌عنوان یک ناحیه کوچک التهابی شروع می‌شود که به‌سرعت به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابد. ویژگی‌های این عارضه عبارت‌اند از:
ما تا اینجا از علت ایجاد عفونت در ناخن پا گفتیم اما در ادامه درباره مواردی صحبت می‌کنیم که رعایت آن‌ها از عفونت پا جلوگیری می‌کند:
-
تمیز و خشک نگه‌داشتن پاها
-
شست و شوی منظم روزانه با آب و صابون
-
پابرهنه نرفتن در فضاهای عمومی
-
عدم استفاده از کفش یا ناخن‌گیر دیگران
-
کوتاه نگه‌داشتن ناخن‌های پا
-
جوراب و کفش خود را به طور مرتب تعویض کنید تا از تجمع رطوبت جلوگیری کنید.
-
اگر پاهای شما زیاد عرق می‌کنند یا مستعد عفونت قارچی هستند، از پودر یا اسپری پای ضدقارچ OTC روزانه استفاده کنید.
-
اگر پوست پای شما بریده شده یا خراشیده شده است، بلافاصله آن را با آب و صابون بشویید. سپس آن را با یک باند استریل بپوشانید.
-
اگر پای شما مستعد خشکی و ترک است، از کرم پای وازلین برای نرم کردن پوست استفاده کنید.
اگر عفونت‌های ناخن‌های پا منشأ باکتریایی داشته باشد، کرمهای ضدقارچ یا قرص آنتی‌بیوتیک می‌توانند مشکل را برطرف کنند. درصورتی که منشا عفونت قارچ باشد شما می‌توانید برای رفع آن می‌توان از داروهایی مانند: تربینافین، ایتراکونازول،گریزئوفولوین و فلوکونازول استفاده کرد. اما با توجه به انواع قارچ‌ها و تفاوت علائم عفونت آن‌ها در بیماران، بهتر است حتما ابتدا با یک متخصص پوست مشورت نمایید.
برای درمان عفونت ناخن درحال‌رشد،
دکتر ناخن پا ممکن است ناخن را بلند کند و یک تکه پنبه یا یک آتل زیر آن قرار دهد. این کار به رشد ناخن، بدون فرورفتن در پوست کمک می‌کند. اگر انجام این کار اثری نداشته باشد، پزشک می‌تواند بخشی یا تمام ناخن آسیب‌دیده را بردارد.
گاهی اوقات عفونت می‌تواند باعث ایجاد تاول پر از چرک شود؛ درنتیجه ممکن است پزشک مجبور شود تاول را تخلیه کند. شما همچنین می‌توانید درمان‌های زیر را در خانه امتحان کنید:
-
انگشت پا را حدود 15 دقیقه در وان یا سطلی پرازآب گرم و نمک خیس کنید. سعی کنید در طول روز این کار را سه تا چهار بار انجام دهید.
-
یک پماد دارویی را روی انگشت پا مالیده و در یک باند تمیز بپیچید.
-
برای درمان ناخن فرورفته، گوشه ناخن را به‌آرامی بلند کنید. یک تکه نخ کوچک پنبه‌ای یا نخ دندان موم شده را زیر آن قرار دهید تا ناخن را از پوست شما دورنگه دارد.
-
برای آنکه از انگشتان پای خود در هنگام بهبودی، محافظت کنید، بهتر است کفش‌های گشاد و راحت بپوشید که پای شما را اذیت نمی‌کنند. به‌علاوه سعی کنید پای خود را خشک نگه دارید و هر روز جوراب‌هایتان را عوض کنید.
پزشک شما ابتدا به‌دقت به ناخن پای آسیب‌دیده نگاه می‌کند تا علائم شما را ارزیابی کند. بسیاری از پزشکان می‌توانند علت عفونت را به‌سادگی با نگاه‌کردن به انگشت عفونی شناسایی کنند. بااین‌حال، برای تأیید عفونت باید آزمایشاتی انجام شود.
برای تشخیص علت عفونت پزشک شما احتمالاً یک نمونه کوچک از زیر ناخن شما را برای تجزیه و تحلیل بیشتر آن، جدا می‌کند. مشاهده سلول‌ها در زیر میکروسکوپ می‌تواند به تشخیص نوع عفونت‌های ناخن‌های پا کمک کند.
اگر با مشاهده زیر میکروسکوپ نوع عفونت مشخص نشد، می‌توان نمونه جداشده را کشت داد تا از این طریق علت مشخص شود. جواب کشت همچنین به پزشک شما کمک می‌کند تا دارو برای عفونت تجویز کند.
نوع آنتی‌بیوتیکی که برای شما تجویز شده به پیشرفت و شدت عفونت پایتان بستگی دارد. بیماران مبتلا به عفونت‌های خفیف را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند سفالکسین، دیکلوکساسیلین، آموکسی‌سیلین یا کلیندامایسین درمان کرد.
عفونت شدیدتر معمولاً به‌صورت داخل وریدی با سیپروفلوکساسین - کلیندامایسین، پیپراسیلین - تازوباکتام یا ایمی‌پنم - سیلاستاتین درمان می‌شود. هیچ یک از این آنتی‌بیوتیک‌ها بدون تجویز پزشک در دسترس نیستند. اگرچه داروهای فوق برای درمان عفونت پا محبوب‌ترین هستند، اما باید گفت نوع آنتی‌بیوتیکی که برای پای شما تجویز می‌شود به علت عفونت پا بستگی دارد.
برداشتن ناخن با جراحی می‌تواند برای عفونت‌های قارچی شدید یا مواردی که عفونت دوباره عود کرده است، انجام شود. در این جراحی کل ناخن یا تنها بخشی از آن را می‌توان برداشت. برداشتن ناخن با جراحی را می‌توان در مطب پزشک انجام داد.
پزشک برای جلوگیری از درد، ماده بی‌هوشی موضعی در انگشت پای شما تزریق می‌کند. سپس او از ابزاری برای شل کردن پوست اطراف ناخن و جدا کردن ناخن از پوست استفاده می‌کند. اگر فقط بخشی از ناخن درگیر عفونت باشد، پزشک فقط قسمت درگیر را بر می‌دارد.
اگر می‌خواهید با جلوگیری از رشد مجدد ناخن از عفونت آن جلوگیری کنید، پزشک می‌تواند ماتریکس ناخن را از بین ببرد. این کار با استفاده از یک ماده شیمیایی در ناحیه کوتیکول پس از برداشتن صفحه ناخن انجام می‌شود.
ممکن است بتوانید با تخلیه عفونت ناخن، درد شدید موجود در پای خود را تسکین دهید. این روش ضروری نیست و اگر درد ندارید، توصیه نمی‌شود. تخلیه عفونت ناخن اگر به‌درستی انجام شود بی‌خطر است. البته بهتر است برای این کار به پزشک مراجعه کنید.
برای خارج کردن عفونت از زیر ناخن یک گیره کاغذ را صاف کنید و نوک آن را روی شعله حرارت دهید تا قرمز شود. هیچ اعصابی در ناخن وجود ندارد. بنابراین قراردادن گیره کاغذ داغ روی ناخن دردی ایجاد نمی‌کند.
این موضوع که ناخن عصب ندارد درست است اما شما باید حواستان باشد که گیره کاغذ را با فشار وارد نکنید؛ چراکه در پوست زیر ناخن عصب وجود دارد. اگر فشاری که به ناخن وارد شود، زیاد باشد ممکن است به طور تصادفی به اعصاب پوست زیر ناخن آسیب برساند.
خب همان‌طور که گفتیم یک گیره کاغذ را به‌آرامی در کیسه چرکی وارد و یک سوراخ کوچک ایجاد کنید. بعد از انجام این کار، عفونت خارج می‌شود و درد تسکین می‌یابد. اگر پس از تخلیه عفونت ناخن، درد شما از بین نرود، ممکن است مشکل جدی‌تری داشته باشید؛ درنتیجه باید به پزشک مراجعه کنید.
برای مشاوره درباره عفونت ناخن پا با پزشک متخصص تماس بگیرید.
نتیجه‌گیری
در مقاله حاضر علاوه بر عفونت در خصوص موارد متعددی از جمله دارو برای عفونت، تخلیه عفونت و علت عفونت در ناخن پا صحبت کردیم.
همان‌طور که اشاره کردیم عفونت در ناخن پا یک عارضه شایع به‌حساب می‌آید که ممکن است هرکسی به آن مبتلا شود. عفونت‌های ناخن پا ممکن است منشأ قارچی یا باکتریایی داشته باشد که هرکدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند.
برای تشخیص نوع عفونت باید یک سری آزمایش انجام داد تا اطمینان حاصل شود. اگر می‌خواهید به عفونت در ناخن پا مبتلا نشوید، بهتر است تمام نکاتی که در بالا به آن به آن اشاره کردیم را رعایت کنید.
در صورت ابتلا به عفونت ناخن پا، پزشک یک سری دارو برای درمان این عارضه می‌دهد که مصرف آن‌ها مشکل را حل می‌کند. اگر شما نیز با عارضه عفونت پا مواجه شده‌اید و به دنبال یک مرکز حرفه‌ای در این زمینه می‌گردید، ما با کمال افتخار پذیرای شما عزیزان خواهیم بود. سلامتی را از ما بخواهید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو