نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
آیا درد لگن نشانه بارداری است و از چه زمانی شروع می‌شود؟
آیا درد لگن نشانه بارداری است؟ درد لگن ممکن است نشانه بارداری باشد، اما همچنین ممکن است ناشی از مشکلات دیگری مانند التهاب لگن باشد. این درد به‌خاطر کشش رباط‌ها است، که از اوایل بارداری شروع شده و در اواخر بارداری شدیدتر می‌شود و غالباً در آخر بارداری سه ماه سوم به اوج خود می‌رسد. ممکن است برای شما نیز سوال پیش آمده باشد که آیا درد لگن نشانه حاملگی است؟ درد در ناحیه لگن در بارداری، طبیعی و به دلیل سازگاری بدن با تغییرات در شکم و لگن است. اگر درد لگن دارید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت آن را مشخص کند. اطلاعات دقیق و صحیح می‌تواند به شما کمک کند تا از وضعیت خود آگاه شوید و تصمیم مناسب برای درمان بگیرید. پس بهتر است برای جلوگیری از عوارض احتمالی نسبت به مشخص‌شدن علت و درمان درد استخوان لگن در یکی از کلینیک فوق تخصصی لگن اقدام کرد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
زمان شروع درد ناحیه لگن در دوران بارداری چه زمانی است ؟
در مورد زمان دقیق آغاز درد در ناحیه لگن هنگام بارداری نمی‌توان به نتیجهٔ قطعی رسید. در دوره بارداری درد استخوان لگن می‌تواند در روزهای اول بارداری یا اواسط و آخر دوران بارداری شروع شود.
-
♦ در ماه‌های اول: در این زمان رحم مادر هنوز بسیار سنگین نشده و فشاری بر بدن مادر نمی‌آید. این درد به دلیل تغییرات هورمونی خاص در بدن مادر مثل انعطاف رباط‌ها اتفاق می‌افتد.
-
♦ در ماه‌های میانی: این روزها نی‌نی، مادر رشد می‌کند و وزن مادر سنگین‌تر می‌شود. این سنگینی و رشد درون رحم مادر باعث ایجاد درد در ناحیه لگن می‌شود.
-
♦ در ماه‌های پایانی: در این زمان درد لگن در خانم‌های باردار بسیار شدیدتر می‌شود. به دلیل این که مفصل لگن با منعطف و نرم‌شدن بسیار و رشد نهایی کودک برای به‌دنیاآمدن، باعث می‌شود درد استخوان لگن و کمر بسیار زیاد شود.
علت درد لگن در اوایل بارداری چیست؟
در دوران بارداری بدن دنبال راهی است تا فضای رحم را افزایش دهد، تا رشد جنین در رحم مادر آسان‌تر شود. در بارداری با افزایش ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن باعث کشش رباط‌ها که هنگام زایمان کمک به سزایی می‌کند. این کشیده‌شدن‌ها و لغزش‌ها باعث درد استخوان لگن در بارداری می‌شود. این درد تا زمانی که حاد نشود خطر خاصی برای مادر و کودکش ندارد.
با نرم‌شدن مفاصل و رباط‌ها در بدن مادر، کودک در زمان زایمان راحت می‌تواند در رحم جابه‌جا شود. با سنگین‌شدن بچه در رحم درد استخوان لگن شروع می‌شود.
درد لگن در بارداری برای خانم‌ها ناشناخته نیست و حدوداً در هر زمان عادت ماهیانه خود، دردی شبیه گرفتگی عضلات احساس می‌کنند. درد استخوان لگن در بارداری شبیه عادت ماهیانه است؛ اما مدت‌زمان بیشتر و زمان طولانی‌تری این درد ادامه دارد.
عوامل ایجادکننده درد مفصل لگن در بارداری در هر زمان متفاوت است. البته بعضی از بانوان احتمال دارد در زمان مشابه هم درد لگن را تجربه کنند. اما بیشتر بانوان در ماه‌های اول بارداری و ماه‌های آخر بارداری این درد را تجربه می‌کنند.
دلایل شایع درد استخوان لگن در بارداری می‌تواند موارد زیر باشد:
-
♦ طرز خوابیدن: خوابیدن به‌صورت پهلوگاهی با فشار بر مفصل‌های لگن باعث درد برای فرد می‌شود و هر چه زمان از بارداری می‌گذرد زنان نمی‌توانند به پشت یا جلو بخوابند و با خوابیدن به پهلو که برایشان راحت‌تر است باعث تشدید درد خود می‌شوند.
-
♦ هورمون ریل اکسین: هورمون‌های بارداری مثل ریلاکسین می‌تواند دلیل درد مفصل لگن باشد. این فرایند با اینکه دردناک و برای مادر اذیت‌کننده است، اما برای کودک مفید است چون برای سازگاری رحم و آماده‌شدن برای زایمان خوب است. اما اگر درد در این ناحیه در شرایط عادی رخ دهد و فرد باردار نباشد برای درمان مفصل لگن اقدام کنید.
-
♦ درد رباط گرد: درد زیاد در قسمت شکم با کشاله‌های ران در سه ماه دوم، احتمال دارد به دلیل درد رباط گرد باشد. این رباط‌ها مسئولیت حمایت از هر دو طرف رحم را به عهده دارند. حرکت تند و سریع در خانم‌ها می‌تواند باعث گرفتگی و انقباض رباط گرد و درد شود.
-
♦ سیاتیک: رحم با فشار به عصب سیاتیک احتمال دارد در سه ماه سوم بارداری درد ایجاد کند که معمولاً همراه بااحساس گزگز در لگن، باسن و ران است.
-
♦ فشار وارده از وزن جنین: درد ناحیه لگن در بارداری، از همان هفته‌های اول وجود دارند. اما در هفته‌های آخر بارداری این دردها بیشتر مادر را آزار می‌دهند. این افزایش صعودی درد به‌خاطر این است که در این مدت، کودک بیشتر از ماه‌های اول رشد کرده و می‌کند و مادر همیشه با جابه‌جایی جنین، فشار ناشی از وزن کودک به عصب‌هایی که از پاها به واژن کشیده شده، فشار می‌آورد و باعث ایجاد درد ایجاد می‌شود.
-
♦ جداشدن عضله‌های روده بزرگ: این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که در زمان بارداری عضلات شکمی مادر جدا شوند. این عضلات از استخوان‌های قفسه سینه تا مثانه قرار دارند. در هنگام بارداری عضلات واژن به دلیل کشش ممکن است از عضلات شکمی مادر جدا شوند. این موضوع در بین خانم‌های باردار زیاد اتفاق می‌افتد که در بیشتر مواقع دکتر ورزش‌های خانگی تجویز می‌کند و اگر بیمار در شرایط حادی باشد نیاز به عمل جراحی است.
-
♦ عفونت ادراری: بعضی از خانم‌ها در زمان بارداری خود به عفونت ادراری مبتلا هستند.
-
♦ علائم عفونت ادراری: درد و سوزش هنگام ادرار، وجود خون در ادرار افراد یا تمایل ناگهانی به ادرار هم گاهی دردهایی را در لگن به وجود می‌آورند. به دلیل عفونت کلیه‌ها باید عفونت ادرار نیز در زنان باردار بررسی شود و اگر زن باردار دچار عفونت ادراری شود در خطر زایمان زودرس قرار می‌گیرد. به همین دلیل به زنان باردار توصیه می‌کنیم هر چند وقت یک‌بار آزمایش ادرار را بدهند تا از عفونت‌ها در امان بمانند.
-
♦ انقباضات در ناحیه شکم: در هر زن بارداری انقباض ناحیه شکم، باعث فشار به لگن یا سفت‌شدن لگن می‌شود. این انقباضات در حالت کلی طبیعی و بدون خطر است اما اگر این انقباضات بیشتر از ۴ ساعت طول بکشد برای احتیاط باید به پزشک خود مراجعه کنید. نوشیدن آب برای کمتر شدن این انقباضات مفید است.
-
♦ داشتن یبوست: یبوست در دوران حاملگی یکی از معضلاتی که خانم‌ها را درگیر خود می‌کند. علت این مشکل این است که ترشح هورمون‌ها در بیشتر مواقع در دستگاه گوارش فرد تأثیر می‌گذارد و حرکت روده کند می‌شود. در اثر یبوست، مادر دچار درد استخوان لگن و شکم می‌شود. در طول دورهٔ بارداری باید با خوردن مایعاتی مانند سبزی‌ها، میوه‌ها و آب این مشکل را حل کنید. در صورت عدم درمان یبوست از پزشک خود درخواست داروهای نرم‌کننده مدفوع کنید.
در دوران بارداری دردهای لگن چقدر خطرناک و جدی هستند؟
همان‌طور که گفته شد درد لگن در بارداری طبیعی و نرمال است. ولی بعضی اوقات این دردها می‌تواند عوارضی جدی با خود داشته باشند و حتماً باید نسبت به درمان و پیداکردن علت هر چه سریع‌تر اقدام کرد.
لگن درد نشان‌دهنده چه موارد خطرناکی است؟
-
♦ امکان زایمان زودرس وجود دارد.
-
♦ امکان سقط‌جنین وجود دارد.
-
♦ امکان دارد علت درد حاملگی خارج از رحم باشد.
-
♦ امکان ازبین‌رفتن جفت وجود دارد.
-
♦ امکان پاره شدن رحم وجود دارد.
-
♦ امکان ازبین‌رفتن جفت وجود دارد.
-
♦ امکان پارگی رحم وجود دارد.
-
♦ امکان پیچ‌خوردگی تخمدان وجود دارد.
اگر به همراه درد در لگن نشانه‌هایی مانند خونریزی، تب و لرز، سرگیجه‌های ناگهانی، ترشحاتی به‌صورت مایع بیشتر از دو ساعت، تورم ناگهانی و یا هر نشانه و مشکل غیرعادی دیگری داشتید. حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
روش‌های تسکین درد لگن هنگام بارداری
در طول دوران بارداری استفاده از توان‌بخشی و طب فیزیکی یکی از راه‌های تأثیرگذار برای کاهش درد در لگن است. اکثر زنان در مدت‌زمان بارداری دچار درد در لگن می‌شوند اما تعداد خیلی کمی از آن‌ها به متخصص برای تسکین درد مراجعه می‌کنند.
هم ردیف‌کردن یا تنظیم مهرها، یکی از راه‌های تسکین درد در لگن هنگام بارداری است. روش‌های انجام طب فیزیکی و توان‌بخشی مطابق با شرایط مادر تغییر می‌کند؛ که باعث بهبود یافتن تعادل لگن و کاهش فشار بر روی ستون مهره‌‌ها و رباط‌ها در پایان دوران بارداری می‌شود.
برای تسکین دردهای طبیعی لگن راهکار‌های مختلفی وجود دارد. از جمله این روش‌ها عبارت‌اند از:
-
♦ ورزش در آب برای خانم باردار: در بارداری فشار زیادی به مفاصل وارد می‌شود. شنای آرام و راه‌رفتن در آب به دلیل ایجاد حس بی‌وزنی در کاهش درد در لگن بسیار تأثیر دارد. حرکات ایروبیک در آب علاوه بر تأثیر بر کاهش درد به‌تناسب اندام شما کمک می‌کند.
-
♦ انجام فیزیوتراپی برای درمان درد لگن: ممکن است پزشک فوق تخصص هیپ و لگن شما برای بهبودی فیزیوتراپی پیشنهاد دهد. فیزیوتراپی لگن همراه با برخی تجهیزات پزشکی مثل عصا یا کمربند پشتیبانی لگن، تسکین کننده دردهای شما‌ست. فیزیوتراپی همچنین برای تقویت عضلات پشت و ران و معده می‌تواند مفید باشد.
-
♦ کفش مناسب برای راحت پیاده‌روی و راه‌رفتن: در دوره بارداری برای کاهش و تسکین درد و فشار به لگن بهتر از کفش‌های دارای تکیه‌گاه و مناسب استفاده کنید. چون کفش خوب با تقسیم وزن در پاها باعث می‌شود فشار کمتری به لگن و پاها وارد می‌شود.
-
♦ داشتن استراحت کافی: در بارداری نیاز به‌اندازه کافی استراحت دارید. فعالیت‌های پرفشار را از برنامه روزانه حذف کنید. اگر در حین انجام فعالیت دچار درد شدید حتماً جایی نشسته و مدتی استراحت کرده و حرکت نکنید تا درد آرام شود. البته شاید فکر کنید درد تمام شده اما پس از چند ساعت درد بیشتر می‌شود پس از حرکت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند خودداری کنید.
-
♦ گذاشتن کمپرس یا دوش آب گرم: دوش آب گرم و استفاده از کمپرس جریان خون را بهبود می‌دهد.
-
♦ ماساژدادن بدن: اگر کشیدگی رباط‌ها و مفاصل باعث درد هیپ و لگن در دوران بارداری شما باشد ماساژ بدن، درد شما را تسکین می‌دهد. به دلیل حساسیت بالای این مسئله باید ماساژ توسط افراد متخصص انجام گیرد. تا مشکلی برای مادر و کودک پیش نیاید.
-
♦ بلند نگه‌داشتن پاها: نشستن طولانی‌مدت ممکن است فشار زیادی روی لگن، مفاصل ران و کمر وارد کند. به همین دلیل یکی از روش‌های تسکین درد هیپ و لگن بالا نگه‌داشتن پاهای خود از سطح زمین است تا اندام‌‌های بدن در یک راستا قرار بگیرند.
-
♦ انجام تمرین‌های ورزشی: یکی از توصیه‌های فراوان پزشکان به زنان باردار ورزش‌کردن است. تمرینات ورزشی باعث کمک به تسکین درد هیپ و لگن در بارداری همچنین ماهیچه‌های بدن با انجام این تمرینات قوی می‌شوند.
-
♦ کمربند و بالش مخصوص: استفاده کردن از بالش‌ها و کمربندهای مخصوص در زنان باردار که زمان خواب در وضعیت نامناسبی قرار نگیرند؛ و درد در ناحیه لگن نداشته باشند.
-
♦ برای پیشگیری از درد هیپ و لگن، از نشستن روی صندلی‌های کوتاه جلوگیری کنید.
-
♦ در محل کار خود یک حالت خوب برای نشستن و بلند شدن پیدا کنید.
-
♦ از حمل اجسام سنگین حتی‌الامکان خودداری کنید.
-
♦ اگر اضافه‌وزن دارید برای پیشگیری از درد هیپ و لگن وزن خود را کاهش دهید.
-
♦ در هنگام فعالیت روی یک پا وزن خود را نگذارید.
-
♦ هنگام نشستن روی صندلی برای اینکه پاهای خود آویزان نباشد و فشار به کمر و لگن وارد نشود؛ از یک صندلی دیگر برای زیر پاهایتان استفاده کنید. این‌طوری فشار کمی بر مفصل و عضلات لگن وارد می‌شود.
آیا درد لگن نشانه تخمک گذاری است؟
آیا درد لگن نشانه لانه‌گزینی است؟ آیا به روزهای عادت ماهیانه خود رسیده‌اید و لگن درد دارید؟ زمان خونریزی قاعدگی شما نزدیک است؟! به‌احتمال زیاد تازگی برای باردارشدن اقدام کرده باشید و هر روز قاعدگی شما دیرتر می‌شود.
بله درست احتمال می‌دهید. شما به بزرگ‌ترین نعمت خداوند دست یافته‌اید. این دردها باعث می‌شود که شما و فرزندتان به هم متصل شوید. این در اصل درد لانه‌گزینی است. این اولین ارتباط‌های خونی شما با فرزند عزیزتان است.
زمانی که سلول تخم در آندومتر یعنی درونی‌ترین لایه رحم جای گیرد، به این فرایند لانه‌گزینی می‌گویند. در برخی از زنان این فرایند بدون نشانه است و در برخی زنان لانه‌گزینی با درد برخی از اندام‌ها و خونریزی همراه است. پس می‌شود گفت درد هیپ و لگن و لانه‌گزینی با هم در ارتباط هستند. در واقع درد هیپ و لگن را یکی از علامت‌های لانه‌گزینی می‌توان حساب کرد.
علت‌های درد لگن بعد از زایمان
زنان باردار بعد از زایمان چه زایمان طبیعی چه سزارین درد و آزار در ناحیه لگن حس می‌کنند؟ اما درد بعد از زایمان تا چه مدت معمولی است و جای نگرانی نیست؟ پاسخ برای این سؤالات برای هر کدام از مادران متفاوت است اما شایع‌ترین علت‌های درد در لگن به این موارد می‌توان اشاره کرد:
-
♦ پاره شدن پرینه: ترمیم پارگی قسمت پرینه بعد از زایمان طبیعی ۶ هفته زمان می‌برد. سرعت ترمیم و خوب شدن پارگی پرینه در هر خانم متفاوت است و ۶ هفته یک عدد کلی است. بعد از زایمان این ناحیه طبیعتاً حساس‌تر و انعطاف‌پذیری‌اش هم کمتر شده است. هر چه پارگی بیشتر و عمیق‌تر باشد؛ برای برگشتن به زندگی عادی خود به زمان طولانی‌تر و بیشتری نیاز دارید.
-
♦ عدم تعادل لگن: همان‌طور که گفتیم کشیده‌شدن عضلات شکم و عضلات لگن باعث ایجاد درد و اذیت در زنان می‌شود. مشکلات بعد از زایمان زود خوب نمی‌شود و پروسه درمان و حل‌شدن این مشکلات ۹ ماه یا بیشتر زمان می‌برد.
آسیب‌دیدن عضلات کف لگن در زایمان‌های طبیعی و آسیب‌دیدن عضلات شکم در سزارین:
این آسیب در حین زایمان به مادر وارد می‌شود و بسیاری از کارهای روزمره مادر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. برای برگشتن به حالت قبل از بارداری انجام اقداماتی مانند ماساژ و تقویت عضلات لازم و ضروری است.
سایر علت‌های ایجاد درد در استخوان لگن و باسن
همان‌طور که گفتیم لگن درد می‌تواند نشانه بارداری باشد. اما دلایل مختلفی هم ممکن است باعث درد در استخوان لگن و باسن شود.
این دلایل عبارت‌اند از:
-
♦ شکستگی استخوان لگن: این شکستگی در افراد سن بالا و مسن شایع‌تر است.
-
♦ تاندونیت: بیشتر تاندون‌های حول لگن عهده‌دار اتصال ماهیچه‌ها به مفاصل هستند. در صورت کار زیاد و استفادهٔ زیاد، این تاندون به‌آسانی شکننده و ملتهب می‌شوند.
-
♦ فتق: گاهی فتق در کشالهٔ ران باعث ایجاد درد در جلوی ران‌ها می‌شود. زنان در طول دوران بارداری به دلیل افزایش فشار وارد بر دیوارهٔ شکم در معرض فتق قرار می‌گیرند.
-
♦ مشکل‌های مربوط به زنان و کمر: درد استخوان‌های لگن امکان دارد به زنان مربوط شود.
-
♦ آندومتریوز: رشد رحم در محل نامناسب می‌تواند دلیل حساس شدن و دردناک شدن لگن شود.
-
♦ سیاتیک: سیاتیک گاهی باعث درد در پشت استخوان لگن می‌شود. البته باید این توجه را داشت که درد سیاتیک احتمال دارد از کمر شروع و به باسن و پاها برسد.
-
درد لگن در اوایل بارداری نشانه چیست ؟
درد لگن در این بازه زمانی می‌تواند ناشی از تغییرات مختلفی در بدن باشد، این تغییرات در دوران بارداری امری طبیعی است. با این حال، توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر و دریافت مشاوره به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به بررسی برخی از این علت‌ها می پردازیم.
-
تغییرات هورمونی: در اوایل بارداری بدن شروع به تولید هورمون‌های جدیدی می‌کند که می‌توانند باعث شل شدن و کشش رباط‌ها و مفاصل گردن شوند. این تغییرات ممکن است باعث ایجاد درد در ناحیه لگن و اطراف آن شود.
-
افزایش جریان خون: در دوران بارداری افزایش فشار خون به رحم و اطراف لگن امری طبیعی است. این اتفاق موجب احساس درد و ناراحتی در این قسمت می‌شود.
-
رشد رحم: با رشد جنین اندازه رحم نیز بزرگ‌تر می‌شود و ممکن است به اعصاب و بافت‌های اطراف فشار وارد کند و در نتیجه به احساس درد ختم می‌شود.
-
عفونت ادراری: این عفونت‌ها در بارداری بسیار شایع هستند و می‌توانند به درد لگن منجر شوند. از علائمی که نشان دهنده این مشکل است می‌توان به سوزش هنگام ادرار و نیاز مکرر به ادرار کردن اشاره کرد.
سوالات متداول
درد لگن در اوایل بارداری نشانه چیست ؟
درد لگن در اوایل بارداری امری طبیعی است که علت‌های متفاوتی باعث بروز آن می‌شوند، برخی از این علت‌ها عبارت‌اند از: تغییرات هورمونی، افزایش جریان خون، رشد رحم و ... در صورت طولانی بودن این عارضه به پزشک مراجعه کنید.
آیا درد لگن در بارداری در ماه های اول طبیعی است؟
بله، درد لگن در بارداری در ماه های اول معمولا طبیعی است. در صورت طولانی شدن یا شدید بودن این درد به پزشک مراجعه کنید.
درد لگن در هفته اول بارداری خطرناک است؟
درد لگن در هفته اول بارداری معمولاً خطرناک نیست، اما اگر شدید یا همراه با علائم نگران‌کننده باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
آیا درد لگن نشانه بارداری است؟ همان‌طور که اشاره کردیم. دوران بارداری زنان با علایم و نشانه‌هایی همراه است که علائم و نشانه‌ها برای هر فرد متفاوت است و شبیه به هم نیست. حتی خوب است بدانید یک مادر علائم بارداری فرزندانش با هم یکی نیست.
یکی از علائم و نشانه‌ها درد لگن است. این درد می‌تواند هر زمان از بارداری پیش بیاید. درد در لگن در بارداری امر طبیعی و عادی است. روش‌های تسکین درد و جلوگیری از لگن درد نشانه بارداری را برای شما ذکر کرده‌ایم. اما گاهی احتمال اینکه درد لگن نشانه‌ای خوب نباشد و خطری جدی مانند ازبین‌رفتن جفت یا سقط شدن جنین باشد. پس خیلی زود برای اطمینان خاطر به پزشکان و تیم درمانی کلینیک ما مراجعه کنید و مشورت لازم را بگیرید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو